Læknablaðið - 15.07.1998, Blaðsíða 69

LÆKNABLAÐIÐ 1998; 84
587
Hér er ótvírætt gefið í skyn að
aðilar sem starfrækt hafa gagna-
grunna í vísindaskyni þurfi að
sæja um starfsleyfi samkvæmt
þessum lögum en þó væntanlega
með skilyrðum frá einkaleyfis-
hafanum. Vekur þetta óneitan-
lega spurningar um frjálsan að-
gang til vísindarannsókna en
slíkt er óviðunandi.
Þá segir í athugasemdum við
5. gr.: „Sérleyfi til handa einum
starfsleyfishafa takmarkar þó á
engan hátt aðgang stjórnvalda
að heilsufarsupplýsingum vegna
lögákveðinna verkefna né tak-
markar það heimild samkvœmt
lögum um réttindi sjúklinga til
að veita öðrum aðgang að
heilsufarsupplýsingum vegna
vísindarannsókna. “
Enda þótt fram komi í laga-
frumvarpinu og athugasemdum
að stjómvöld skuli hafa nauð-
synlegan aðgang að heilsufars-
upplýsingum er óljóst að hve
miklu leyti þau eru háð sérleyf-
ishafa um aðgang að upplýsing-
um eða hvort sérleyfishafinn ætli
sér að safna, vinna og túlka
heilsufarsupplýsingarnar fyrir
stjórnvöld? Fylgir því þá kostn-
aður fyrir stjórnvöld eða verður
það þá það gjald sem sérleyfis-
hafinn þarf að greiða fyrir leyf-
ið? Landlæknir bendir á að lög-
um samkvæmt hefur hann það
hlutverk að safna upplýsingum
úr heilbrigðiskerfmu og á grund-
velli þeirra er hann ráðgjafi ráð-
herra og ríkisstjórnar um allt er
varðar heilbrigðisþjónustuna.
Tryggja verður fullan og óskor-
aðan rétt landlæknis og annarra
stjómvalda til aðgangs að heilsu-
farsupplýsingum ásamt rétti til
að hafa áhrif á með hvaða hætti
gagnagrunnurinn er skilgreindur.
Nú þurfa aðilar sem starfrækt
hafa gagnagrunna á heilbrigðis-
sviði að sækja um starfsleyfi
samkvæmt frumvarpinu. Ef til-
teknum starfsleyfishafa er veitt
einkaleyfi á heilsufarsupplýsing-
um samkvæmt samningi hlyti
aðgangur annarra leyfishafa að
vera takmarkaður sem því nemur
og það yrði væntanlega ákveðið í
samningi. Er slíkt heimilt sam-
kvæmt frumvarpinu?
6. gr.
I 3. mgr. segir:
„Heilbrigðisráðherra getur
ákveðið gjald er greiða skal fyrir
veitingu leyfis skv. 5. gr. til að
mœta kostnaði við undirbúning
og útgáfu þess. Ennfremur getur
ráðherra bundið leyfi skv. 3.
mgr. 5. gr. skilyrðum um aðstoð
leyfishafa við endurbœtur á með-
ferð og vinnslu heilsufarsupplýs-
inga hjá viðkomandi aðila og um
óheftan aðgang íslenskra heil-
brigðisyfirvalda að gagnagrunni
leyfishafa til hagnýtingar innan
heilbrigðiskerfisins á leyfistíma
og eftir að leyfistíma lýkur. “
Á þessum eina stað í frum-
varpinu er beinlínis talað um að
sérleyfishafi þurfi eitthvað að
greiða fyrir leyfið en það aðeins
til að mæta kostnaði við undir-
búning og útgáfu þess.
Enn er talað um „óheftan að-
gang íslenskra heilbrigðisyfir-
valda að gagnagrunni leyfishafa
til hagnýtingar innan heilbrigð-
iskerfisins á leyfistíma og eftir
að leyfistíma lýkur".
Landlæknir ítrekar enn þá
skoðun sína að varasamt geti
verið fyrir stjórnvöld að verða
háð markaðsaðila með sérleyfi
um heilsufarsupplýsingar.
Um IV. kafla
Heimil úrvinnsla, hagnýting
og meðferð skráðra upplýsinga
8. gr.
I þessari gr. segir:
„Starfsleyfishafi samkvœmt
lögum þessum getur heimilað
öðrum aðilum að tengjast
gagnagrunni á heilbrigðissviði
með beinlínutengingu vegna
verkefiia slíkra aðila sem upp-
fylla skilyrði 2. mgr. 7. gr. Ráð-
herra getur sett frekari skilyrði
fyrir heimild til beinlínutenging-
ar í reglugerð. “
Óskýrt er hvaða upplýsingar
það eru sem starfsleyfishafa
verður heimilt að veita „öðrum
aðilum". Nauðsynlegt er að taka
það fram að slíkir aðrir aðilar
þurfa einnig heimild tölvunefnd-
ar og vísindasiðanefndar að um-
ræddum gagnagrunni. Ekki œtti
að leyfa beinlínutengingu við
gagnagrunninn. Hann má ekki
vera tengdur öðrum kerfum. Ef
slík beinlnlínutenging yrði leyfð
til útlanda yrði 9. gr. gagnslaus.
10. gr.
I þessari grein segir:
„Starfsmenn í þjónustu starfs-
leyfishafa samkvœmt lögum
þessum eru bundnir þagnar-
skyldu um atriði sem þeir komast
að við störf sín og skulu þeir
undirrita þagnarheit áður en
þeir taka til starfa. Þagnar-
skylda lielst þótt látið sé af
starfi. “
Hér þarf að taka fram að líta
beri á starfsmenn í þjónustu
starfsleyfishafa sömu augum og
aðra starfsmenn heilbrigðisþjón-
ustunnar og þeir lúti þar með
eftirliti landlæknis.
Um V. kafla
Eftirlit með lögum þessum
11. gr.
I 1. mgr. segir:
„Heilbrigðisráðherra hefur
eftirlit með framkvœmd laga
þessara. Heilbrigðisráðherra
getur falið tölvunefnd og vís-
indasiðanefnd að annast eftirlit
með framkvœmd laganna eða
einstakra þátta þeirra. “
Landlæknir hefur áður bent á
að ekki sé rétt að pólitískt vald
veiti starfsleyfi og hafi eftirlit
með framkvæmd laga þessara.
Jafnframt hefur áður verið bent á
að sú takmörkun á hlutverki
tölvunefndar sem kemur fram í
þessari grein stangast á við