Læknablaðið - 15.10.1990, Síða 67

LÆKNABLAÐIÐ
427
INSÚLÍN NÆMI OG SYKURÞOL EFTIR
SUBTOTALPANCREATECTOMIA
Höfundar: Jónas Magnússon, Karl-Göran Tranberg
Kir.klin. lasarettet, Lundi
Flytjandi: Jónas Magnússon
Við höfum frá 1985 gert subtotal pancreatectomia
án pancreatojejunostomia vegna periampuler cancer.
Þetta gefur einstakt tækifæri til þess að rannsaka áhrif
minnkandi insúlínframleiðslu (við fjarlægjum 85% af
kirtlinum). Eftir subtotal pancreatectomia með lokun á
pancreasganginum þá er sjúklingurinn í pre-díabetísku
ástandi, og þeir sem lifa lengri tíma eiga á hættu að fá
sykursýki. Tilgangur þessarar rannsóknar var að ákvarða
insulin secretion, insúlín næmi og sykurþol ásamt með
breytingum á plasmamagni pancreatic glucagon eftir
subtotal pancreas resectionir.
Tólf non-díabetískir sjúklingar voru rannsakaðir eftir
læknanlegar subtotal pancreas resectionir þar sem distal
hluti pancreas var heftur af og um það bil 15% kirtilsins
eftir in situ. Stuttar infusionir af insúlíni (10 mU/kg) og
glucosa (25 gr) voru gefnar fyrir og eftir fjóra daga frá
aðgerð.
Eftir aðgerð reyndist blóðsykur óbreyttur, en insúlín og
C-peptide lækkuðu smávegis, en pancreatic glucagon
mjög mikið og marktækt (p<0,01). Fyrri og síðari
fasi insúlín og C-peptide secretionar reyndust afar litlir.
Athygli vekur, að hypoglycemísk áhrif insúlíns og einnig
sykurþol reyndust óbreytt eftir aðgerð.
Það er ályktað að akút minnkun á pancreas massa, með
minnkun á insúlínsvari eftir glucosa, leiði til óbreyttra
insúlín áhrifa og sykurþols skömmu eftir aðgerð. Þetta
er gagnstætt insúlínónæmi og sykuróþoli, sem við höfum
lýst fjórum dögum eftir kviðarholsaðgerðir, þar sem
pancreas er ekki hreyfður. Við stingum upp á því
að lækkunin á pancreasglucagoni sé að hluta ábyrg
fyrir óbreyttu eða auknu insúlínnæmi eftir subtotal
pancreatectomia.
ENDOSCOPIC-RETROGRADE-
CHOLANGIOPANCREATOGRAPHY (ERCP):
RANNSÓKNIR OG AÐGERÐIR GERÐAR 1981-
1988
Höfundar: Ásgeir Theodórs, Hannes Hrafnkelsson.
Lyflœkningadeild Borgarspítala, lyflœkningadeild St.
Jósefsspítala Hafnarfrði
Flytjandi: Hannes Hrafnkelsson
Gerð var afturskyggð rannsókn á 313 sjúklingum
sem gengust undir ERCP á Borgarspítalanum 1981-
1988. Konur voru 203 (64,9%) en karlar 110 (35,1%).
Framkvæmdar voru 412 rannsóknir og aðgerðir. I 360
tilfellum (87,4%) tókst þræðing en í 52 (12,6%) tókst
hún ekki. Meginástæður fyrir rannsókn var steinn eða
steinar í choledochus (CD) í 185 tilfellum (44,9%),
grunur um sjúkdóm í briskirtli í 68 (16,5%), óskýrðir
kviðverkir 64 (15,5%), grunur um tumor í/við briskirtil
46 (11,2%) en aðrar ástæður í 49 tilfellum (11,9%).
Aðgerðir í kjölfar ERCP voru framkvæmdar í 103
tilfellum (25%), oftast vegna steina í CD í 59 (57,3%)
og stenosu/spasma í papilla Vateri í 25 tilfellum
(24,3%). Endoscopisk sphincterotomia (ES) var
algengasta aðgerðin 92 (89,3%) með stein(a) extraction í
42 tilfellum (40,8%). í 11 tilfellum (10,7%) voru gerðar
aðrar aðgerðir.
í 57 tilfellum voru upplýsingar um ómskoðun og ERCP
þar sem CD steinar greindust eða grunur var um þá.
I 27 tilfellum (47,3%) bar rannsóknum saman en í 10
tilfellum (17,5%) greindust steinar í CD við ERCP en
ómskoðun var eðlileg eða ófullkomin.
Fylgikvillar voru algengari (9,3%) þegar aðgerð var
framkvæmd en við rannsókn eingöngu (3,6%). Algengast
var pancreatitis 3,4%, ascending cholangitis 1,2% og
blæðing 0,5%. Alvarlegir fylgikvillar komu fyrir hjá
þremur (0,7%) sjúklingum.
Alit: 1 ERCP er mikilvæg rannsókn til greiningar á
sjúkdómum í gallvegum og briskirtli.
2. ERCP er nákvæmari en ómskoðun til greiningar á
steinum í CD.
3. Arangur ES og steinextraction er góður í meðferð CD
steina.
4. Aukaverkanir eru vægar í flestum tilfellum en
alvarlegri fylgikvillar koma fyrir.
ER BROTTNÁM GALLBLÖÐRU
ÁHÆTTUÞÁTTUR FYRIR KRABBAMEIN í
RISTLI OG ENDAÞARMI?
Höfundar: Gunnlaugur Pétur Nielsen, Asgeir Theodórs,
Hrafn Tulinius, Helgi Sigvaldason. Lyflœkninqadeild St.
Jósefsspítala Hafnarfirði, Krabbameinsfélag Islands
Flytjandi: Gunnlaugur Pétur Nielsen
Fjölmargar rannsóknir hafa beinst að því að kanna
samband gallblöðrutöku og krabbameina í ristli og
endaþarmi.
I þessari rannsókn eru athugaðar gallblöðrutökur á
flestum sjúkrahúsum landsins, sem framkvæmdar
voru á árunum 1955-1980 (25 ár). Farið var yfir
aðgerðaskrár sjúkrahúsanna og upplýsinga aflað
um aðgerðarár, fæðingamúmer og/eða dánardag
sjúklinganna. Upplýsingar voru síðan bomar saman
við Krabbameinsskrá Krabbameinsfélags Islands og
líkumar á því hvort gallblöðrutaka er áhættuþáttur
fyrir tilurð krabbameina í ristli og endaþarmi kannaðar.
Gallblöðmtökur vom 3039, karlar 801, en konur 2238,
kynjahlutfall 1/2,8.
Niðurstöður: Gallblöðmtaka og krabbamein í ristli og
endaþarmi:
Obs. Inc Exp. Inc Relat. risk 95% confidence Interval
Karlar:
Ristill + endaþ. 15 6,3 2,4 1,3 - 4,0*
Ristill 13 4,5 2,9 1,5 - 5,0*
Konur:
Ristill + endaþ. 23 18 1,3 0,8 - 1,9
Ristill 18 11,7 1,5 0,9 - 2,4
Álit: 1) Áhættan hjá karlmönnum á krabbameini í ristli og
endaþarmi er marktækt aukin. Áhættan viröist þó ekki koma fram
fyrr en átta árum eftir aögerö.
2) Áhættan hjá konum á krabbameini í ristli og endaþarmi er ekki
marktækt aukin.