Læknablaðið

Árgangur

Læknablaðið - 15.10.1988, Blaðsíða 18

Læknablaðið - 15.10.1988, Blaðsíða 18
312 LÆKNABLAÐIÐ Vestur-Skaftafellssýslu sýna votheysverkun þrátt fyrir mikla úrkomu. Bændur í Strandasýslu hafa hins vegar verkað megnið af heyfeng sínum í vothey í 25-30 ár og náð mjög góðum tökum á slíkri vérkun. Algengustu einkenni voru frá nefi og augum og áður hefur verið sýnt fram á sterka fylgni þessara einkenna við bráðaofnæmi (15). Aðeins fimm einstaklingar settu einkenni sín aðallega í samband við vothey og einungis tveir þeirra voru í Strandasýslu, þar sem þó er mest votheysverkun. Gæti þetta bent til að bændur í Strandasýslu hafi náð betri tökum á þeirri verkun en starfsbræður þeirra í Vestur-Skaftafellssýslu. Það vekur athygli, að þrátt fyrir litla þurrheysverkun hefur fólk i Strandasýslu jafnoft einkenni við snertingu við þurrhey og fólk í Vestur-Skaftafellssýslu. Kemur það heim við eldri könnun, nema þar reyndist hiti eftir vinnu í heyi algengari í Vestur-Skaftafellssýslu (16). Ekki var reynt að meta alvarleika einkenna í könnun okkar, en vegna þess hversu lítið Strandamenn eru útsettir fyrir þurrhey, gæti verið freistandi að halda að einkenni væru vægari þar. Strandamenn reyndust síður mæðnir og höfðu betri öndunarpróf en bændur í Vestur-Skaftafellssýslu (16) og gæti það stutt þessa skoðun. Sjúkdómar tengdir vinnu í heyi eru algengustu skráðir atvinnusjúkdómar hér á landi (17). Aukin votheysverkun ætti að geta dregið úr þeirri tíðni. Þess ber þó að gæta, að votheysverkun er ekki með öllu hættulaus. Súrheysturnaveiki (»silo fillers disease«) er vel þekkt erlendis og okkur er kunnugt um eitt dauðsfall af hennar völdum hér á landi. Hér er um að ræða N02 eitrun, en sú lofttegund myndast við gerjun í súrheyi. Hún myndast á fyrstu þrem til fjórum dögunum eftir að hey er látið í turninn eða gryfjuna. N02 er brúnleit lofttegund og þyngri en andrúmsloftið og liggur því yfir heyinu. Við bráðar eitranir verður lungnabjúgur en síðar getur myndast djúpkvefsstífla (brochiolitis obliterans). Lýst hefur verið hitaköstum eftir vinnu í votheyi, sérstaklega mygluðu votheyi (18), þótt enginn setti slík einkenni í samband við vothey í okkar könnun. Hefur þetta verið kallað »silo unloaders syndrome«, því fleira en myglað vothey getur valdið þessu. Ekki er vitað um orsakir, en nýrri rannsóknir benda til að endotoxin frá gram-neikvæðum sýklum séu að minnsta kosti ein orsökin (19). Þótt Strandamenn, sem hafa áratugareynslu af votheysverkun í flatgryfjum, hafi lítil óþægindi í sambandi við þess konar fóður, er ekki víst að byrjendur í votheysverkun hefðu sömu reynslu. Nýlega hafa bændur hér á landi byrjað að verka hey í lofttæmdar plastrúllur. Athyglisvert verður að kanna hver áhrif slíkt fóður hefur á einkenni frá öndunarfærum. Okkur hefur verið sagt frá tveimur vandamálum við slíka verkun. Ef mýs naga göt á pokana kemst loft að heyinu og það skemmist. Ef lofttæmingin er ekki nægilega góð munu dæmi þess að brúnleitar lofttegundir stigi upp þegar pokinn er opnaður og bendir það á N02 myndun, sem gæti reynst hættuleg (munnlegar upplýsingar frá Helga Guðbergssyni). Niðurstöður þessarar rannsóknar staðfesta, að þurrhey, sérstaklega myglað þurrhey, tengist mjög einkennum frá öndunarfærum. Votheysverkun í höndum þeirra sem kunna vel til verka virðist tengjast þessum einkennum lítið. Ástæða er fyrir bændur að fylgjast vel með nýjungum við fóðurgerð sem kemur í veg fyrir rykmyndun. Þakkir færum við öllu því fólki í Vestur-Skaftafellssýslu og Strandasýslu sem tók þátt í könnuninni. Einnig þökkum við Ólafi Ólafssyni, landlækni, sem leiddi starfshópinn, sem annast hefur heyrannsóknir. Helga Þórssyni færum við þakkir fyrir tölvuúrvinnslu og Allergologist Laboratorium færum við þakkir fyrir ýmis konar stuðning, sérstaklega við útvegun ofnæmislausna. Þá viljum við þakka bændasamtökunum og Alþingi íslendinga fyrir fjárhagslegan stuðning, sem gerði rannsóknir þessar mögulegar. SUMMARY Immediate type allergy in two farming communities in Iceland. II. Correlation between hay-making methods and symptoms related to work við forage. The aim of this investigation was to study correlation between haymaking methods and symptoms related to work with forage in two farming communities in Iceland. The difference between those two communities and the methods used including the selection of the study group have been described earlier (Gíslason D et a.: Immediate type allergy in two farming communities in Iceland. I. Prevalence and cause of symptoms. Icelandic Med J, this same issue). The questionnaire included questions about symptoms after work with forage and hay-making methods. In Strandasýsla 88% made >90% of their harvest into sileage, whereas none in V. Skaftafellssýsla did. Of 167 individuals in Strandasýsla,
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Læknablaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Læknablaðið
https://timarit.is/publication/986

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.