Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.2007, Blaðsíða 12

föstudagur 23. febrúar 200712 Fréttir DV
Nauðgarar ganga lausir og erfitt er að upplýsa mörg þeirra mála sem kærð eru til lögreglu enda sönnunar-
byrðin oft erfið í kynferðisbrotamálum. Þá á hluti nauðgunarkæra ekki við rök að styðjast og hafa kærendur í
slíkum málum verið ákærðir og sakfelldir fyrir rangar sakargiftir fimm sinnum á síðustu fjórum árum.
Björgvin Björgvinsson, yfirmaður
kynferðisbrotadeildar lögreglunn-
ar á höfuðborgarsvæðinu, segir eitt
til tvö mál koma upp á ári þar sem
nauðgun er eða virðist vera hreinn
og klár uppspuni. Hann segir slíkt
það fátítt að það sé ekki vandamál
og sé rannsóknarlögreglunni ekki til
trafala. Erfitt getur verið að sanna að
um uppspuna sé að ræða þegar ekki
er hægt að benda á neinn geranda
og ekkert við rannsókn málsins hef-
ur bent til þess að meint nauðgun
hafi átt sér stað. Komi í ljós að ein-
staklingur sé ranglega sakaður um
nauðgun er málið sent ríkissaksókn-
ara. Ástæða þess að sum mál upplýs-
ast aldrei er sú að enginn hefur ver-
ið bendlaður við verknað sem aldrei
átti sér stað og því strandar rann-
sóknin. Slíkt er hins vegar erfitt að
sanna og verður stundum að byggja
slíkt mat á tilfinningu rannsakenda,
að sögn Björgvins.
Helstu ástæður þess að logið er
til um að nauðgun hafi átt sér stað er
áfengis- og fíkniefnaneysla. Fólk man
ekki hvað gerðist og vill ekki trúa því
eða viðurkenna að kynmök hafi far-
ið fram með samþykki þess. Fyrir því
geta svo verið margar ástæður, svo
sem framhjáhald, minnisleysi, eft-
irsjá og fleira. Dæmi eru einnig um
að aðstandendur svo sem kærastar,
eiginmenn og foreldrar setji pressu
á konu tengda sér að kæra nauðgun
því annað hafi ekki getað átt sér stað.
Þá hefur þörf fyrir athygli og afbrýði-
semi verið nefnd sem ástæða fyrir
því að saga um nauðgun er spunnin
upp. Lítið hefur verið fjallað um mál
þar sem logið er til um kynferðisbrot
og vilja margir sem að slíkum mál-
um vinna lítið af því vita enda málin
skaðleg þeim sem raunverulega eru
þolendur kynferðisbrota.
Símaskýrslur og fjarvistarsönn-
un sönnuðu sekt
Stúlka fædd árið 1988 var ákærð
af ríkissaksóknara fyrir rangar sak-
argiftir á síðasta ári. Hún sakaði
rúmlega tvítugan mann um að hafa
reynt að nauðga henni í desember
árið 2005. Það átti að hafa gerst í bíl
á Njarðargötu í Reykjavík en stuttu
áður sagðist hún hafa verið í síma-
sambandi við manninn þar sem þau
ákváðu fundarstað. Þegar þau höfðu
rætt saman og hún hugðist fara sagði
hún manninn hafa kýlt hana í and-
litið, otað að henni hnífi og reynt
að nauðga henni. Maðurinn hafði
hins vegar pottþétta fjarvistarsönn-
un, sem þrjú vitni staðfestu án þess
að geta borið sögur sínar saman við
mannsins, þar sem hann hafði ver-
ið handtekinn og vistaður í fanga-
geymslu. Þar þurfti hann að vera
yfir nótt áður en skýrsla var tekin af
honum. Fleira þótti sanna sakleysi
mannsins því símaskýrslur sýndu að
stúlkan og maðurinn hefðu ekki tal-
að saman í síma. Þar að auki sýndu
símasendar að stúlkan, eða sími
hennar, var annars staðar í bænum
en þar sem nauðgunin átti að hafa
átt sér stað. Í dómsorði Héraðsdóms
Reykjavíkur frá því í september síð-
astliðnum segir að refsingu stúlk-
unnar verði frestað og hún látin falla
niður haldi hún skilorð í tvö ár.
Reyndi að koma sekt á annan
Tæplega þrítugur maður var, í
Héraðsdómi Norðurlands eystra,
dæmdur í þriggja ára fangelsi fyrir
grófa líkamsárás og rangar sakargift-
ir. Maðurinn hafði átt í stormasömu
ástarsambandi við rúmlega tvítuga
konu um nokkurra ára skeið. Þau
höfðu slitið samvistum en ákveðið að
hittast eina helgi á Akureyri snemma
árs 2003. Eftir að hafa skemmt sér í
miðbænum skildu leiðir. Hann fór
einn á gistiheimilið sem þau dvöldu
á en hún hélt í heimahús í bænum.
Daginn eftir hringdi hún í hann og
sagðist hafa eytt nóttinni með öðr-
um manni. Hann fór til að hitta hana
og misþyrmdi henni illilega, hún var
með áverka á kynfærum og annars
staðar á líkamanum. Á heimili vina-
fólks þeirra og einnig á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu bar maðurinn að sá
sem konan svaf hjá hefði nauðgað
henni og þrýsti á hana að segja slíkt
hið sama. Þannig gerði hann tilraun
til þess að annar maður yrði sakaður
um nauðgun og þá áverka sem hann
sjálfur hafði veitt konunni.
