Læknablaðið - 15.04.1987, Blaðsíða 10

118
LÆKNABLAÐIÐ
Table VIII. Serious head injuries. Admissions to the ICU, City Hospital, Reykjavik, Iceland, 1973-1980.
Recovery and cause of injury.
Cause of injury
Grades of Traffic Accidental
recovery Falls accidents blows Assault Sport Gunshots Riding Others All
1 Good....................... 111 117 21 10 4 4 11 15 293
2 Moderate disability........ 8 21 - - 1 1 2 1 34
3 Severe disability ......... 11 13 1 2 - 1 1 2 31
4 Vegetative state............ - 1 - - - 1 - - 2
5 No recovery, sleeping
coma.......................
6 Death ..................... 23 32 2 - 1 6 - 1 65
Total 153 184 24 12 6 13 14 19 425
20% eftir það. Á aldrinum 60-69 ára er hlutfallið
um 50%.
Lélegur bati er óalgengur nema eftir fall og
umferðarslys. Viljalaust ástand (vegetative state)
sást aðeins eftir umferðarslys og skotáverka (tvö
tilfelli). Dauði orsakast fyrst og fremst af
umferðarslysum og falli svo og skotsárum, tafla
VIII. Sé sjúklingum þessum skipt niður í
aldurshópa sést annað, semsé að börn 14 ára og
yngri hljóta ekki lélegan bata eða deyja nema eftir
umferðarslys. Á aldrinum 15-24 ára eru ennþá
tvisvar sinnum fleiri í þessum hópi eftir
umferðarslys en eftir önnur slys. Eftir þetta snýst
dæmið við.
Dvöl á spítala. Á gjörgæsludeild stóðu sjúklingar
misjafnlega lengi við, skemmst í einn dag, lengst í
um það bil fjóra mánuði. Flestir, þ.e. 122, voru
aðeins í einn dag og allmargir (63) dvöldust í tvo
daga. Eftir átta daga voru 343 (80%) komnir út af
deildinni. Tvö hundruð fjörtíu og sjö sjúklingar
(58%) voru síðan útskrifaðir beint heim. Margir
voru útskrifaðir á Grensásdeild og aðra spítala.
Um dvalarlengd á sjúkrahúsi eða öðrum
stofnunum er það að segja, að um 89% þessara
sjúklinga dvöldu lengur en einn til tvo daga og
59% allt að tvær vikur. Níu sjúklingar höfðu, er
þessi rannsókn var gerð, dvalið á
sjúkrastofnunum allt að tveimur árum og fjórir
allt að níu árum.
UMRÆÐA
Við flokkun í alvarlega áverka voru allir teknir í
könnunina, sem höfðu lagst inn á gjörgæsludeild,
þar sem sú flokkun var þegar fyrir hendi við
innlögn.
í sumum öðrum könnunum hefur verið reynt að
flokka eftir meðvitundarástandi, bæði almennt
séð eða samkvæmt Glasgow coma scale. Hér er
erfitt um samanburð í báðum tilfellum. Glasgow
coma scale hefur ekki verið tekinn upp hér á landi
ennþá af ýmsum ástæðum. En miðað við þann
skala kemur eigi að síður í ljós, að 176 af 425
sjúklingum í þessari könnun (41%) voru með
meðvitundarstig GCS 8-10 eða minna, þ.e. í
dvala, dái eða dauðadái (19).
Eftir að gæsludeild spítalans var tekin í notkun
hefur áðurnefnd viðmiðun ef til vill eitthvað
breyst. Það kemur síðar í ljós. Nú er þegar farin
af stað könnun á öllum sjúklingum með
höfuðáverka sem lögðust inn á spítalann á þessu
ári (1986) og verður hún tölvukeyrð. Unnt ætti að
vera að endurtaka hana árlega eða með vissu
millibili og þannig fylgjast stöðugt með þeim
breytingum, sem kunna að verða.
Annað sem kemur til með að hafa mikil áhrif á
næstu kannanir miðað við þessa er sú staðreynd
að hún er framkvæmd á árunum fyrir komu
tölvusneiðmyndatækisins á spítalann, eins og
þegar hefur verið nefnt.
Það er yfirleitt erfitt að fá samanburð við útlönd,
en þar sem hægt er að finna sambaérilegar
kannanir eru tölurnar hinar margvíslegustu, bæði
borið saman við þær og milli þeirra innbyrðis.
Þetta gildir meðal annars um tíðni, orsakir, aldur
og skiptingu milli kynja. Munar þar oft mjög
miklu. Eitt sem er eftirtektarvert er hve árásir og
skotáverkar eru óalgeng orsök höfuðáverka hér á
landi, miðað við margar aðrar kannanir.
Lögð var áhersla á að öðlast hugmynd um
tímalengd einstakra þátta án þess að unnt yrði að