Bændablaðið - 28.11.2013, Blaðsíða 42

42 Bændablaðið | Fimmtudagur 28. nóvember 2013
Umræðan um ólöglegar girðingar í Hornafirði og kvalafullan dauðdaga hreindýra:
Ómakleg og einkennist af fáfræði og rakalausum staðhæfingum
Enn og aftur er hafin umræða um
ólöglegar girðingar í Hornafirði
og að hreindýr séu að drepast
kvalafullum dauðdaga í þeim.
Að hluta til á þessi umræða við
rök að styðjast, þ.e. að því leyti
að hreindýr hafa verið að festa
sig í girðingum, en ekki endilega
ólöglegum og í flestum tilfellum
löglegum girðingum.
Umræðan í fjölmiðlum hefur
verið mjög einhliða og oft á
tíðum mjög ómakleg og einkennst
af fáfræði og rakalausum
staðhæfingum. Hefur hún snúist að
mestu um einn bónda í sveitinni,
Berg Bjarnason í Viðborðsseli, og
er það ósanngjörn og ærumeiðandi
umræða um hann.
Lögfræðingur bloggar
Fyrirferðarmestur í umræðunni
er Árni Stefán Árnason, titlaður
„lögfræðingur og sérfræðingur í
dýrarétti“.
Á bloggsíðu sem Árni Stefán
heldur úti á DV fer hann yfir stöðu
mála varðandi ólöglegar girðingar í
Flatey í Hornafirði og tíðan dauða
hreindýra í umræddum girðingum.
Árni hefur þá einkennilegu áráttu
að eigna Bergi Bjarnasyni þær
girðingar sem hreindýrin flækjast
í í Hornafirði. Þá hefur Árni farið
ófögrum orðum um Berg og mörgum
mjög svo ærumeiðandi.
Árni telur að girðingarmál í
Hornafirði séu í miklum ólestri
og sakar bændur og sveitarstjórn
um slóðahátt í þeim efnum. Þess
má einnig geta að Árni heldur úti
fésbókarsíðu í sínu nafni og einnig
heimasíðunni dyraverndarinn.is,
þar geta áhugasamir kíkt inn og
virt fyrir sér þá sýn sem Árni hefur
á dýravernd.
Aðgerðasinnar í ham
Hinn 26. október síðastliðinn hélt
Árni Stefán af stað austur í Hornafjörð
ásamt hópi dýraverndunarsinna
og var ætlunin að rífa niður
ólöglegar girðingar, nánar tiltekið
meðfram félagsræktinni í Flatey.
Undirritaður fór á staðinn ásamt
bændum og landeigendum að
þeirra beiðni. Aðgerðasinnar voru
þá þegar byrjaðir ásamt tveim
heimamönnum, þar á meðal
starfandi hreindýraeftirlitsmanni,
að rífa upp rafgirðingu við félags-
ræktina sem var að mestu niðri
eftir atgang hreindýra. Þess ber að
geta að girðingin var í lagi snemma
síðastliðið vor og var meiningin að
halda áfram að girða félagsræktina.
Ákveðið var að kalla strax
til lögreglu frekar en að fara í
eitthvert orðaskak við aðgerðasinna.
Lögreglan kom skömmu síðar og
ræddi við landeigendur og síðar við
aðgerðasinna. Niðurstaðan var sú að
aðgerðasinnar færu af landareigninni
og bændur tækju upp þær girðingar
sem eftir stóðu enda búið að klippa
girðinguna og slíta niður víra þannig
að hún var nú algerlega ónothæf.
