Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.2007, Blaðsíða 27

DV Helgarblað föstudagur 27. júlí 2007 27
in þoldi engan hraða – enda kirkjutón-
tegund. En þegar maður er að eltast við
eitthvað sem er gersamlega ómögulegt,
þá kemst maður ekki hjá því að græða eitt-
hvað á leiðinni,“ segir Megas.
Byrjaði snemma að skrifa
„Ég skrifaði texta, sem kannski voru ekki
par merkilegir, en maður hefur nú dregið þá
inn á plötur á efri árum – eins og Gamla sorrí
Grána og Gamla skrjóðinn,“ segir Megas
þegar hann er spurður um hvenær hann
byrjaði að skrifa. „Svo gerði ég líka lög við
texta Laxness, en ég tímdi ekki að eiga þau
bara til hálfs við hann svo ég gerði nýja texta
við þau. Ég var mjög duglegur við Kvæða-
kverið og gerði til dæmis lag við Bráðum
kemur betri tíð, sem er sennilega besta lag
sem gert hefur verið við það kvæði.“
Dæmdur í píanókennslu
Hann lærði á píanó, en var ekki sérlega
áhugasamur um námið. „Ég var dæmdur
í píanókennslu og ég samdi menúett sem
bróðir minn var mjög hrifinn af, svo hann
sýndi píanókennaranum hann. Þessi píanó-
kennari var stakur ógæfumaður, hann hafði
aldrei náð neitt lengra en að vera píanó-
kennari og æfa með leikhúskvartettum
sem hann fékk aldrei að koma fram með.
Hann var rosalega beiskur og júðahatari af
fyrstu gráðu. Hann hataði blökkumenn og
sagði að tónlist þeirra væri villimannamús-
ík; allt rokkið og blúsinn. Það má eiginlega
að segja að þessar fasistaskoðanir hans hafi
haft mikið uppeldislegt gildi, því það kom
svo fram í hnotskurn hvað þetta var asnaleg
afstaða. Maður sagði náttúrulega bara „já
og amen“ en hugsaði á sama tíma „djöfull
er hann vitlaus“. Ég var ekki gefinn fyrir æf-
ingar og nennti ekki að sitja og spila aftur og
aftur sama lagið auk þess sem ég hafði enga
fullkomnunaráráttu.
Mishljómar
Þegar ég komst svo á gelgjuna þá fór ég
að nota þetta læsens sem maður hafði til að
gera hávaða í íbúðinni og spilaði þá alger-
ar hrollvekjur sem allt voru mishljómar, allt
var strítt og stakk hvað annað. En foreldrar
mínir héldu að þetta væru æfingar, svo þau
hörkuðu af sér og lifðu þetta af,“ segir Megas
sem var sérstaklega hrifinn af mishljómun-
um. „Mishljómarnir heilluðu mig ofboðs-
lega, ég skrifaði meira að segja kennslu-
bók í nýrri tónlistarformúlu sem fólst í því
að heimatóntegundin var níund og arg-
ari ómstríð tónbil voru gegnumgangandi
og leystust upp í mildari mishljóma. Þetta
var allt byggt upp á mishljómum og það
var aldrei sami takturinn tvo takta í röð. Ég
gerði mjög nákvæma kennslubók í þessum
fræðum. En svona tónverk eru sjálfsagt best
geymd á pappír. Ég naut seinna góðs af því
í útsetningum að vera með mishljómana á
hreinu.
Elvislaus munaðarleysingi
Alltaf þegar það komu ný lög með Presley
þá fór maður að pæla í því hvaða gimikk
væru þar á ferðinni og hvert einasta lag bjó
yfir einhverju nýju trixi. Svo þegar Presley
fór í herinn var ég bara skilinn eftir munað-
arlaus. Þá var ekkert í boði nema eitthvert
rjómalollípopp, sem mér fannst ekkert varið
í og ég fór að feta mig inn í klassíkina. Fór að
pæla í þjóðlögum og í menntaskóla hlustaði
ég mikið á klassíska músík. Þá duttu þessi
dægurlagaskrif mín niður, en allir í kring-
um mig skrifuðu kvæði og maður þarf jú
að gera það í Róm sem Rómverjar gera, svo
ég fór út í mikinn skáldskap. Ég hafði dott-
ið ofan í James Joyce og fannst ákveðinn
skyldleiki með því sem hann skrifaði og var
fyrst og fremst fyrir eyrað – og þessum dul-
kóðuðu lögum sem komu frá blökkumönn-
unum. Ég gerði ekki marga texta við lög
á þessum tíma, en einbeitti mér að því að
gera texta þar sem öllu var hrært saman og
ekki stóð steinn yfir steini. Ég fékk nú ekki
góða krítík og þetta þótti með verra bulli
sem birst hafði í skólablaði MR. Þar var birt
kvæðið Kadúkkíkvæði sem fékk sjálfkrafa á
sig lag og rataði nýlega inn á plötu Möggu
Stínu. Það lag er síðan ég var í fjórða bekk í
menntó. Á flestum plötunum mínum sting
ég inn gömlum lögum og staðreyndin er sú
að þau eru yfirleitt betur unnin.“
Endalausar hrúgur af lögum
Megas hefur samið ógrynni af lögum
sem mörg hver eru ókláruð og hafa aldrei
komið út. „Ef enginn tilgangur var með lag-
inu, þá nennti ég ekkert að klára það svo ég
á endalausar hrúgur af ófullgerðum lögum
sem ég hef stundum sótt í. Ég get ekkert
gengið á þennan forða og klárað hann – það
yrði allt of leiðinlegt. En oft er það bara til-
viljun sem ræður því að þessi lög rata inn á
plötur,“ segir hann.
