Dagblaðið Vísir - DV - 27.07.2007, Qupperneq 28

föstudagur 27. júlí 200728 Helgarblað DV
líka að þekkja þessa furðufugla sem gengu
um og skrifuðu ljóð í nútímanum.“ Megas
hefur líka lesið rímur, sem hann segir ótrú-
lega mikið til af. „Maður þekkir náttúrulega
bara brot af því sem er til. Magnið af rímum
er svo mikið. Það er til tíu binda safn af rím-
um þar sem hvert bindi er þúsund síður. Þar
eru bara fleyttar ofan af feitustu rímurnar.
Rímnaflokkur eftir Sigurð Breiðfjörð getur
til dæmis verið tvö bindi. Maður komst svo
í skáld sem ekki höfðu verið gefin mikið út,
eins og Æri Tobbi, Leirulækja Fúsi og fleiri.
Eitt þessara bútlegga sem ég náði í var eftir
Tryggva Magnússon listmálara og hét Jesúr-
ímur, sem er dauðfyndin frásaga um Krist.
Þegar Passíusálmarnir voru svo fluttir fyrir
páskana í útvarpinu þá mátti ekki slökkva
á þeim. Það gilti um þá sama regla og um
þjóðsönginn og ég var dálítið fúll yfir þessu.
En svo tók ég fyrsta sálminn fyrir og ákvað
að gera við hann rokklag, guði til ergelsis.
Þessir textar hafa alltaf verið fluttir rólega,
en ég áttaði mig á því að þeir smellpössuðu
við hröð lög. Ég byrjaði á fyrsta sálminum
með háð í huga, en svo 1973 dreif ég í því að
klára alla sálamana, sem ég hef flutt megnið
af á tónleikum.“
Hefðin og bragfræði
Megas er að mörgu leyti hefbundið
skáld, því hann fylgir bragfræðireglum –
að miklu leyti. „Bragfræði er ekki heilag-
ur bókstafur, en í góðum erlendum skáld-
skap eru til dæmis stuðlar. Þetta er svosem
ekki niðurneglt og reglubundið, en þeg-
ar menn vilja séreffekt, þá er beitt stuðl-
um. Egill Skallagrímsson kom svo hingað
með nýjasta poppið frá Bretlandi á sínum
tíma, sem er endarím – alveg rosalegt trix.
Þannig að endarímið er innflutt og óþjóð-
legt. Hið ekta íslenska form er stuðlar, höf-
uðstafir og innrím. Mér fannst auðveldara
að gera lag við texta sem hafði einhverja
bindingu. Það verður líka meira áhugavert
fyrir þá sem hlýða á. Rímið yrkir svolítið
fyrir mann og maður fær hugmyndir út frá
rími sem mann myndi aldrei geta dreymt
um ef maður hefði ekki þessar hendingar.
Það er hending hvaða orð ríma saman og
þau eru ekkert endilega skyld, en þá býr
maður til einhver tengsl. Maður er kannski
þrotinn að rímhljóðum og verður bókstaf-
lega að nota eitthvað, þá er að finna eitt-
hvert samhengi og síðan að leika sér að því
að búa til einhver orð sem standa saman.
Til dæmis er lína í laginu Freyjufár á nýju
plötunni sem er svona: ferðalanga fargagn
/ fró og lostatól / kynntu mér þinn hvar
vagn /keyrir að sestri sól. Það er oft svolítið
skemmtileg pæling að finna út hvar mað-
ur getur raðað orðunum niður þannig að
þau rími saman og stundum þarf maður að
snúa dálítið upp á orðaröðina til að rímið
haldist.
Ósamrímanlegt rím
En er það þá ef til vill listin; að búa til
samhengið? Öfugt við menn sem ríma og
ríma en skortir samhengið? „Jú, það er list-
in. Poppbankinn á Íslandi er rýr, hinsvegar
er nóg til að hefðbundnum frösum og hægt
að sækja þá eftir hendinni. En það myndi
ekki ganga í poppinu. Þeir sem eru hag-
yrtir en litlir hugmyndafræðingar eru með
stanslausar klisjur, sem eiga að heita alvar-
legar en eru bara hlálegar. En auðvitað er
maður alltaf með einhverjar klisjur – enda
gaman að taka á þeim og snúa út úr þeim.