Lítillega var rætt við fólkið og
spurt hvað því gengi til með þessu
athæfi. Sagðist það ætla að rífa niður
allar ólöglegar girðingar í Flatey svo
að hreindýrin væru ekki að flækja
sig í þeim. Var fólkinu bent á að
engu skipti hvort girðingarnar væru
löglegar (sem þær að vísu voru áður
en hreindýrin komu í túnin) eða ekki,
dýrin myndu samt sem áður flækja
sig í þeim. Það var tómt mál að tala
um og lét hópurinn öll rök sem vind
um eyru þjóta. Undirritaður vill samt
taka fram að hluti hópsins var mjög
vinalegur í viðmóti og var þarna í
góðum tilgangi nema á röngum
forsendum.
Sumir héldu að þeir stæðu á landi
í eigu ríkisins sem var ekki og hefði
heimamaður sem þarna var með
þeim getað bent á það enda mjög
kunnugur á þessum slóðum.
Eftir þetta fóru aðgerðasinnar
en sóttu að vísu eitt dautt hreindýr
austast í landi Flateyjar sem talið var
að hefði drepist í vír og fóru með
það í þar til gerðan gám. Settar voru
inn myndir af athöfninni ásamt fleiri
myndum á bloggsíðu Árna Stefáns
Árnasonar og var uppsetningin mjög
svo dramatísk svo ekki sé meira
sagt. Til að mynda var ein myndin
af haus sem festur hafði verið í
girðinguna, en þessi haus lá skammt
frá girðingunni nokkrum dögum
áður og er ekki vitað um tilvist hans,
né hvar restin af dýrinu var.
Eins og áður sagði var algerlega
vonlaust að ræða við hópinn og
virtist eina takmark leiðtogans
vera það að geta matað fjölmiðla
og aðra á því hversu miklir
dýraverndarsinnar hópurinn væri
og hversu aumir bændur væru og
þá sérstaklega Bergur Bjarnason
og Bjarni sonur hans. Bændur hafa
einnig velt því fyrir sér hvar þessi
hópur hafi verið veturinn 2010 og
2011 þegar hreindýrin drápust tugum
saman úr hungri og vosbúð jafnvel
þó að bændur reyndu að gefa þeim.
Girðingarnar í Flatey
Í nóvember 2011 sendi undirritaður
frá sér grein varðandi girðingar í
Flatey og skal enn og aftur áréttað
um staðreyndir í þeim efnum. Árið
2007 urðu eigendaskipti í Flatey,
Lífsval keypti jörðina og var strax
hafist handa við að girða og fjarlægja
ónýtar og ónothæfar girðingar.
Árið 2008 var búið að girða um
9 kílómetra af nýjum girðingum
umhverfis jörðina og var hún
tekin út af undirrituðum að beiðni
landbúnaðarráðuneytisins. Innan
girðingar Flateyjar er 100 hektara
spilda, svokölluð félagsrækt, og hafa
nokkrir bændur hafa nýtingarrétt
þar, þar á meðal Bergur Bjarnason.
Félagsræktin var girt með sex
strengja rafgirðingu til að halda frá
búfénaði sem kynni að fara þar inn.
Hreindýrin rifu niður girðingar
Svo var það árið 2009 að mikið tjón
varð á girðingunni eftir hreindýr og
rífa þurfti megnið af henni þar sem
hún var mjög léleg. Eftir standa þó
staurarnir þar sem ráðgert er að girða
aftur. Eftir stóðu um 900 metrar af
girðingunni og var hún tekin út af
undirrituðum 20. febrúar 2012 og
var þá í góðu lagi. Nú í haust keypti
hlutafélagið Selbakki, sem er í eigu
heimamanna, Flatey og ætlar að halda
áfram uppbyggingu þar.
Bændur leggja mikinn kostnað
í viðhald á hverju ári í girðingar í
Flatey þar sem hreindýrin ryðja niður
hundruð metra á hverju hausti og
halda nú yfirleitt um 200 hreindýr til í
Flatey í 6 mánuði á ári í nýræktunum.
Þá voru um 40 staðbundin dýr í
Flatey í allt sumar og eyðilögðu 14
hektara kornakur sem ekki þótti svara
kostnaði að þreskja í haust.
