Bændablaðið - 28.11.2013, Blaðsíða 54

54 Bændablaðið | Fimmtudagur 28. nóvember 2013
Skagfirskar skemmtisögur 3 – enn meira fjör
– gamansögur af Skagfirðingum streyma fram
Bókaútgáfan Hólar hefur gefið
út Skagfirskar skemmtisögur
3 – enn meira fjör! í samantekt
Björns Jóhanns Björnssonar,
blaðamans og Skagfirðings. Eins
og titillinn ber með sér er þetta
þriðja bindið með gamansögum
af Skagfirðingum. Fyrri bækur
hafa slegið í gegn og farið á
metsölulista bókaverslana.
Viðtökur hafa ekki aðeins verið
góðar í Skagafirði heldur um allt
land. Nú koma um 250 sögur til
viðbótar og alls eru sögurnar því
orðnar um 700 talsins í þessum
þremur bindum.
Nú koma enn fleiri sögur
af kaupmanninum Bjarna Har
á Króknum, sem og héraðs-
höfðingjunum Halla í Enni,
Friðriki á Svaðastöðum, Dúdda
á Skörðugili, Bjarna Marons og
Pálma Rögnvalds og hinum síkátu
Álftagerðisbræðrum og nágrönnum
þeirra. Óborganlegar gamansögur
eru einnig af Jóhanni í Kúskerpi,
Jóni Eiríkssyni Drangeyjarjarli,
Birni gamla í Bæ,
Ragga Sót og afa
hans, og fyndnum
Fljótamönnum eru
gerð sérstök skil.
Einnig er komið við
á Króknum, Hofs-
ósi og í Óslands-
hlíð, Viðvíkur sveit,
Hjalta dal, Blöndu-
hlíð, Seyluhreppi
og Staðarhreppi.
Þá koma við
sögu þjóðkunnir
einstaklingar sem
orðið hafa á vegi
Skag firðinga með
einum eða öðrum
hætti, meðal annarra
n ó b e l s k á l d i ð
Halldór Laxness.
Í bókinni er
sérstakur kafli
helgaður Ýtu-Kela,
sem Norðlendingar
muna margir vel
eftir, en skrá setjari
komst yfir ómetan-
legar upptökur með
Kela sem var stór-
skemmtilegur sögu-
maður og þjóðsagna-
persóna í lifanda lífi.
Sagðar eru sögur af
samferðamönnum
Kela í Skagafirði og
Þingeyjar sýslum.
Skagfirskar skemmtisögur 3 fást
í bókaverslunum og stórmörkuðum
víða um land. Skopteikning
á bókarkápu er eftir Andrés
Andrésson. Leiðbeinandi verð
bókarinnar er hið sama og áður,
2.980 kr.
Í bókinni er fjöldinn allur af
skemmtilegum sögum. þar eru
meðal annars þessar þar sem segir
af skagfirskum bændum:
Kristján Karlsson, skólastjóri Hólaskóla, fór undir lok
starfstíma síns í ferð um héraðið til
að safna nemendum til skólans, sem
orðnir voru heldur fáir á tímabili.
Meðal bæja sem hann heimsótti
var Eyrarland í Deildardal, hjá
Þorgils Pálssyni og frú Sigríði
Sigurlaugsdóttur, en þau áttu nokkra
syni. Kristján bar upp erindið og
benti á að þau hjón ættu unga og
efnilega syni sem myndu sóma sér
vel í Hólaskóla. Sigga tók það ekki
í mál en sagði við rektorinn:
„En þú mátt taka kallinn!“
Í Bæ á Höfðaströnd var oft margt um manninn á sumrin. Í eitt
skiptið kom strákur í sveitina
að sunnan sem var venslaður
Bæjarfólkinu. Stráksi var eitthvað
innan við fermingu. Í sveitinni
fengu allir gestir að spreyta sig í
heyskapnum, bæði stórir sem smáir.
Einu sinni var verið að taka saman hey í sátur niður á sléttum, eins
og kallað var. Birni í Bæ leist ekkert
á aðfarir stráksins með hrífuna þegar
hann var að reyna að saxa heyið til að
setja í sátuna. Notaði hann einhverra
hluta vegna skaftið á hrífunni við
þetta.
„Notaðu hausinn, strákur, notaðu
hausinn,“ sagði Björn bóndi og átti
þar að sjálfsögðu við hrífuhausinn.
Skipti þá engum togum að strákur
henti frá sér hrífunni og stakk
hausnum í heyið!
