Læknablaðið - 15.04.1987, Blaðsíða 15

LÆKNABLAÐIÐ 1987; 73: 121-5
121
Sigursteinn Guðmundssson, Reynir Tómas Geirsson, Ólafur Steingrímsson
KLAMYDÍU-OG LEKANDASÝKINGAR
Á FYRRI HELMINGI MEÐGÖNGU
ÚTDRÁTTUR
Tíðni sýkinga af völdum Neisseria gonorrhoea og
Chlamidia trachomatis var könnuð hjá 924
þunguðum konum, sem komu í skoðun á
Kvennadeild Landspítalans á fyrri helmingi
meðgöngu á 13 mánaða tímabili 1983 til 1984.
Sýni til lekandaræktana voru tekin frá leghálsi,
þvagrás og endaþarmsopi og sýni til
Klamydíuræktana frá leghálsi. Lekandi fannst
hjá einni konu (0.1%), en Klamydía hjá 36
(3.9%). Allar konurnar voru meðhöndlaðar með
sýklalyfjum og ef mögulegt var fengu
rekkjunautar þeirra einnig meðferð. Meðalaldur
kvenna með klamydíu var 25 ár. Hlutfall
jákvæðra klamydín ræktana var marktækt hærra
(13%) hjá konum á aldursbilinu 15-19 ára, en hjá
eldri aldurshópum (p<0.01). Ekki var
marktækur munur á tíðni klamydíusýkinga hjá
frumbyrjum og fjölbyrjum, konum í og utan
sambúðar, í mismunandi atvinnuflokkum eða
eftir búsetu. Meðgöngulengd og
meðalfæðingarþyngd barna hjá konum með
Klamydíu var ekki frábrugðin því, sem almennt er
í landinu.
Lekandasmit á meðgöngu virðist sjaldgæft á
íslandi, en algengi Klamydíu í leghálsi er svipað
og erlendis. Ungar konur eru áhættuhópur fyrir
Klamydíusmit og hjá þeim kann að vera ástæða
til ræktana á meðgöngu.
Lykilorð: Chlamydia trachomatis, Neisseria
gonorrhoeae, Infectious complications in
pregnancy, prenatal care.
INNGANGUR
Talið er að lekandi hafi fylgt mannkyninu frá
örófi alda og orsakavaldurinn, gónókokkur
(Neisseria gonorrhoeae), hefur verið þekktur í
meira en 100 ár. Auk sýkinga í kynfærum valda
gónókokkar augnsjúkdómi hjá nýburum
Frá Kvennadeild Landspítalans og Sýklarannsóknadeild
Rannsóknastofu Háskólans, Reykjavík. Barst 14/10/1986.
Samþykkt 01/12/1986.
(opthalmia neonatorum), sem áður hafði oft
blindu í för með sér.
Árið 1911 birti Lindner í Þýzkalandi grein um
svipaðan augnsjúkdóm, sem ekki orsakaðist af
gónókokkum. Fjórum árum áður höfðu
Halberstaedter og von Prowazek lýst einkennandi
kornum, sem sáust inn í frymi frumna í
slímhimnu augna, sem voru haldin augnyrju
(trachoma) (1). Þegar foreldrar þessara barna
voru athuguð, kom í ljós, að faðirinn hafði oft
þvagrásarbólgu, en móðirin einkennalausa
sýkingu í leghálsi. Það má öruggt teljast, að
Lindner hafi verið að lýsa augnsýkingu af völdum
Chlamydia trachomatis.
Álitið er að enginn annar flokkur sýkla sé eins
útbreiddur í náttúrunni og Klamydíur (1).
Klamydíur eru sérhæfðar Gram-neikvæðar
bakteríur, sem skortir hæfileika til að mynda
háorkusambönd. Þær þurfa því hýsil, frumu, til
að geta fjölgað sér (1). Tveir flokkar þeirra valda
sjúkdómum í mönnum, Chlamydia psittaci, sem
einnig sýkir fugla og ýmis spendýr, og Chlamydia
trachomatis, sem aðeins sýkir menn. Á síðari
árum hefur orðið Ijóst, að Chlamydia
trachomatis er ein algengasta orsök kynsjúkdóma
á Vesturlöndum (2). Athuganir á tíðni
Klamydíusýkinga á íslandi hafa til þessa fyrst og
fremst beinst að áhættuhópum. Ljóst er að meðal
sjúklinga, sem leita til kynsjúkdómadeildar
Heilsuverndarstöðvar Reykjavíkur og hjá konum
með salpingitis eru tvöfalt til þrefalt fleiri með
Klamydíu en með lekanda (2, 3).
Til að auka þekkingu og skilning á sýkingum af
völdum Neisseria gonorrhoeae og Clamydia
trachomatis meðal barnshafandi kvenna hér á
landi var byrjað í nóvember 1983 að taka sýni til
ræktunar fyrir þessum bakteríum hjá öllum
konum sem komu í fyrstu skoðun á göngudeild
Kvennadeildar Landspitalans og voru á fyrri
helmingi meðgöngu. Til að meta árangur þessarar
kembirannsóknar og leita að áhættuhópum, voru
athugaðar niðurstöður ræktana á rúmlega eins
árs tímabili.