Þá skal einnig á það bent að viðhald
girðinga í Flatey er til fyrirmyndar og
er hæð girðinga þar umfram það sem
reglugerð kveður á um. Undirritaður
hefur tekið út girðingar þar undanfarin
ár að beiðni bænda og sveitarstjórnar
af gefnu tilefni.
Eingöngu hreindýr sem festast í
girðingum
Finna mætti að girðingum víða
í sveitum en málið er bara það
að búfénaður er ekki að festast í
girðingum heldur eingöngu hreindýr.
Ástæðan fyrir því er sú að hreindýrin
eru að klóra sér á hausnum í
girðingum, tarfar að slást á fengitíð
o.fl. Þá skiptir engu hvort girðingin
er ný eða gömul, há eða lág. Þá er rétt
að geta þess að þegar aðgerðasinnar
voru að rífa niður girðingar í Flatey
festist tarfur í girðingu austar á
Mýrum og var sú girðing ný síðan
fyrr um sumarið. Það var bóndi í
sveitinni sem sá þetta og kallaði til
björgunarsveit til að losa tarfinn.
Er landið sem ætlað er
hreindýrum orðið of rýrt?
Spurningar hafa vaknað hjá bændum
um það hvort landsvæði sem ætlað
er hreindýrum sé of rýrt þar sem
dýrin virðast þurfa á nýræktun og
grænfóðri að halda. Hugsanlega ætti
Umhverfisstofnun að hafa samráð
við bændur þegar fjöldi dýra á
ákveðnum svæðum, þá sérstaklega
eignarlöndum, er ákveðinn. Enginn
bóndi hefur gaman af því að hreindýr
séu að flækja sig í girðingum eða
drepast úr hor og vosbúð.
Ærumeiðandi fréttaflutningur
Vonandi varpar þessi grein skýrara
ljósi inn í þá umræðu sem verið hefur
um hreindýramál í sveitarfélaginu og
að fjölmiðlar hætti að lepja upp órök-
studdan og ærumeiðandi fréttaflutn-
ing frá Árna Stefáni Árnasyni um að
íbúar í Hornafirði séu dýraníðingar
upp til hópa. Eins það að bændur og
sveitarstjórn vanræki skyldur sínar
varðandi girðingar.
Árni Stefán Árnason ætti að
vita það sem lögfræðingur að það
eru tvær hliðar á öllum málum. Til
áréttingar getur undirritaður vottað
að hver einasti bóndi sem þekkir til
Bergs Bjarnasonar getur staðfest að
hann rekur fyrirmyndarbú og dekrar
við hvern grip, það sýna afurðir á
búi hans.
Þarf raunhæfar tillögur
Ljóst er að þetta vandamál er ekki
úr sögunni þó svo að búið sé að rífa
niður girðingar Bergs, það verður
bara sú næsta. Þá mun ágangur
hreindýra á svæðinu takmarka
áframhaldandi uppbyggingu og
ræktunarmöguleika á jörðinni.
Nauðsynlegt er að Náttúrustofa
Austurlands, sem fer með málefni
hreindýra, og ráðuneytið komi
að þessum málum með bændum
og sveitarstjórn og komi með
raunhæfar tillögur varðandi lausn á
vandamálinu.
Grétar Már Þorkelsson
Búnaðarsambandi
Austur - Skaftfellinga
Búfénaður er ekki að festast í girðingum heldur eingöngu hreindýr. Ástæðan
fyrir því er sú að hreindýrin eru að klóra sér á hausnum í girðingum, tarfar
að slást á fengitíð og svo framvegis.
Bændur leggja mikinn kostnað í viðhald á hverju ári í girðingar í Flatey þar sem hreindýrin ryðja niður hundruð
Spurningar hafa vaknað hjá bændum um hvort það geti verið að það landsvæði sem ætlað er hreindýrum sé of rýrt þar sem dýrin virðast þurfa á nýræktun
og grænfóðri að halda.