Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.2007, Blaðsíða 39

E ggert Gíslason eða Eddi hætti námi í menntaskóla á sín-um tíma. Hann kaus frekar að leggjast í flakk um heiminn og
það gerði hann frá átján til tuttuguog-
sjö ára aldurs og vann við hitt og þetta
á ólíkustu stöðum.
„Ég bjó til dæmis í tvö ár á Spáni,
annað þeirra í Barcelona, þar sem
ég vann við að gera upp gamla lysti-
snekkju. Áður hafði ég þvælst um Af-
ganistan, Pakistan og Íran. Ég var í
Íran þegar Rússarnir réðust inn í Af-
ganistan og var á leiðinni heim heim
frá Indandi um það leyti sem Khom-
eini tók við völdum í Íran. Ég nýt þess
enn þann dag í dag að þvælast hvert
sem starfið ber mig þótt það sé auð-
vitað alltaf gott að eiga heimili á Ís-
landi.“
Eddi byrjaði að vinna við kvik-
myndagerð þegar hann hóf störf hjá
Sjónvarpinu í „gamla daga“. Hann sá
auglýsingu þar sem auglýst var eftir
leikmunameistara hjá Sjónvarpinu,
sótti um og fékk vinnuna.
„Ég hafði ekki lært neitt í þá veru
en hafði aðeins komið nálægt vinnu
við leikmyndir hjá áhugaleikhúsum.
Það var ekki fyrr en löngu seinna sem
ég fór í masternám í leikmyndagerð á
Englandi eftir mjög þreytandi vinnu
við Myrkrahöfðingjann, mynd Hrafns
Gunnlaugssonar. Að námi loknu
fór ég að vinna á frjálsum markaði.
Fyrsta myndin sem ég vann að var
Benjamín dúfa og seinna vann ég
með Árna Páli Jóhannessyni við gerð
myndarinnar Djöflaeyjan sem leik-
munameistari og brellumaður. Leik-
myndin í Djöflaeyjunni var óvenju-
viðamikil en hún byggðist hægt og
rólega upp og það var kannski það
fallega við hana. Enda var það þannig
að þegar hún var rifin niður hélt fólk
að þetta gamla braggahverfi hefði
staðið þarna alla tíð. Yfirleitt geng-
ur þessi vinna þannig fyrir sig að ég
byrja að vinna á upptökustað tveimur
til þremur mánuðum áður en tökur á
myndinni hefjast en undirbúningur-
inn getur tekið eitt ár. Þá hefst hand-
ritavinna og vinna með leikstjóra þar
sem fólk kastar hugmyndum sín á
milli. Tveimur eða þremur mánuð-
um áður en myndin fer í framleiðslu
fer ég svo að vinna með mínu fólki og
minni deild. En vinnu okkar er alls
ekki lokið þegar tökur hefjast. Mér
finnst sjálfum að þá hefjist aðalvinn-
an; það þarf að fylgja því eftir að leik-
myndinni sé fylgt út í ystu æsar og að
þeir hlutir sem eiga að birtast á tjald-
inu skili sér á sinn stað.“
Störf með frægu fólki
Íslensk kvikmyndagerð stendur
ekki á gömlum merg. Er ekkert erfitt
og jafnvel skrýtið að vinna með stór-
um nöfnum í þessum bransa fyrir
mann sem kemur frá litla Íslandi?
„Ég hef oft komist að því þegar ég
er að vinna með þessum mönnum
að ég þarf alls ekki að hafa minni-
máttarkennd gagnvart þeim. Ég nota
auðvitað tækifærið til þess að læra af
sumum þeirra sem svo aftur á móti
læra af mér að vinna við þær aðstæð-
ur sem eru hér á Íslandi og eru þeim
framandi. Það er oft erfiðara að vinna
með reynslulitlum mönnum; þeir
vita ekki alveg hvað þeir vilja fá fram.
En að mínu mati byggist kvikmynda-
gerð á almennri skynsemi og góðri
sýn á hlutina frekar en einhverjum
rembingi.