Bítlar, Stones, Donovan og Dylan
„Svo komu Bítlarnir og Rolling Stones
þegar ég var í Menntaskólanum og ég var
lengi tregur að gútera þá. Ég var með þá
kenningu að það væru einhverjir fræðingar
sem skrifuðu lögin ofan í þá en þeir væru
látnir syngja þau því þeir voru nógu sætir.
Svo neyddist ég nú til að viðurkenna að það
var komið eitthvað nýtt,“ segir Megas. Og
Presley var kominn úr hernum. „Hann var
reyndar orðinn að fjölskylduskemmtun en
hann var þó kominn,“ segir hann. „Að lok-
um gat ég ekki annað en horfst í augu við
það að það voru komnir fram margir músí-
kantar sem gerðu lög – og texta sem gengu
við lögin. Bítlarnir voru rosalega fínir músí-
kantar sem gerðu flott lög og Rolling Stones
með sínum hætti líka, þótt þeir væru hrárri.
Svo kynntist ég Donovan, þá var ég búinn
að klára menntaskólann. Mér fannst það
djöfulli flott hvað hann gerði langa texta
og þarna var komin ábending um að mað-
ur gæti skrifað hvað sem væri í texta, það
mætti þess vegna vera tíu til tuttugu mín-
útur.“
Svo kom að því að Megas heyrði fyrstu
plötuna með Bob Dylan. „Ég sagði við
kunningja minn sem kynnti mig fyrir plöt-
unni að þessi Dylan væri bara stækkuð út-
gáfa af Paul Anka og hefði ekkert skrifað af
þessum textum. Það væru einhverjir fræði-
menn sem skrifuðu þessa texta, en þeir væru
bæði sköllóttir og ljótir svo Dylan væri teflt
fram sem höfundi. Ég var sannfærður um
að þetta væri bara plott. Svo áttaði ég mig
á því að hann var bara háskóladroppát eins
og ég, sem hafði ýmislegt að segja og þarna
kom fyrsti læsensinn á að maður gæti gert
það sem maður vildi og hefðin væri opin í
báða enda. Þá var maður alveg frjáls. Til að
halda upp á það þá gerði ég texta sem hét
Jason og gullna reifið, sem var tuttugu tíu
lína erindi og tók 27 mínútur í flutningi. Það
hefur verið spilað inn þetta lag – en mað-
ur var alltaf bundinn af því að plötuhliðin
var bara tuttugu mínútur og þetta lag fór sjö
mínútur fram yfir. Þegar ég komst svo fyr-
ir rest í stúdíó, þá bara stóðu útgefendurnir
með skeiðklukku yfir manni.“
Gnúpverjaníð
Textagerð í menntaskóla segir Megas
bara hafa verið eftir hendinni. „Eitthvað
gerði ég af ferskeytlum á þessum tíma sem
enduðu í langa bálknum Fram og aftur
blindgötuna, sem Ragnhildur Gísladóttir
söng svo brot úr á Pældu í því sem pælandi
er í. Viðlagið í þessum bálki minnir á Kenn-
edy forseta. Það var einhver setning úr fer-
skeytlu held ég, sem ég sneri upp á Kenne-
dy og menn hneyksluðust mjög yfir því að
ég væri að gera grín að honum, þannig að
þetta fékk ekki góðar móttökur. Svo lenti
ég í girðingarvinnu í Gnúpverjahreppi. Þar
sem ég var eini Reykvíkingurinn þá var ég
lagður í einelti, svo ég skemmti mér við að
gera níðvísur um hreppinn. Þær hafa nú
ekki ratað inn á plötu. En Geir minn Geir
með vörtu, sem var sungið á Megasukk-
plötunni, það var upphaflega tileinkað Geir
Hallgrímssyni. Ég var að fara drulluþunn-
ur á þriðjudegi loksins í vinnuna, hafði ver-
ið í Reykjavík yfir helgina og endaði á fyll-
eríi allan mánudaginn. Á leiðinni datt mér
þetta í hug og fannst það mjög sniðugt, Geir
með geirvörtu – Geir með vörtu. Svo tók
ég traustataki tvo fyrstu taktana í lagi sem
var í gangi þá og til varð þetta lag. Það má
kannski segja að þessi níðkvæði hafi ýtt mér
aftur af stað í dægurlagagerðina.“
Stærðfræðitrix
Megas hefur ekki bara gert lög við eig-
in texta. Hann samdi, eins og fyrr segir lög
við kvæði Halldórs Laxness á sínum tíma og
nýlega samdi hann lög við texta Þorvaldar
Þorsteinssonar fyrir leikritið Lífið - notkun-
arreglur. „Það var skemmtileg pæling því
ég fékk hráa, ófullgerða texta til að vinna
með. En það var gaman að gera það. Mað-
ur reyndi að ná andanum í karakternum
sem söng lagið og textanum sjálfum. Maður
gerði kannski línu við hluta af erindinu og
síðan sneri maður því við – það er að segja
seinnihlutinn var spegilmynd af fyrrihlut-
anum. Þetta eru svona stærðfræðitrix sem
Bach notaði mikið. Það var alveg makalaust
hvað það gat verið flott hjá honum.