Það er alveg hægt að ríma saman eitthvað
sem á að heita ósamrímanlegt, með sér-
stökum hnikunum á orðaröð og slíku ef
orðið sem á að fá rímorð, á sér ekkert rím-
orð. Fats Domino leysti þetta mál með öðr-
um hætti; þegar lagið krafðist þess að það
væri rím, þá gat hann látið allt ríma sam-
an með þessum kreólaframburði sínum.
Eftir því sem maður hefur aðgang að meiri
tungumálafrösum, þá er maður betur í
stakk búinn að geta gert textana fjölbreytta
og skemmtilega. Ef maður þekkir til dæm-
is Grím, þá er maður með ótrúlega mik-
inn banka. Maður hleypur ekki þangað og
sækir setningar, en aðferðafræðin hans er
flott og töff. Þegar maður er alinn upp með
James Joyce og Arthur Rimbaud, þá er það
mjög stórt atriði að textinn sé töff og hristi
upp í mönnum.“
Verðlaun Jónasar
Tungumálið er helsta verkfæri Megasar
og árið 2000 fékk hann verðlaun Jónasar
Hallgrímssonar á degi íslenskrar tungu, fyrir
notkun þessa verkfæris. „Mér þótti það mjög
skemmtilegt. En ég athugaði fyrst hverjir
aðrir hefður fengið þau. Þegar ég sá í hvaða
félagsskap ég var þá þótt mér þetta mjög
gaman. Það sama gildir um listamannalaun.
Ég þáði þau þegar ég komst að því að verið
væri að veita þau yngri listamönnum líka.“
Þó Megas ætti orðið mikið af lögum í
kringum árið 1970, var útgáfa ekki beint á
dagskrá. „Ég var með konu sem var formað-
ur Reykjavíkurdeildar Fylkingarinnar og
þeir voru því nokkuð margir heimilisvinirn-
ir sem maður spilaði þessi lög fyrir. En það
„Ég man eftir því haustið ´65, þeg-
ar ég var að byrja í menntaskóla, þá
hafði Megas orðið stúdent vorið áður,“
segir Þórarinn Eldjárn rithöfundur.
„Þá sá maður auðvitað eldri skóla-
blöð og þar var að finna ljóð, smásög-
ur, tónverk og myndlist eftir þennan
mann. Og ég sá einhvers staðar í einu
af þessum blöðum að hann var kall-
aður „Leonardo da Vinci-ið“ Magnús
Þór Jónsson. Ég hef fylgst með hon-
um allar götur síðan og finnst eigin-
lega að þessi orð lýsi honum betur en
allt annað. Hann er einhvers konar
renessans-maður. Hann á engan sinn
líka.“
Þórarinn kveðst ekki hafa beinlínis
unnið með Megasi en hins vegar les-
ið upp um leið og hann. „Ég hef tekið
eftir að allt sem hann gerir einkennist
af gríðarlegri fagmennsku, samvisku-
semi og nákvæmni.“ Spurður hver
staða og mikilvægi Megasar í íslensku
tónlistarlífi í gegnum tíðina sé að mati
Þórarins segist hann ekkert vita um
það. „Fyrir mér er hann allistamað-
ur. Hann er til að mynda klárlega einn
besti, ef ekki besti, söngtextahöfund-
ur sem við höfum átt. Annars er erf-
itt að flokka hann svona niður. Ég get
eiginlega ekki kallað hann tónlistar-
mann, ég get ekki kallað hann rithöf-
und og ég get heldur ekki kallað hann
myndlistarmann. Hann er þetta allt
saman og það er einhvern veginn svo
samtengt að það er ekki hægt að að-
skilja það.“
Þórarinn Eldjárn
rithöfundur
„Leonardo
da Vinci-ið“
Magnús Þór
Jónsson
Fyrsta og nýjasta platan Megas kom fyrst út 1972 -
35 árum seinna kemur frágangur út.