Ég er alls ekki þeirrar skoðunar að
Hollywood sé endilega draumaland
þeirra sem vinna að kvikmyndagerð.
Auðvitað má segja að hún sé einn af
aðalhornsteinunum. Þar hafa kvik-
myndagerðarmenn frá öllum heim-
inum rottað sig saman. Ég hef mis-
jafna reynslu af störfum mínum þar
eftir því hvort ég er að vinna með
Bandaríkjamönnum, Englendingum,
Þjóðverjum eða Frökkum. Það sem
einkennir Hollywood fyrst og fremst
er kannski sú heiftarlega samkeppni
sem þar ríkir sem oft skapar leiðin-
legar vinnuaðstæður. Svo eru þar
auðvitað þessi stóru og valdamiklu
stúdíó sem oft beina myndum inn á
þær brautir sem stjórnendur þeirra
vilja og peningar eiga það til að ráða
mjög miklu. En auðvitað hafa margar
ágætis „indipendent“ myndir kom-
ið frá Hollywood og einnig frá stóru
stúdíóunum“.
Þú hefur greinilega unnið með
stjörnum frá ýmsum löndum og kom-
ist í tæri við frægar kvikmyndastjörn-
ur. Hvað hefur sú reynsla kennt þér
um þetta fólk og hvað greinir það frá
öðrum dauðlegum mönnum?
„Óneitanlega kemst maður í tæri
við þetta fólk; við búum á sama hóteli
og vinnum að sama verkefni. Yfirleitt
er þetta hið ágætasta fólk, ég hef ekki
orðið var við að það beri einhvern
sérstakan þokka fram yfir aðra, lík-
lega er þetta fólk bara almennt mikl-
ir vinnuhestar og sjálfsagt spilar ein-
hver heppni þar inn í líka. Það er oft
þannig að ég kannast ekki við þessi
frægu andlit þar til einhver nefnir við
mig að þarna fari heimsfrægir leik-
arar. Þeir sem mér eru eftirminni-
legastir eru samstarfmenn mínir og
deildarstjórar frekar en leikstjórar og
leikarar. Þetta eru oft menn sem hafa
unnið við sitt fag í tugi ára og kom-
ið að ýmsum og ólíkum verkefnum,
svo sem gamlir brellumeistarar og
leikmyndahönnuðir. Það er fólk sem
kemur ekki fyrir sjónir kvikmynda-
gesta.“
Gott orðspor skapar góð
tækifæri
Að sögn Edda er orðsporið mikil-
vægt í þeim heimi sem hann lifir og
hrærist í það að ein mynd leiði af sér
aðra.
„Ég var á sínum tíma beðinn um
að gera leikmynd fyrir myndina Einn
komma núll sem hefur verið sýnd í
kvikmyndahúsum hér heima. Í fyrstu
vissum við ekki hvar hún yrði fram-
leidd, fyrst stóð til að gera hana í Kan-
ada en þegar ekkert varð af því var
ég eiginlega búinn að gefa verkefnið
frá mér. En allt í einu var ákveðið að
myndin yrði gerð í Búlgaríu, í Búda-
pest, og þá stökk ég til og hannaði
leikmyndina. Ég var ekki eini Íslend-
ingurinn sem kom að þeirri mynd því
Marteinn Þórsson er annar af tveim-
ur leikstjórum myndarinnar. Í fram-
haldi af þeirri vinnu báðu banda-
rísku framleiðendurnir sem komu að
myndinni mig að hafa samband við
Suður-Afrískan leikstjóra sem var að
starfa með þeim. Við töluðum sam-
an og þótt það hafi kostað vissa bar-
áttu til að byrja með small samstarfið
vel saman. Í dag erum við góðir vin-
ir og erum að vinna saman að fleiri
verkefnum. Og það var einmitt í Suð-
ur-Afríku sem ég vann að verkefninu
sem mér þykir vænst um. Það var við
kvikmyndina Drum sem ég vann við
árin 2003-2004. Myndin gerist á tím-
um aðskilnaðarstefnunnar og bygg-
ist á raunverulegum atburðum. Hún
segir frá morði blaðamannsins og
blökkumannsins Henry Nxumalo,
sem talið er að hafi verið myrtur af
sambræðrum sínum. Blaðið Drum,
sem myndin heitir eftir og er gefið
út enn þann dag í dag, var á þessum
tíma gefið út af hvítum, breskum að-
alsmanni. Hann hafði marga svarta
menn í vinnu og reyndi að afla sér
upplýsinga um glæpi aðskilnaðars-
inna, sérstaklega þá sem bjuggu upp
til sveita og víðar þar sem svartir voru
hreinlega drepnir og grafnir á ökrun-
um. Á þessum tíma var stór hluti Jó-
hannesarborgar jafnaður við jörðu,
t.d. borgarhlutinn sem hét Sophiat-
own, en þar var frjáls vettvangur ólíkra
þjóðflokka, hvítra, svartra, gyðinga og
fleiri. Þarna var fjörugt mannlíf, til
dæmis mikið um frábæra djasstónlist.