Misbauð framkoman
Tvær sautján ára stúlkur voru
ákærðar fyrir rangar sakargift-
ir þegar þær gáfu skýrslu hjá lög-
reglu þess efnis að varnarliðsmað-
ur hefði nauðgað annarri þeirra við
rætur Akrafjalls í júlí árið 2004. Sú
sem sagðist hafa orðið fyrir árásinni
fékk vinkonu sína til að ljúga með
sér nauðgun upp á manninn eftir
að hafa átt við hann kynmök. Henni
hafði ofboðið framkoma mannsins í
sinn garð og því ákveðið að ná sé nið-
ur á honum. Stúlkurnar drógu kær-
una til baka og játuðu lygina eftir að
varnarliðsmaðurinn hafði gert þeim
grein fyrir hversu alvarlegar afleið-
ingar lygin gæti haft. Þær játuðu að
hafa borið manninn röngum sökum.
Sú sem upptökin átti var dæmd í níu
mánaða fangelsi, sjö þeirra skilorðs-
bundna. Vinkona hennar fékk sex
mánaða skilorðsbundinn dóm fyrir
að taka þátt í samsærinu vitandi að
nauðgun hefði ekki átt sér stað.
Gat ekki skýrt lygina
Sjómaður var sakaður um nauðg-
un um borð í skipi í Vopnafjarðar-
höfn í lok árs 2005. Rúmlega tvítug
kona kærði nauðgunina en hún hafði
hitt manninn á bar í bænum fyrr um
kvöldið. Hún fór með honum og fé-
lögum hans um borð í skipið sem lá
við höfnina og seinna um nóttina fór
hún með honum til káetu. Þar segir
hún manninn hafa nauðgað sér þótt
hún hafi ekki verið viss um að hann
hefði haft sáðlát í leggöng hennar.
Maðurinn var handtekinn og hafð-
ur í haldi lögreglu í tólf til fjórtán
klukkutíma. Hálfum mánuði eftir að
umræddur verknaður átti að hafa
verið framinn gaf stúlkan sig fram
við lögreglu og óskaði þess að fá að
breyta framburði sínum. Hún hafi
átt við andleg vandamál að stríða og
undir áhrifum áfengis ætti hún það
til að segja hluti sem betur væru ós-
agðir. Í þetta skipti hafi hún þó geng-
ið lengra en nokkru sinni en gæti því
miður ekki skýrt af hverju hún skáld-
aði upp söguna um nauðgunina. Erf-
itt hefði verið að vinda ofan af lyg-
inni og því hafi það tekið hana þetta
langan tíma að greina frá uppspun-
anum.
Í gæsluvarðhald vegna
uppspuna
Viðamikil rannsókn hófst eftir
að rúmlega þrítug kona sagði fjóra
óþekkta menn hafa nauðgað sér á
bílaplani við Tryggvagötu í Reykjavík
í ágúst 2003. Kæran leiddi til þess að
maður var handtekinn og úrskurðað-
ur í gæsluvarðhald. Hann var sviptur
frelsi vegna þessa í rúman sólarhring.
Síðar var annar maður handtekinn,
vistaður hjá lögreglu og sviptur frelsi
í nokkra klukkutíma. Mánuði síðar
dró konan kæruna til baka og sagðist
hafa ímyndað sér atburðurinn sem
hefði ekki átt sér stað. Hún hafði átt
við andleg veikindi að stríða og ætti
það til að segja ósatt þegar hún væri
hrædd. Hún var á lyfjum vegna veik-
indanna og neytti áfengis ofan í þau,
sem er hættulegt að mati læknis. Þar
taldi dómurinn konuna hafa sýnt
ábyrgðarleysi. Konan gerðist sek
um rangan uppljóstur en dómurinn
ákvað að fresta fullnustu refsingar-
innar héldi hún skilorð í tvö ár.
HjöRdÍS Rut SiGuRjónSdóttiR
blaðamaður skrifar: hrs@dv.is
Dæmi eru um að nauðgunarkærur eigi ekki við rök að styðjast. Á
síðustu fjórum árum hafa fimm verið sakfelldir fyrir að koma
ranglega sök á menn eða fyrir að kæra nauðgun sem reynist
hreinn uppspuni. Leiði rannsókn lögreglu á nauðgunarkæru í
ljós að kærandinn hafi logið til um atburðinn vísar hún málinu til
ríkissaksóknara sem ákærir viðkomandi ef líkur á sakfellingu eru
meiri en minni. Sé reynt að koma því til leiðar að saklaus maður
verði sakaður um eða dæmdur fyrir refsiverðan verknað getur
það varðað allt að tíu ára fangelsi. Hafi kæran haft í för með sér
eða verið ætluð til skaða þess sem kærður er gæti það varðað allt
að sextán ára fangelsi. Sá sem gerist sekur um að kæra hreinan
uppspuna þar sem sök er ekki beint að neinum ákveðnum gæti
átt von á allt að eins árs fangelsi.
Helstu ástæður þess að logið er til um að nauðg-
un hafi átt sér stað er áfengis- og fíkniefna-
neysla. Fólk man ekki hvað gerðist og vill ekki
trúa því eða viðurkenna að kynmök hafi farið
fram með samþykki þess.
DæmD fyrir rangar
nauðgunarkærur
Fangelsið Skólavörðustíg
Það að ljúgja nauðgun upp á
einhvern, þannig að það hafi
alvarlega afleiðingar í för með
sér, getur varðað allt að sextán
ára fangelsi.