Læknablaðið - 01.04.1975, Blaðsíða 16

8
LÆKNABLAÐIÐ
ir það til æðaþenslu, renin-aldosteronvið-
bragðið er drepið í dróma til þess að hamla
frekara innsogi Na+ í nýrum og þar með
meira ofþani æða. Sjúklingur með aldo-
steronismus svarar aukinni salttekju á
þann hátt að auka enn Na + -innsogið og
þar með K +-útskilnaðinn, því eins og aug-
ljóst er af myndinni (mynd 1), er það
magn Na+ í útfærslufangsvökvanum, sem
kemur að Na+ — K+ skiptistöðinni
hverju sinni, auk aldosteronsins, sem á-
kvarðar stærðargráðu Na + innsogsins ann-
ars vegar og K+ útskilnaðarins hins veg-
ar.24 Ef spironolactone (aldactone), sem
hamlar gegn áhrifum aldosterons, er gefið
við þessar aðstæður, liggur í augum uppi,
að í fyrra tilvikinu þar sem aldosteron-
framleiðislan er í lágmarki, getur engin um-Clí
talsverð breyting orðið á K+ útskilnaði og
þar með K+ þéttni blóðs. Þegar hyperaldo-
steronismus er fyrir hendi koma hin uPP‘cK
hefjandi áhrif lyfsins á aldosteron í ljós og
K + -útskilnaður í sólarhringsþvagi minnk-
ar.
Á lyflæknisdeild landsspítalans hefur
þessi grundvöllur verið nýttur til þess að
útiloka eða sanna aldosteronismus sam-
kvæmt aðferð Birchall & Badson5 á eftir-
farandi hátt:
K + -clearance-próf:
1) 4 dagar á fullu fæði -)- 9 gr NaCl dagl.
í töfluformi.
2) 3 viðbótardagar við sömu matar- og
salttekju, en auk þess tabl. aldactone
75 mg x 4 dagl.
3) 4. og 7. dag er þvagmagn ákvarðað í
ml. og K + -innihald þess í mEq/1
(UK+).
4) Serum-K+ er mælt að morgni 4. og 7.
dags í mEq/1.
Clearance K+ er reiknaður samkv. for-
múlu.
Staðalgildi aldosteronismus meira en 2 er
af höfundum talið ákvarðandi til grein-
ingar á aldosteronismus primarius.
K+ clearance-prófið kom svo út hjá okk-
ar sjúklingi:
4. dag'ur; Þvagmagn: 3000 ml eða 2,09
ml/mín.
K+ þéttni þvags: 22 mEq/1.
Serum K+: 2,6 mEq/1.
7. dagur; Þvagmagn: 3100 ml eða 2.2
ml/mín.
K+ þéttni þvags: 8 mEq/1.
Serum K+ : 2,9 mEq/1.
22 x 2,09
+ I (f. aldactone) =--------= 17,7 ml/mín.
2,6
8 x 2,2
+ II (e. aldactone) = ----—-----= 6 ml/mín.
CkI
CkII
17,7
2,9
: 2,95
A:
UK+ x 24 klst. þvagm.
Ser — K+ x 1440
B:
Ck + fyrir aldactone
Ck + eftir aldactone
-= Ck+ (ml/min.)
aldosteronismus
staðall.
Þessi niðurstaða sýndist ótvíræð, og nú
skyldi bætt við hnútum með því að senda
sýni í aldosteron- og reninmælingar.
100 ml hluti sólarhringsþvag, sem safnað
var á salthleðslu, var sent til aldosteron-
ákvörðunar. Ef gildi reyndist ofan normal-
marka, gat orsökin ekki verið önnur en
stjórnlaus offramleiðsla aldosterons.
Næst var að hnýta að því, að renin-of-
framleiðsla væri ekki að baki. Farið var
að meðmælum Mayo Medical Laboratories
og sj. settur á Na-rýran (10 mEq natrium
ehlorid daglega) K-ríkan (90 mEq kalium
chlorid daglega) kost í 4 daga og tekin
blóðsýni fyrir plasma reninvirkni, PRV,
eftir næturhvíld (hvíldarrenin) og 4 klst.
fótavist (göngurenin). Til þess að tryggja
enn frekari saltrýringu blóðs, var sj. jafn-
framt settur á chlorthiazid 500 mg x 2 dag-
lega. Með þess konar brögðum er talið, að
heilbrigðir hafi 3—5-falt hærra hvíldar-
renin en ella. Göngurenin er svo 2—3-falt
hærra en hvíldarrenin. Þess var vænst, að
PRV reyndist tor- eða ómælanleg.15
Rtg. skuggaefni sprautað inn í vv.supra-
renalis getur í allt að 90% tilfella staðar-