Friðrik gamli á Svaðastöðum var eitt sinn á ferð um Óslandshlíðina
og stoppaði á Marbæli. Kom þá
bóndinn óðamála og baðandi út
höndum úr fjósinu og sagði Frigga
að hann yrði að koma strax og
hjálpa sér við að losa kálf sem var
á kafi í flórnum. Friðrik fór inn og
var ekkert að tvínóna við þetta, óð
beint í hauginn og tókst að ganga
á einhverri skán án þess að sökkva
líkt og
k á l f u r i n n .
Skepnunni var þar með bjargað og
þegar sonur Frigga og nafni, Friðrik
Hansen, heyrði af þessu afreki fannst
honum ekki sérlega mikið til koma:
„Er þetta nokkuð meira en þegar
Jesú gekk á vatninu?“
Á bæ einum í Sléttuhlíð gerðist það um miðjan vetur að
aldraður bóndinn lést. Úti var svo
mikil stórhríð og ófærð að það þurfti
að láta líkið standa uppi í stofunni í
nokkra daga þar til útförin gat farið
fram í sóknarkirkjunni. Eiginkonan
hafði einnig átt við vanheilsu að
stríða. Sumarið eftir var sonur
hjónanna að störfum úti á túni, en
hann var ekki eins og fólk er flest.
Gest bar að garði sem fór að dásama
veðurblíðuna.
„Já,“ tók sonurinn undir, „nú væri
gott að jarða hana mömmu!“
Jón Eiríksson á Fagranesi á Reykjaströnd, oft nefndur
Drangeyjarjarl, hefur farið með
margan ferðamanninn út í Drangey
og seig hann þar einnig eftir eggjum
til fjölda ára. Hann var eitt sinn að
segja hópi ferðamanna frá þeirri
tilurð eyjarinnar að tröllahjón hefðu
þurft að leiða kú undir tarf og orðið
svo sein fyrir að sól reis og urðu þau
fyrir vikið að steini. Þegar Jón hafði
sagt frá þessu heyrðist úr hópnum:
„Hvaða ár heldurðu að þetta hafi
verið?“
Þeir unnu saman hjá Búnaðar-sambandinu sem ungir menn,
þeir Pálmi Rögnvalds og Bjarni
Marons, þar sem þeir fóru um sveitir
Skagafjarðar og unnu í jarðarbótum
og mælingum fyrir bændur. Síðan
skildu leiðir og árin liðu, þar til
kom að því að Bjarni hóf störf
hjá Landgræðslunni, í svipuðum
verkefnum og áður fyrr með Pálma.
Um þetta leyti hittust þeir á förnum
vegi og Pálmi fór að inna félaga sinn
eftir nýja starfinu, hvort þetta hefði
nokkuð breyst síðan þeir voru ungir
menn. Bjarni hafði þá nýlega verið
í Lýtingsstaðahreppi og sagði við
Pálma:
„Ja, það er nú þannig með gömlu
bændurna í Lýtó að það er einkum
tvennt sem þeir muna eftir, og gleyma
aldrei, það er þegar rafmagnið kom
og síðan þegar við vorum að mæla
hjá þeim túnin!“
Skömmu eftir að Einar Gíslason á Skörðugili hafði flutt úr
Borgarfirði norður
í Skagafjörð með
Ásdísi sína og hestana
fékk hann starf hjá
Búnaðarsambandinu,
með áherslu á ráðgjöf í
hrossa- og sauðfjárrækt.
Einar var á þessum
árum einn fárra bænda
í Skagafirði sem átti
hestakerru.
Fyrsta haustið gerðist
hann aðsópsmikill
í störfum sínum í
sauðfjárræktinni og
hikaði t.d. ekki við
að dæma úrvalshrúta
í dauðann. Fór hann
háðungarorðum um
uppáha ldsskepnur
sumra bænda í
Skagafirði og líkaði
þeim ekki vel í fyrstu
þessi borubratti
Borgfirðingur.
Endaði þetta
með því að nokkrir
bændur fóru á fund
Egils Bjarnasonar hjá
Búnaðarsambandinu
og kröfðust þess að
Einar yrði rekinn.
Egill hlustaði á
umkvörtunina en
sagði síðan:
„En hvar ætliði að
fá lánaða hestakerru?“
Þar með var málið dautt og
Skagfirðingar tóku Einar í sátt!
Líkt og í öðrum sveitum landsins þótti síminn hið mesta undratæki
er hann kom í Skagafjörð. Með
góðum vilja mátti hlusta á samtöl
annarra í sveitinni og var þetta
dægrastytting og fjölmiðill síns tíma.
