Læknablaðið - 15.01.1997, Side 58

54
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
Hvers vegna er seint brugðist við
nýjungum í sjúkrahúsrekstri?
Miklir erfiðleikar steðja að
sjúklingum. Biðlistar hafa
myndast og flestum sjúklingum
líður illa á biðlistum.
Hvers vegna hafa
biðlistar myndast?
Biðlistar hafa myndast meðal
annars vegna þess að við höfum
ekki aðlagað sjúkrahúsþjónust-
una að stórbættum aðgerðar-
möguleikum. Betri tækni hefur
skapað aukna þörf fyrir með-
ferð. Sjúklingum á legudeildum
fjölgar. Sem dæmi má nefna að
fyrstu biðlistar fyrir kransæða-
þræðingar urðu til á upphafsár-
um mínum á Rannsóknarstofu
Hjartaverndar í kringum árið
1970. Skilyrðin voru þá að sjúk-
lingar væru ekki eldri en 70 ára.
Nú gangast jafnvel 85 ára og
eldri undir slíka rannsókn og
aðgerð! Síðar komu liðaskipta-
aðgerðir, köguraðgerðir og
fleira sem gerbreytt hefur
myndinni.
Fleiri gangast því undir að-
gerðir. Sjúklingum á legudeild-
um fjölgar og kostnaður eykst
en nægir fjármunir fást ekki og
þess vegna myndast biðlistar.
Hótelstarfsemi tengd
bráðasjúkrahúsum
Meðal nágrannaþjóða hafa
einnig skapast biðlistar en
margar þeirra draga úr biðlist-
um með bættri nýtingu og lægri
kostnaði við dýrar legudeildir
með því að efla hótelstarfsemi í
tengslum við dýr bráðasjúkra-
hús.
Bandaríkjamenn hafa nýtt
þessa möguleika í tugi ára, eins
og margir íslenskir læknar
þekkja. Meðallegutími á banda-
rískum sjúkrahúsum er mun
styttri en á sjúkrahúsum í
Evrópu.
Sjúkrahótel í nánum tengsl-
um við bráðasjúkrahús hafa
minnkað kostnaðinn um 10-
20% í Skandinavíu og Bretlandi
(skýrsla landlæknisembættisins
1995 og 1996).
Hjúkrunarhótel í tengslum
við sjúkrahús, meðal annars
geðdeildir þar sem sjúklingar,
með langvinna sjúkdóma fá
góða umönnun og eftirlit með
lyfjagjöfum undir stjórn hjúkr-
unarfræðinga hafa dregið mjög
úr endurinnlögnum, til dæmis
meðal ungra kleyfhugasjúk-
linga. Þeir eru vistaðir á góðri
geðdeild og útskrifaðir í góðu
ástandi eftir margra mánaða
dvöl á heppilegum lyfjum, en
síðan fer flest úr skorðum. Bæði
skortir oft gott faglegt eftirlit
sem aðstandendur geta ekki
veitt og vilja sjúklinga til þess að
taka lyfin. Lélegt eftirlit þýðir
endurinnlög aftur og aftur.
Nefna má einnig aðhlynning-
arstofnanir (hospice) fyrir fólk
er þarfnast góðrar aðhlynningar
við ævilok. Þessar stofnanir
fyrirfinnast ekki hér á landi.
Hvað dvelur nýjungum
í meðferð?
Seinagangur í aðgerðum á sér
nokkurn aðdraganda er má
rekja að nokkru leyti til minnk-
andi áhrifa „fagaðila“ í rekstri
sjúkrahúsa.
Sem dæmi um minnkandi
áhrif fagaðila má rekja hve seint
hefur tekist að koma á nýjung-
um í rekstri sjúkrastofnana.
Nýjungum sem náð hafa góðri
festu og stuðlað að bættum
rekstri á sérgreinasjúkrahúsum
nágrannalandanna.
Langan tíma tók að koma
upp dagdeildum en heppnaðist
að lokum því að nú eru um 50%
skurðaðgerða framkvæmdar á
þann hátt og jafnvel 60-70% á
sumum sérgreinasjúkrahúsum.
Sjúkrahús Reykjavíkur (Borg-
arspítalinn) hefur dregist aftur
úr hvað þetta snertir. Sjúkra-
hótel fást seint í rekstur, aðal-
lega vegna þess að mörgum
stjórnendum „lýst ekkert á
þetta“ en frekari rökstuðningur
er óþarfur! Á sumum sjúkra-
húsum er staðið gegn göngu-
deildaraðgerðum! Stjórnmála-
menn virðast ekki bera nægilegt
traust til fagaðila sjúkrahús-
anna. Það er verðugt íhugunar-
efni okkar sem teljumst vera
fagaðilar. Þessu þarf að breyta
þar eð þriðji aðilinn, sem er
sjúklingurinn, líður vegna fram-
angreinds ástands.
Niðurlag
Ástand á mörgum sérdeild-
um sjúkrahúsanna er orðið
óviðunandi. Mjög illa höldnum
sjúklingum á biðlistum hefur
fjölgað verulega og allt bendir
til þess að ástandið á biðlistum
eigi eftir að versna. Þeir sem
stjórna fjármagnsflæði verða að
taka tillit til þess sem hér er
skrifað, láta af sögusögnum um
léleg afköst, sóun og slór. Það
þarf að fjölga „fagaðilum“ í
stjórnun sjúkrastofnana og að-
laga aðgerðir okkar að ger-
breyttum viðhorfum. Við leys-
um ekki vandann með því að
byggja sífellt fleiri stofnanir,
jafnvel þar sem engir biðlistar
eru.