Apað, svo skapað
Árin í kringum Á bleikum náttkjól-
um, sem kom út 1977, sat ég langtímum á
Landsbókasafninu og skrifaði upp allt sem
mér fannst bitastætt í þjóðlagasafni Bjarna
Þorsteinssonar. Hún var algerlega ófáanleg
þessi bók og borin von að eignast hana því
hún var svo dýr. Þannig að maður bara skrif-
aði og skrifaði. Þá fór ég að pæla svolítið í
þjóðlögum og kvæðamannastemmum sem
voru mjög einfaldar og ég reyndi að kópíera
þær. Það er nefnilega þannig að fyrst apar
maður og svo skapar maður. Fyrst stælirðu
allt sem þú kemst í og síðan geturðu farið að
gera eitthvað sjálfur.“
Vísa í allt sem vísandi er í
Tilvísanir eru áberandi höfundarein-
kenni Megasar. Hann tekur undir að hann
notið þær mikið í skrifum sínum. „Ég vísa í
allt sem vísandi er í og mögulegt er að fleiri
en ég hafi séð. Ég vísa til dæmis í mynda-
sögur í blöðunum. Það er svolítið komið frá
Dylan. Mítólógían sem er á bak við textana
hans er úr öllum áttum. Nokkuð vel mat-
reiddur hrærigrautur úr öllum mögulegum
kúltúr. Mér fannst það alveg til fyrirmynd-
ar. Tilvísanir geta verið svo góðar vörður,
þannig að menn geti átt auðveldara með
að ná því sem verið er að segja – en það er
náttúrulega alger gríska í eyrunum á þeim
sem ekki þekkja það sem vísað er í. Ef til-
vísunin er rétt valin og hún hljómar vel, þá
gildir það einu. Það hefur enginn ungling-
ur komið til mín og kvartað yfir því að hann
skilji mig ekki. Það eru bara fullorðnir sem
gera það.“
Rokkað guði til ergelsis
En las Megas sjálfur mikið af ljóðum?
„Þegar maður er í barnaskóla þá eru náttúru-
lega borin fyrir mann Skólaljóðin og þau eru
ekki sérlega skemmtileg. En svo fékk maður
aðgang að sýnisbókum í menntaskóla. Það
voru þá kannski sýnisbækur íslenskra bók-
mennta frá upphafi. Mér finnst miðalda-
kveðskapurinn svo skemmtilegur. Svo kem-
ur rómantíkin, sem er leiðinlegri. Maður fór
Tolli myndlistarmaður
Bókmennta-
legasti rokkari
20. aldar
„Ég þekki báðar hliðarnar á hon-
um. Önnur hliðin er sú að þetta er
yndislegasti og skemmtilegasti maður
sem ég hef kynnst,“ segir listamaður-
inn Tolli um Megas. „Hann er frábær
húmoristi og hefur svo margt sem
góðan mann getur prýtt. Hin hliðin er
ansi dimm og hörð, svolítið „dark side
of the moon“, en það er kannski ekk-
ert á kostnað snilligáfunnar. Þetta fer
eftir því í hvaða fluggír hann er,“ seg-
ir Tolli sem kveðst hafa lítil samskipti
við Megas þegar hann gengur þeim
megin á veginum. „En þau samskipti
sem ég hef haft við Megas hafa bara
verið góð.“
Tolli var meðal annars með Meg-
asi í hljómsveitinni Ikarusi til skamms
tíma á fyrri hluta áttunda áratugarins.
„Og ég held að það hafi verið fyrsta
kommbakkið hjá honum þegar hann
kom inn á plötuna sem ég gerði sem
útskriftarverkefni frá Myndlistarskól-
anum. Það var mjög skemmtilegt.“
Það stendur ekki á svari þegar Tolli
er spurður hver sé staða Megasar í ís-
lenskri tónlistarsögu að hans mati.
„Það er alveg klárt að hann er bók-
menntalegasti rokkarinn á 20. öld. Það
er eins og með Dylan að maður heyrir
oft ekki dýptina í melódíunum fyrr en
aðrir taka þær. Þegar maður hlustar til
dæmis á Bryan Ferry taka Dylan núna
heyrir maður þá rosalegu breidd sem
er í melódíunum, og það er það sama
og maður hefur oft heyrt í melódíun-
um hjá Megasi því hann vill stundum
verða svolítið ferkantaður.“
Framhald á
næstu opnu