Álftagerðisbræður stunduðu
það einnig að tefla skák gegnum
símann við félaga sína á næstu
bæjum. Í einni símskákinni varð
vart við „hlustanda“ en eftir því
sem fleiri voru á línunni varð allt
talmál óskýrara. Þegar illa var farið
að heyrast sögðu strákarnir að nú
væru krakkar á ónefndum bæ farnir
að hlera enn og aftur. Komu þá strax
viðbrögð á línunni frá húsfreyjunni
á sama bæ:
„Nei, ég skal sko láta ykkur
vita af því að mín börn hanga ekki
í símanum!“
Gunnar Björnsson var víða vinnu maður í Fljótum og lengi
einhleypur. Hann var mikill sóma-
maður en svolítið seinheppinn í tali.
Gunnar var nokkur ár á Stóru-
Reykjum hjá Ásmundi Jósepssyni.
Einhverju sinni síðla sumars voru
þeir að hirða hey sem var orðið
nokkuð lélegt og hrakið. Þá segir
Gunnar:
„Þetta verður aldrei skepnufóður,
Ásmundur, þú verður að gefa
hrossunum það.“
Brauð og eftirréttir Kristu
eftir matarbloggarann vinsæla
Maríu Kristu Hreiðarsdóttur
er komin út hjá Bókaútgáfunni
Sölku.
Í þessari fallegu bók má finna
auðvelda, fljótlega og síðast en
ekki síst gómsæta eftirrétti; kökur,
konfekt og brauðrétti sem henta
bæði í veisluna, nestistöskuna,
barnaafmælin og saumaklúbbinn.
Hér sýnir höfundur, að sætindi
og eftirréttir þurfa alls ekki að vera
bragðlausir og óspennandi þótt í þá
vanti allan sykur, ger og hveiti. Já,
ótrúlegt en satt!
Bókin er bæði fyrir þá sem
vilja fylgja lágkolvetnamataræði
og þá sem berjast við sykursýki
og bólgusjúkdóma, hafa greinst
með glútenóþol eða vilja takmarka
neyslu á hvítum sykri og sterkju í
mataræði sínu.
Brauð og eftirréttir Kristu
Út eru komin 4. og 5. bindi af rit-
inu Eyðibýli á Íslandi. Þau fjalla
um Vestfirði og Norðurland
vestra.
Markmið verkefnisins Eyðibýli
á Íslandi er að rannsaka og skrá
eyðibýli og önnur yfirgefin
íbúðarhús í sveitum landsins.
Fyrstu skref rannsóknarinnar
voru tekin sumarið 2011 á
Suðurlandi. Sumarið 2012 náði
rannsóknin til Norðurlands eystra
og Vesturlands og í ár til Vestfjarða
og Norðurlands vestra.
Upplýsingar um verkefnið er að
finna á www.eydibyli.is Efni hvors
bindis er sem hér segir:
Eyðibýli á Íslandi, 4. bindi
Austur-Barðastrandarsýsla,
Vestur-Barðastrandarsýsla,
Vestur-Ísafjarðarsýsla, Norður-
Ísafjarðarsýsla og Strandasýsla.
Höfundar: Anton Svanur
Guðmunds son, Arnar Logi
Björnsson, Axel Kaaber,
Bergþóra Góa Kvaran, Hafþór
Óskarsson, Laufey Jakobsdóttir,
Margrét Björk Magnúsdóttir,
Olga Árnadóttir, Rósa Þórunn
Hannesdóttir og Sunna Dóra
Sigurjónsdóttir. Ritið er 128 bls.
að stærð og fjallar um 89 hús.
Eyðibýli á Íslandi, 5. bindi
Skagafjarðarsýsla, Austur-
Húnavatnssýsla og Vestur-
Húnavatnssýsla. Höfundar eru þeir
sömu og að 4. bindi. Ritið er 170
bls. að stærð og fjallar um 127 hús.
Áður hafa komið út 1.–3. bindi
ritsins:
Eyðibýli á Íslandi, 1. bindi
A u s t u r - S k a f t a f e l l s s ý s l a ,
Vestur-Skaftafellssýsla og
Rangárvallasýsla. 136 bls. og
fjallar um 103 hús.
Eyðibýli á Íslandi, 2. bindi
Norður-Þingeyjarsýsla, Suður-
Þingeyjarsýsla og Eyjafjarðarsýsla.
168 bls. og fjallar um 115 hús.
Eyðibýli á Íslandi, 3. bindi
Dalasýsla, Snæfells- og
Hnappadalssýsla, Mýrasýsla og
Borgarfjarðarsýsla. 160 bls. og
fjallar um 121 hús.
Ritið er gefið út í litlu upplagi
af áhugamannafélagi sem stendur
fyrir rannsóknunum. Hvert eintak
kostar 5.500 kr. Hægt er að panta
ritið á heimasíðuni www.eydibyli.
is og í síma 588 5800.
Eyðibýli á Íslandi
– tvö ný bindi komin út
Bækur
Bændablaðið
Smáauglýsingar
56-30-300
Hafa áhrif
um land allt!