Læknablaðið - 15.10.1989, Blaðsíða 62

324
LÆKNABLAÐIÐ
hún sé að vísu ekki 100% örugg og fólk geti
hlotið örkuml eftir slæma heilahimnubólgu. í
þeim tilvikum er mjög fljótt tekin ákvörðun
um að meðhöndla sjúklinginn. Hins vegar
eru önnur sjúkdómstilfelli þar sem við vitum
að jafnvel þótt einstaklingurinn geti lifað í
einhvem tíma, þá verður aldrei um að ræða
vitsmunalega tilvem. Þá eru málin rædd við
ættingjana og við aðra lækna ef kostur er áður
en ákveðið er hvað gera skuli.
Samt er of mikið gert úr þessum tilfellum,
miðað við þann raunveruleika sem blasir
við inni á spítölunum. Fyrir 15-20 ámm,
þegar endurlífgunartæknin kom fram, héldu
sumir jafnvel að endalaust væri hægt að snúa
dauðanum frá. En það hefur dregið mjög
úr slíkum aðgerðum. I mörgum tilfellum er
dauðinn mjög kærkomin hvíld og eðlilegur
atburður sem við reynum ekki að koma í veg
fyrir.
Leifur: En eftir sem áður óþægilegur fyrir
aðstandendur. Imyndum okkur 85 ára gamla
konu með krabbamein. Hún liggur í heimahúsi
og fær lungnabólgu. Ættingjar hlaupa upp til
handa og fóta, kalla á vaktlækni og vilja að
gömlu konunni sé komið inn á spítala. Hún er
á hinn bóginn sátt við sjálfa sig, guð og menn,
vill fá að vera í heimahúsi og getur jafnvel
hvíslað því í eyra læknisins. Ættingjamir eiga
oft erfitt með að kyngja því og heimta hinar
og þessar aðgerðir. Þá er hjólið farið að snúast
og fari sjúklingur inn á spítala er mjög erfitt
að stoppa.
Sigurður: Eigum við að taka mismunandi
mikið mark á sjálfræði fólks og óskum eftir
því hvort það er 40 ára eða 90 ára? Hver
er réttur einstaklings þegar hann er 90 ára,
búinn að borga skatta og tryggingar alla ævi
og byggja upp það þjóðfélag sem við höfum?
Níræður þarfnast hann kannski í fyrsta skipti
á ævinni aðstoðar. Ætlum við þá að neita
honum af því að hann er svo gamall og okkur
finnst hann ekki eiga mikla framtíð fyrir sér?
Hann er kannski sprækur og vill fá þessa
meðferð.
Lbl.: En er eitt líf öðru mikilvægara?
Sigurður: Læknar vilja ógjaman framkvæma
slíkt mat, ég er einn af þeim. En þegar
náttúran er greinilega að hafa sinn framgang
þá er ég mjög tilbúinn að segja, hér er komið
á leiðarenda og ég geri best með því hjálpa
viðkomandi að finna lítið til.
TAKMÖRKUÐ ÚRRÆÐI
Leifur: Þetta varðar einnig skortinn,
takmörkuð úrræði. Þar verða helst fyrir
barðinu gamalmenni sem lagt hafa sitt til
þjóðfélagsins alla ævi. Staðreyndin er sú að
við höfum byggt upp heilbrigðiskerfi á síðustu
50 ámm og ausið peningum í allar áttir að
því marki að ekki er til króna til að byggja
upp sæmilega frambærilegt þjónustukerfi
fyrir gamla fólkið, nákvæmlega það fólk sem
byggði samfélagið. Þetta er ljótasti bletturinn á
okkar heilbrigðiskerfi og raunar það eina sem
hægt er að kalla skort í kerfinu.
Sigurður: Sjúklingar em ekki góðir málsvarar
sjálfra sín gagnvart kerfinu. Tökum dæmi af
sjúklingi sem veikist heima. Heimilislæknirinn
kemur til hans og álítur að hann eigi að fara
inn á spítala. Sjúkrahúslæknirinn samsinnir
en segir: Það er allt fullt hjá okkur, þú
verður að hafa önnur ráð. Heimilislæknirinn
þráast við og á endanum er sjúklingurinn
settur á gang. Sjúkrahúslæknirinn fær ákúmr
frá yfirmönnum sínum, sérstaklega þeim
sem sjá um peningahliðina. Spítalinn er
kominn í þröng, það á að skera niður um
4% hér og 4% þar og því verður að fækka
sjúkrarúmum. Varðandi fjármuni sem renna
til heilbrigðiskerfisins, snýst málið um það
hvemig megi tryggja að þeir fari þangað
sem þöríin er mest. Geta læknar tekið
þátt í að tryggja það? Það er líka spuming
hvemig við læknar getum siðferðilega
varið það ástand, sem sífellt kemur upp.
Sjúklingar eru útskrifaðir af spítölunum
í vonlaust ástand í heimahúsum, þar sem
þjóðfélagið getur ekki boðið neina félagslega
hjálp. Félagsmálastofnun Reykjavíkur er
komin í þrot, fólk fæst ekki til að vinna
þar. Þetta ástand brennur mjög á okkur,
sjúkrahúslæknum. Við emm stöðugt að
reyna að ýta veiku fólki út af spítölunum
heim til sín, þar sem ekki er hægt að sinna
því, til þess að geta tekið inn aðra sem em
hugsanlega enn veikari. Mér virðist stundum
að verið sé að gera sjúklinga að verstu
óvinum heilbrigðiskerfisins, af því að þeir
em svo dýrir í rekstri. Stjómvöld virðast meta
sjúkrahúsin eftir því hversu mikið þau geta
sparað og dregið saman rekstur, en ekki eftir
því hvaða þjónustu þau veita sjúklingum.