Bændablaðið - 28.11.2013, Blaðsíða 32

32 Bændablaðið | Fimmtudagur 28. nóvember 2013
Sylvíu Dagbjörtu Schonberg þykir afar vænt um íslensku hestana sína sem virðast hafa það gott á jarðarskika hennar á Point Roberts í Bandaríkjunum. Myndir / HKr.
Vestur-Íslendingur á Point Roberts í Bandaríkjunum, ættingi Jóns Sigurðssonar forseta og áhugamanneskja um íslenska hestinn:
Konurnar elska þessa hesta
– segir Sylvía Dagbjört Schonberg, en afi hennar gaf Theodore Roosevelt Bandaríkjaforseta sauðargæru í svefnherbergið sitt árið 1908
Hróður íslenska hestsins hefur
borist víða og Bandaríkin eru
þar engin undantekning. Á Point
Roberts-skaga, sem eiginlega
er hluti af Vancouver-svæðinu
í Kanada en fellur sunnan við
reglustikudregna landamæralínu
Bandaríkjanna, býr öldruð
kona á níræðisaldri, sem á ættir
að rekja til Íslands. Hún heitir
Sylvía Dagbjört Schonberg, áður
Thorsteinson, en því ættarnafni
var reyndar breytt í Thorstenson.
Hefur hún alla tíð haft mikið dálæti
á íslenska hestinum og hefur enn.
Erfði áhugann á íslenska
hestinum frá afa sínum
Sylvía segir áhugann á hestum hafa
komið frá afa sínum sem settist að
á Point Roberts. Í dag búa að sögn
hennar um þúsund manns á skaganum
yfir vetrartímann en fjölmargir eiga
þar sumarhús og fjölgar íbúum því
upp í allt að 6.000 á sumrin. Fólkið
sem þangað fluttist 1894, þar á meðal
afi hennar og fleiri Íslendingar, fékk
viðurkenndan sinn rétt til landnáms
á Point Roberts frá yfirvöldum í
Washington-borg árið 1908.
„Mennirnir voru búnir að leggja
mikla vinnu í að ryðja landið og
byggja hús. Þeir urðu því mjög
hræddir þegar upp kom orðrómur um
að þeir yrðu að skila landinu aftur
eða borga fyrir það. Þessir menn
áttu enga peninga svo þeir urðu
mjög þakklátir þegar þeir fengu að
halda sínu landi. Helgi afi minn var
þá með um 40 ekrur (um 16 hektara)
sem hann deildi að hluta til með Paul
fósturbróður sínum. Þarna var afi
minn með kindur eins og hann var
vanur í Vík. Þá veiddu menn fisk eins
og þeir voru vanir á Íslandi, þurrkuðu
hann, eða söltuðu og reyktu. Einnig
suðu þeir niður fisk til að geyma
hann,“ segir Sylvía.
Frá Vík til vesturstrandar
Ameríku
Föðurafi Sylvíu á ættir að rekja til
Víkur í Mýrdal. Hann hét Helgi
Þorsteinsson (Thorsteinson) en
hann fluttist vestur um haf frá Vík í
Mýrdal og mun fljótlega hafa sest að
í Viktoríu á Vancouver-eyju.
Kínverji hélt lífinu í
Íslendingunum
Á Vancouver-eyju bjó Helgi um hríð
ásamt fósturbróður sínum Páli (Paul)
Thorsteinson. Þegar bólusótt herjaði
á íbúa þar upp úr 1890 einangruðust
Íslendingarnir á svæðinu og voru
þeim flestar bjargir bannaðar. Það
mun svo hafa verið fyrir tilstilli
efnaðs Kínverja að þeir gátu hreinlega
haldið lífi, en sá mun síðar hafa tapað
öllum sínum eigum. Samkvæmt
kanadískum gögnum keyptu Helgi og
fleiri Íslendingar sér sér landtökurétt
á Point Roberts ásamt Bent Sivertz,
Árna Sigurðssyni (Arnie) Mýrdal og
föður hans 1884.
Íslendingar við Kyrrahaf
Jónas Þór sagnfræðingur hlaut styrk
frá landafundanefnd til að rannsaka
og skrifa landnámssögu Íslendinga
í Vesturheimi 1856-1914. Hann
er menntaður á Íslandi (BA) og
í Kanada (MA). Í grein sem hann
ritaði í Morgunblaðið árið 2000 er
sagt að fyrsti Íslendingurinn, sem
vitað er með vissu að sest hafi að
vestur við Kyrrahaf var Ólafur
Jónsson (seinna Oliver Johnson).
Hann kom frá Íslandi 1882 og eftir
að hafa skoðað sig um í Manitoba
og Norður-Dakóta flutti hann ári
síðar vestur að hafi. Hann settist að
í smáþorpi á Viktoríaeyju. Þá segir
Jónas Þór:
„Um 1890 voru fáeinar íslenskar
fjölskyldur komnar til Bresku
Kólumbíu en á næsta áratug
fjölgaði þeim talsvert. Atvinna
var stopul í fylkinu og þvældust
heimilisfeður um fylkið vítt og breitt
í atvinnuleit. Sunnan landamæranna,
í Washington-ríki, voru sömuleiðis
fáeinir Íslendingar í Seattle, Blaine
og Bellingham.
