Læknablaðið - 15.10.1988, Blaðsíða 26

320
LÆKNABLAÐIÐ
fleiri. Gefur þetta frábært tækifæri fyrir
heilbrigðisstarfsfólk að koma á framfæri
fræðslu, upplýsingum og áróðri, en leggur um
leið mikla ábyrgð á herðar þess að nota tækifærið
til forvarnarstarfs. í töflu I kemur fram að tölur
'frá Hvammstanga eru lægri en í hinum
héruðunum, en við að skoða
undantekningarhópa, sem koma fram
neðanmáls, er hægt að fullyrða að raunverulegar
tölur fyrir Hvammstanga eru a.m.k. þær sömu og
standa fyrir Egilsstaði. Samkvæmt því hefur
samskiptatíðni því aukist um sjö til þrettán
prósent á tuttugu árum.
Á Hólmavík fór 88°7o starfsins fram á
dagvinnutíma, klukkan 9-17, og þar með 12%
eftir lokunartíma heilsugæslustöðvarinnar. Á
Egilsstöðum 1978 var skiptingin 92,5% og 7,5%,
en í Búðardal 1985 91,6% og 8,4%. í öllum
þessum héruðum eru vegalengdir miklar, en fjöldi
Contacts/individual
4 3,74
3
2
1
0
3,54 p==|3.48

] Bolungarik
1983
] Búdardalur
1985
| Hólmavik
1985-86
0,37 0 31 0,37
Phone-call Otfice-interview Home-visit
Form of contact
Fig. 1. Form of contact per individualperyear, com-
parison of three health centers (1, 4, 5).
heilsugæsluselja er þó mestur i
Hólmavíkurhéraði, en móttökur í seljunum vilja
gjarnan teygjast fram yfir dagvinnutíma.
Samskipti eru á mismunandi formi, þ.e. símtöl,
viðtöl á stofu og vitjanir. Mismunandi
samskiptaform á Hólmavík, í Bolungarvík og
Búðardal eru borin saman á mynd 1. Á mynd 1
eru samskipti reiknuð á hvern íbúa, en við það
verður samanburðurinn skýrari. Tölurnar eru
ótrúlega áþekkar, nema símagleði Bolvíkinga er
mun meiri en hjá íbúum hinna staðanna. Svarar
þessi munur á símasamskiptum þeim mun á
heildarsamskiptafjölda, sem er milli þessara
þriggja staða. Það er nokkuð merkilegt að
símanotkun skuli vera meiri í Bolungarvík, sem er
einn þéttbýlisstaður, heldur en í dreifðum
byggðum Hólmavíkur og Búðardals. Ætla má að
aðgangur að heilbrigðisþjónustu sé því a.m.k.
jafngóður í dreifbýli og þéttbýli. Vitjanir virðast
færri í Búðardal, en líklega stafar það að
einhverju leyti af skráningarmun, það að þegar
Iæknir mælir sér mót við sjúkling á
heilsugæslustöð í stað heimavitjunar, er það
skráð sem viðtal á stofu (aðkoma: vakt) í stað
vitjunar. Þetta er náttúrlega túlkunaratriði, sem
verður að ákveða í byrjun skráningar.
Tilefni. Einstaklingar leita oftast til
heilsugæsulstöðvanna á Hólmavík, Búðardal og
Egilsstöðum (1977) vegna verkja í útlimum. Á
mynd 2 eru borin saman tilefni samskipta í
þessum þremur héruðum (1, 2, 5).
Sjúkdómseinkenni eru stærsti hópur tilefna, frá
32% upp í 49% allra tilefna. Mismunur milli
staða stafar líklega að einhverju leyti af skörun í
skráningu milli flokkanna lyfseðill, eftirlit og
sjúkdómseinkenni. Sem dæmi má nefna að
Table II. The most common categories of diagnoses infive Health Centers (1-5) in oneyearperiods and in studies of
Medical Services in Iceland (seven days 1974 and 1981) (9, 10).
Studies of
Health Centers Medical Services
— in Rural Iceland
Hólmavik Búdardalur Egilsstadir Bolungarvík Hvammstangi -------------------------------------------
Disease-diagnosis 1985-86 1985 1978 1983 1965-66 1974 1981
1. Cardiovascular system............. 10.7% 10.1% 10.5% 4.4% 11.8% 7.1% 6.5%
2. Musculoskeletal
connective tissue.................. 9.0% 7.6% 8.4% 9.9% 10.3% 9.1% 9.2%
3. Ear diseases..................... 8.0% 6.3% - 7.4% 2.5%
4. Respiratory system................. 7.9% 9.4% 10.6% 11.5% 12.8% 11.2% 11.4%
5. Injuries & adverse
effects ........................... 7.6% 8.4% 7.9% 9.9% 4.1% 6.9% 8.2%
6. Digestive system................... 5.7% 7.0% 4.5% 3.6% 10.0% 5.0% 4.5%
7. Mental disorder.................... 5.1% 5.5% 9.9% 5.6% 5.8% 6.5% 4.7%