Á tveimur til þremur mánuðum var
þetta hverfi jafnað við jörðu og íbúar
þess fluttir í ,,eldspýtnaúthverfi“ sem
einkennast af hrörlegum húsum og
bröggum sem enn eru til og eru stór
hluti af borginni Soweto. Ég er leik-
myndahönnuður myndarinnar og
sá um alla umgjörð hennar og það
má segja að ég hafi endurskapað Jó-
hannesarborg eins og hún leit út árið
1956. Það var dálítið undarlegt fyrir
Íslending að vera allt í einu staddur
í Jóhannesarborg og vita mjög lítið
um aðstæður í Suður-Afríku á þess-
um tíma. Ég var svo heppinn að kom-
ast í mjög gott gagnasafn hjá þýskum
ljósmyndara sem starfaði við blað-
ið á þessum tíma, myndir af ýmsum
atburðum sem vissulega auðveld-
uðu mér vinnuna mjög mikið. Við
skoðuðum öll verstu fátækrahverfi
Jóhannesarborgar þar sem hægt var
að finna óhreyfða hluti og umhverfi
frá þessum tíma og sáum að besta
sögusviðið var í Soweto í þorpi sem
heitir Clintown og þar bjuggum við
á tímabili ásamt samstarfsfólkinu.
Aðstæður þar voru mjög erfiðar, þar
var mjög hættulegt að vera á ferðinni
eftir myrkur því lítið var um rafmagn
og upplýstar götur. Þorpsbúar vör-
uðu okkur við að vera á ferðinni eft-
ir myrkur og í sumum bæjarhlutum
varð ég að fá fylgd glæpamanna, því
leikstjórinn og framleiðandinn höfðu
tengsl inn í þá veröld sem er mjög
öflug í samfélaginu, meðan ég var
að skoða tökustaði. Það kom stund-
um fyrir að einhver Súlúmaðurinn
gekk berserksgang með öxi eða eitt-
hvað í þeim dúr á næturna eða átti
eitthvað við leikmyndina og einnig
voru stöðugir skothvellir um nætur.
Í sakleysi okkar trúðum við því ekki í
fyrstu að þarna færu menn sem voru
að skjóta mann og annan og héldum
að þarna væri stöðugt verið að halda
upp á áramót og slíkt. Á þessum tíma
var morðtíðnin mjög há í Jóhannes-
arborg og árið sem ég var þarna voru
myrtir um sjö þúsund lögreglumenn
í Suður-Afríku. En blessunarlega kom
ekkert alvarlegt fyrir neinn úr okkar
liði. Í tökuliðinu var mest um innfætt
fólk fyrir utan mig og tökukonuna
sem var bandarísk. Þannig af obbinn
af starfsfólkinu var heimavanur.
Verðlaunamynd sem hefur hlot-
ið mikla athygli
Þegar myndin var sýnd í Suður-Afr-
íku vakti hún mikla úlfúð hjá vissum
hópum vegna þess að sumar söguhetj-
urnar eru enn þá á lífi, nú háaldrað
fólk, og þessi frelsisbarátta sem fjallað
er um er enn í fullum gangi.