Það var snemma árs, 1893,
að Kristján nokkur Benediktsson
(seinna Benson) heyrði fyrst á Point
Roberts minnst. Franskur maður,
Disotel að nafni, sem kvæntur var
íslenskri konu, Guðlaugu Jónsdóttur,
hafði ferðast um tangann og leist vel
á landkosti. Kristján tók manninn
trúanlegan og reifaði landkönnunar-
ferð við landa sína í Bellingham.
Þrír slógust í för með honum, þeir
Jón Ágúst Björnsson (seinna John
Burns), Guðmundur Laxdal og
Sigurður Haukdal (ýmist þekktur
sem Sam Samson, Sam Haukur eða
Haukdal). Allir fundu þeir land sem
þeim líkaði en Kristján mun fyrstur
Íslendinga hafa reist sér þar hús hinn
7. mars, 1893. Þeir hófust handa
við að hreinsa land og undirbúa til
ræktunar en það var mikið verk því
kjarr var þétt og skógur þó nokkur.
Næsta vetur, líklega í febrúar eða
mars, 1894, átti Kristján erindi til
Viktoría og var Guðrún kona hans
með í för. Dvöldu þau í Kanada um
hríð. Hann greindi löndum sínum í
eynni frá landnáminu á tanganum.
Í endurminningum sínum, sem
Árni Sigurðsson Mýrdal skráði
1953, segist hann hafa hitt Kristján
í fyrsta sinn þá um vorið (apríl 1894).
Ræddu þeir landnámið á tanganum
drykklanga stund og lagði Kristján
hart að Árna að setjast þar að.
Kvaðst Árni í fyrstu hafa sýnt því
lítinn áhuga. Hann hefði viljað vinna
við vélar og taldi litlar líkur á slíku
starfi í dreifbýlinu á Point Roberts.
Kristján gafst hins vegar ekki upp
og minntist á fiskiverksmiðjurnar,
bæði á tanganum sjálfum svo og í
Bellingham.
Á næstu vikum og mánuðum ræddi
fólkið í Viktoría framtíðarhorfur, sem
ekki þóttu góðar. Þegar foreldrar
Árna, Sigurður Sigurðsson Mýrdal
og Valgerður Jónsdóttir, tóku sig upp
og fluttu á tangann 16. júní 1894, þá
var Árni með. Hjónin tóku land og
reistu hús. En sökum heilsuleysis
Valgerðar sneru þau aftur til Viktoría
en þar fékk hún betri læknishjálp.
Voru þau á næstu árum eða allt
til dauða Valgerðar 1912 ýmist
í Viktoría eða á Point Roberts.
Árni varð hins vegar um kyrrt og
fékk fljótlega vinnu hjá stærstu
niðursuðuverksmiðjunni á tanganum,
Alaska Packers Association. Á næstu
árum fjölgaði Íslendingum á Point
Roberts og upp úr aldamótum (1904)
voru þeir 93 eða liðlega helmingur
íbúa.“
Samkvæmt manntali Point
Roberts frá 1910 sem Bændablaðið
hefur undir höndum var þá 81 íbúi
þar af íslenskum uppruna, þar af
14 með eftirnafnið Thorsteinson.
Margir Íslendinganna sem þangað
fluttust höfðu lifibrauð sitt af
búskap, garðrækt, fiskveiðum.
Margir Íslendinganna sem þangað
fluttust höfðu lifibrauð sitt af
búskap, garðrækt, fiskveiðum.
Íslendingarnir fengu líka margir
vinnu í niðursuðuverksmiðjunum
sem þar höfðu verið reistar, m.a. af
fyrirtækinu George & Barker Salmon
Packing Co. og Alaska Packers
Association. Þar gátu stúlkur unnið
sér inn 5-10 dali á dag.
Sérstaklega þægileg veðrátta
Jónas Þór í grein sinni í
Morgunblaðinu að Helgi
Þorsteinsson (afi Sylvíu) hafi komið
á tangann með fjölskyldu sína 1894
og hafi unað sér þar vel frá upphafi.
Síðan segir í grein Jónasar:
„Í greinargóðu bréfi til foreldra
sinna 22. desember, 1895 lýsti
hann fyrsta árinu á Point Roberts.
Hann sagði veðráttuna hafa verið
sérstaklega þægilega, - vetur mildan
en sumar þurrt og hlýtt. Reyndar helst
til of hlýtt því hagi hafi skrælnað
en jarðrækt hins vegar gengið vel.
Sagðist hann hafa náð sextíu pundum
bauna, öðrum fimmtíu af lauk,
sæmilegu korni (maís), níu stórum
sekkjum af kartöflum og fjórum af
sykurrófum. Þar sem enginn var
markaður fyrir þessar afurðir fengu
svínin það sem fjölskylda og vinir
torguðu ekki. Sagðist Helgi hafa náð
um fimm tonnum af heyi en hann
reiknaði með meiru að ári því hann
hafi hreinsað og sáð í tvær ekrur til
viðbótar.
Helgi og Páll, uppeldisbróðir
hans, áttu saman 30 hænur og sjö
svín en að auki sagðist Helgi eiga
tvær kýr og tvo kálfa. Hlöðu höfðu
þeir reist sem var 30x16 fet og
skemmu 16x12. Þá byggðu þeir
hænsnahús, svínastíu og reykhús en
reykt kjöt um jól var jafn spennandi í
Vesturheimi og heima í Vík í Mýrdal.
Þeir helguðu sig að mestu
Sylvía með gömlu merina sína sem orðin er 24 ára.