Læknablaðið - 15.07.1998, Síða 82

600
LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
Heilbrigðisþjónusta við sjófarendur
Slysatíðni meðal sjómanna
er alltof há og hlýst af því um-
talsverður þjóðfélagslegur
kostnaður. Lauslega áætlað
mun kostnaður Trygginga-
stofnunar ríkisins vegna þess-
ara slysa vera um 240 milljón-
ir króna. Lítið sem ekkert er
vitað um annan þjóðfélagsleg-
an kostnað vegna slysa sjó-
manna. Enn minna er vitað
um kostnað vegna sjúkdóma
sjómanna en reynsla okkar úr
Smugunni svo og af þyrlu-
þjónustunni bendir til þess að
sjúkdómar séu tveir þriðju af
heilbrigðisvandamálum þess-
arar stéttar. Þessi hlutfallstala
samrýmist vel hugmyndum
erlendra aðila sem vel þekkja
til þessa málaflokks.
Ut frá því má áætla að ár-
legur kostnaður vegna heil-
brigðisvandamála íslenskra
sjómanna sé hátt í einn millj-
arður króna. Á sama hátt er
áætlað að árlegur heilbrigðis-
kostnaður vegna sjómanna í
heiminum geti numið að
minnsta kosti 5-10 milljörðum
bandaríkjadala. Upplýsingar
um þetta eru þó af skomum
skammti og mikið starf óunn-
ið. Hið sama má segja um
heilbrigðisþjónustuna al-
mennt því að víðast hvar í
heiminum er ekki um neina
heildstæða heilbrigðisþjón-
ustu við sjómenn að ræða.
Við Islendingar stóðum
okkur lengi vel ekkert betur
en aðrir hvað þessi mál varðar
og er það í raun furðulegt af
þjóð sem umlukin er hafi og
lifir á hafi. Við höfum þó tek-
ið okkur vemlega á hin síðari
ár og stöndum nú í fremstu
röð enda þarf lítið til þess að
framfarastökkið sé stórt í
málaflokki sem þessum. Við
höfum alla burði til að vera
leiðandi í þessum geira heil-
brigðisþjónustunnar og helg-
ast það af nokkrum einföldum
staðreyndum.
1. Heilbrigðisþjónusta okkar
er með því besta sem þekk-
ist í heiminum og við eigum
manna auðveldast með að
yfirfæra hana á hafsvæðin,
bæði vegna þess hve hafið
skiptir okkur hlutfallslega
miklu máli og einnig vegna
þess að fámennið gerir þró-
unarvinnuna mun auðveld-
ari.
2. Islendingar eru mjög fljótir
að tileinka sér alla tækni og
skip okkar eru yfirleitt búin
nýjustu og bestu fáanlegu
tækjum.
3. Flestir ef ekki allir þræðir
þessarar þjónustu liggja að
einum og sama staðnum
sem gerir samhæfingu og
skilvirkni þjónustunnar
betri en þekkist á meðal
annarra þjóða. Sjúkrahús
Reykjavíkur hefur haft for-
göngu um þessa þjónustu
en þó í góðu sambandi við
önnur sjúkrahús, heilsu-
gæslustöðvar og aðrar
stofnanir er málið varðar.
Skipta má heilbrigðisþjón-
ustu við sjófarendur í fimm
meginþætti og mun ég hér á
eftir fjalla lítillega um hvern
og einn þeirra.
Skráning slysa og sjúk-
dóma
Skráningu þessari hefur
hingað til vérið verulega
ábótavant. Hjá TR hafa aðeins
slys verið starfstengd en ekki
sjúkdómar. Annar kostnaður
er því að mestu leyti óþekktur.
Ófullkomin skráning hefur
verið til staðar hjá sjúkrahús-
um og heilsugæslustöðvum en
með tilkomu hins nýja NOM-
ESKO-kerfis þá stefnir í al-
gjöra byltingu hvað snertir
skráningu hjá þessum aðilum.
Þessi nýi slysaskráningar-
banki kemur til með að veita
okkur ómetanlegar upplýs-
ingar um tíðni og orsakir slysa
en einnig er stefnt að því að
tengja sjúkdómsgreiningar
sjómanna við stétt þeirra.
NOMESKO-kerfið er síðan
tengt við bráðasjúkraskrár-
kerfið þar sem greiningar og
meðferðir samkvæmt ICD 10
koma fram. Kerfið gefur einn-
ig kost á að kostnaðartengja
meðferðirnar og ættu því að
fást fram verulega áreiðanleg-
ar upplýsingar.
Við Islendingar höfum ver-
ið í fararbroddi á Norðurlönd-
um við að þróa notkun þessa
samnorræna slysaskráningar-
banka og er nú unnin þróunar-
vinna á vegum slysadeildar
Sjúkrahúss Reykjavíkur við
að hanna sérstakt upplýsinga-
blað er tekur sérhæft á orsök-
um og tildrögum slysa hjá sjó-
mönnum. Hér er um að ræða
mjög sértækar upplýsingar
sem munu gefa okkur kost á
raunhæfum og markvissum
forvörnum. Samhliða þessu er
unnið að samnorrænu verk-
efni þar sem stefnt er að öfl-
ugri öryggisskráningu um
borð í skipunum sjálfum og
hafa Slysavarnafélag íslands
og Sjávarútvegsstofnun HÍ
forgöngu um það mál. Eins og