Læknablaðið - 01.07.1978, Blaðsíða 62

140
LÆKNABLAÐIÐ
ferð kröftugra stera. Talið er, að þessar
breytingar geti minnkað eftir að lyfjameð-
ferð lýkur.8 Viðnám húðarinnar gegn sýkl-
um minnkar við útvortis sterameðferð.
Það er því aukin hækka á sýkingu (super-
infectio). Oftast er um að ræða pyococca
eða candida sýkingu. Ef sjúkdómsgrein-
ing er röng eða sterameðferð hafin of
fljótt, t.d. við sveppasýkingar, breytist
sjúkdómsmyndin algjörlega eða verður
HULIN (masking). í nára er þekkt
TINEA INCOGNITA, þ.e. rákir sem geisla
niður eftir lærunum eða uppá kvið,
ásamt æðagúlum og húðrýrnun. Þessi sjúk-
dómsmynd stafar venjulega af sveppasýk-
ingu á þessu svæði, sem ranglega er með-
höndluð með sterum. Útvortis meðferð með
kröftugum sterum í andliti getur leitt til
ástands sem nefnt hefur verið „STEROID
ROSACAE1'.6 23 26 Kemur þetta fram sem
roði (erythema) í andlitinu, sem síðar get-
ur orðið að fingerðum nöbbum (papulae).
Einnig geta komið fyrir grófgerðari útbrot,
graftrarnabbar (papulopustulae) eða
graftrarbólur (pustulae). Þetta eru reynd-
ar sömu einkenni og í „PERIORAL DER-
MATTIS (PD) og öðru ástandi sem nefn-
ist ROSACEA LIKE DERMATITIS
(RLD) og var fyrst lýst um 19 7 0.23 Or-
sök PD og RLD er óþekkt, en margir
eru þeirrar skoðunar, að þessar 3 sjúk-
dómsmyndir séu allar fylgikvillar húð-
sterameðferðar, og að RLD sé aðeins út-
breitt form af PD.8 26 ACNE og HYPER-
TRICHOSIS eða aukinn hárvöxtur í andliti
eru einnig vel þekkt aukaáhrif sterameð-
ferðar i andliti. Acne útbrotin geta komið
í ljós eftir 7 til 14 daga meðferð og fylgir
þeim að jafnaði mikið af fílapenslum
(komedons). Sem betur fer geta þessar
breytingar horfið nokkru eftir að meðferð
lýkur.6
Ofnæmi gegn burðarefnum lyfjanna hafa
lengi verið þekkt. Hins vegar hefur á síð-
ustu árum einnig verið lýst ofnæmi fyrir
sjálfum sterunum.118
Alltaf verður einhver frásogun á sterum
við útvortis meðferð. Hormonin geta því
haft áhrif á samspil undirstúku, heilading-
uls og nýrnahettu. Hjá fullorðnum skiftir
þetta sjaldan máli, en Munro14 sýndi fram
á alvarlegar afleiðingar við húðstera með-
ferð hjá börnum. Þessi börn voru með-
höndluð vegna mjög útbreiddra eczema eða
psoriasis með betametason valerat (flokk-
ur III), mest 7.5 g tvisvar á dag. Meðferðin
stóð yfir í 10 daga. Tveim dögum síðar var
gert próf til að meta starfsemi nýrnahettu-
barkarins (Synacten próf). Hún reyndist
skert hjá tólf af sextán börnum. Samskon-
ar meðferð með hydrokortisoni hafði aftur
á móti ekki í för með sér neinar breytingar
á hormónastarfseminni tveim dögum eftir
meðferð. Þessar rannsóknir verða vart end-
urteknar, en ljóst þykir, að notkun kröft-
ugra stera á útbreidd húðsvæði hjá börnum
getur leitt til varanlegrar röskunar á hor-
mónastarfsemi þeirra.
Einkennum Cushing’s hefur einnig verið
lýst, sykursýki, háþrýstingi, bjúg o.fl., en
mu þó vera sjaldgæft.18
Ef notkun húðstera er hætt skyndilega
eftir langtíma notkun, geta fyrri einkenni,
eða ný útbrot, blossað upp að nýju (RE-
BOUND PHENOMENON). Þetta á sér oft
stað í andliti. Það er því mjög erfitt að fá
fólk til að hætta notkuninni nema með
mjög nákvæmum útskýringum á eðli sjúk-
dómsins og væntanlegum gangi meðferðar.
SJÚKRATILFELLI
Hér á eftir er lýst sjúkrasögu 5 sjúk-
linga, er leituðu til húðdeildar Sahlgrénska
sjúkrahússins í Gautaborg haustið 1977,
vegna aukaverkana húðstera.
Mynd 2. — Útbrot kringum augu.
46 ára karlm. Finnskumælandi innflytjandi.
1 fyrstu talinn hafa snertiofnæmi. Fékk bví
Kenacort A krem á útbrotin. Síðar kom í ljós
að hann hafði um sex ára skeið notað Betnovat
og Celeston krem í andlitið vegna „þurrar húð-
ar“. Fékk því pasta zinci og tetracyclin með-
ferð. Ári síðar var hann laus við útbrotin og
húðin orðin nær eðlileg.
Mynd 3. — HúÖrákir (Cushing’s einkenni).
14 ára stúlka, talin hafa eczema atopicum frá
3ja mánaða aldri. Hefur þurra og hreistrandi
húð. Framan á ganglimum má sjá samfelldar
rauðar upphleyptar skellur (hyperkeratosis),
með skarpri rönd innanvert. Áður haft sams-
konar útbrot í andliti og á handleggjum.
Útbrotin voru mjög sérkennileg og er hugs-
anlegt að þetta sé ekki eczema atopicum, held-
ur sjaldgæfur sjúkdómur, sem nefnist Erythro-
keratodermia variabilis. Telpan hefur frá
barnsaldri fengið húðstera að staðaldri. Frá
1971 verið meðhöndluð með meðalsterkum
húðsterum (Kenacort A) og antihistaminlyfj-