„ Sem dæmi má segja að Nelson
Mandela þekkti vel blaðamanninn
sem var myrtur og hann vissi af þessu
verkefni. Myndin var verðlaunuð og
var þá sérstaklega fjallað um mynd-
ina í ræðu á þinginu. Sagan á bak
við Drum er mjög þekkt og kær íbú-
um Suður-Afríku og það var erfitt, en
jafnframt mikill heiður, fyrir mig sem
Íslending að fá að taka þátt í að skapa
henni líf á kvikmyndatjaldinu. Mynd-
in hefur ekki enn verið sýnd á Íslandi
en hún hefur vakið mikla athylgi á
virtum kvikmyndahátíðum, t.d. í Tor-
onto og London. Hún hlaut einnig
stærstu verðlaun sem hægt er að fá í
Afríku, Black Stallion, á kvikmynda-
hátíð í Burkina Faso en það er ríki í
Afríku sem áður hét Efri-Volta. Þessi
hátíð hefur verið haldin í fjörutíu og
fimm ár og yfirleitt hafa Arabarík-
in hlotið þessi verðlaun og þetta var
í fyrsta sinn sem mynd fyrir sunnan
Sahara hefur hlotið verðlaun. Ég var
staddur í snjóskafli á Íslandi þegar ég
fékk símboð þar sem sagði: Gongrat-
ulations, you won the Ouagadougou
Awards. Ég vissi ekki einu sinni hvaða
fyrirbæri þetta Ouagadougou var, en
það reyndist vera höfuðborg Burkina
Faso.
Myndin hefur verið sýnd í Þýska-
landi og svo auðvitað um alla Afríku.
Henni hefur ekki verið dreift víðar og
sennilega er aðalástæðan sú að fyrst
var afríski framleiðandi hennar myrt-
ur, því næst lést þýskur framleiðandi
myndarinnar og skömmu síðar fékk
bandarískur framleiðandi myndar-
innar hjartaáfall. Það má því segja
að myndinni hafi fylgt svolítil ógæfa.
Þess má geta að á þeim tíma sem afr-
íski framleiðandinn var myrtur var
hann að undirbúa Íslandsferð,“ segir
Eddi að lokum sem fer á næstunni til
Glasgow til að vinna litla mynd með
gömlum félaga sínum. Síðan er ferð-
inni heitið aftur til Suður-Afríku til
að vinna að annarri kvikmynd. En
fyrst ætlar hann að ljúka samvinnu
við Martein Þórsson sem er að skrifa
handritið að Roklandi sem byggð er á
samnefndi bók Hallgríms Helgason-
ar. thorunn@dv.is
DV Helgarblað föstudagur 23. febrúar 2007 39
Gerið góð kaup, mörg húsgögn undir kostnaðarverði,
full búð af nýjum vörum á tilboði.
Útsala
10-70% afsl.
39.900 kr 13.500 kr Frá 16.900 kr 34.000 kr
„Ég er alls ekki þeirrar skoðunar að Hollywood
sé endilega draumaland þeirra sem vinna að
kvikmyndagerð. Auðvitað má segja að hún
sé einn af aðalhornsteinunum. Þar hafa kvik-
myndagerðarmenn frá öllum heiminum rottað
sig saman. Ég hef misjafna reynslu af störfum
mínum þar eftir því hvort ég er að vinna með
Bandaríkjamönnum, Englendingum, Þjóðverj-
um eða Frökkum. Það sem einkennir Holly-
wood fyrst og fremst er kannski sú heiftarlega
samkeppni sem þar ríkir sem oft skapar leiðin-
legar vinnuaðstæður.“ Úr kvikmyndinni Drum. Á myndinni er aðalleikari myndarinnar taye diggs sem
leikur blaðamanninn, ásamt gabriel Mann sem leikur þýska ljósmyndarann og suður-
afríkska leikaranum soba o.fl.
Gömul ljósmynd af blaðamanninum
Henry Nuxama sem tekin er af
ljósmyndaranum Jurgen Schade-
berg Myndin er tekin af þýsum
ljósmyndara sem starfaði við tímaritið
drum og er enn á lífi.