Læknablaðið - 01.12.1970, Blaðsíða 64

200
LÆKNABLAÐIÐ
verður flóknara og tæknin margbrotnari. Vaxandi þekking á orsökum
sjúkdóma, auk margvíslegra nýrra skaðvalda, sem fylgja breyttum
lifnaðarbáttum, gerir nauðsynlegt, að lög um eftirlitið séu í stöðugri
endurskoðun. Á fyrri hluta 19. aldar var til að mynda ekki vitað um,
að sýklar gætu valdið 'sjúkdómum. Á öndverðri 20. öld var hins vegar
talið, að sýklar yllu flestum sjúkdómum. Það heilbrigðiseftirlit, sem
var mótað með löggjöf á fyrstu áratugum aldarinnar, var fyrst og
fremst miðað við sóttvarnir. Breyttur skilningur á orsökum og eðli
sjúkdóma og sú stórfellda umhverfisbreyting, sem hefur átt sér stað
á síðustu áratugum, gerir að sjálfsögðu kröfu til þess, að heilbrigðis-
eftirlitinu sé sniðinn nýr stakkur.
Hættan af ýmsum umhverfisþáttum hefur stórlega aukizt með vax-
andi stóriðnaði, fjölbýli og notkun gerviefna. Síðast en ekki sízt hafa
hlutföllin í byggð landsins stórlega raskazt, þannig að fækkað hefur í
fámennum sveitum, en fjölgað í stærri kaupstöðum. Þó er ekki enn þá
orðið umtalsvert fjölbýli nema á Reykjavíkursvæðinu, þar sem rúm-
lega helmingur allra landsmanna býr. Hér er átt við Reykjavík, KÓDa-
vog, Garðahrepp, Álftanes, Hafnarfjörð, Seltjarnarnes og Mosfells-
hrepp. Allt þetta svæði er nú orðið að mestu samfelld byggð og ein
heild í atvinnu- og menningarmálum. Þetta svæði hefur sameiginlega
umhverfisþætti, sama andrúmsloft, sameiginlegan hávaða, samfellda
strandlengju og sams konar skolp-mengun sjávar. Sorpeyðing, vatns-
öflun og meðferð húsdýra cg meindýra, svo að eitthvað sé nefnt, eru
vandamál, sem þessi byggðarhverfi þurfa að leysa í sameiningu.
Gera má ráð fyrir, að þessi sérstöku og stórfelldu heilbrigðis-
vandamál Reykjavíkursvæðisins hafi verið aðalundirrót lagafrumvarps-
ins, því að í dreifbýlinu er síður þörf skjótra aðgerða. Utan Reykja-
víkursvæðisins er það miklu fremur hin almenna læknisþjónusta en
heilbrigðiseftirlitið, sem er brýnt úrlausnarefni.
Allir hljóta að vera á einu máli um, að æskilegt sé, að einn
aðili hafi ábyrgð á heilbrigðiseftirliti á öllu Reykjavíkursvæðinu. Þessi
aðili getur þó ekki verið ríkisvaldið, þar sem það eru staðaryfirvöld,
sem eðli málsins skv. verða að glíma við þau vandamál, sem rísa upp
í sambandi við starfrækslu fyrirtækja og þenslu á bygeð og atvinnu-
lífi. Hér verða því að koma til samningar milli staðaryfirvalda hlutað-
eisrandi bvggðarhverfa um að fela einum aðila að hafa vfirsýn yfir allt
heilbrigðiseftirlitið. Á þann hátt einan getur það orðið markvisst og
nægilega samræint. Vaknar sú spurning, hvort ekki sé rétt að fyrir-
skipa sMkt samstarf með lagaboði. A. m. k. þurfa lögin að vera mjög
hvetjandi til þessarar samhæfingar.
Um heilbrigðisnefndir:
í frumvarpinu er gert ráð fyrir mikilli breytingu frá eldri lögum,
með því að ætlazt er til, að heilbrigðisnefndir séu í öllum sveitar-
félögum landsins. Þegar þess er gætt, að tæpur helmingur sveitar-
félaganna, eða 47%, hafa færri en 200 íbúa, 17% færri en 100 íbúa