Læknablaðið : fylgirit - 01.10.1979, Blaðsíða 36

34
en hann er sá að létta áhyggjunum af for-
eldrunum, ef þær eru ástæðulausar, því að
ella geta þær reynzt skaðvaldur í sambandi
foreldris og barns, þegar frá líður.
ÓBEIN AÐSTOÐ VIÐ BARNIÐ
Langeríiðasti og vandasamasti þáttur
ung- og smábarnaeftirlits er að hafa til
svar af viti við öilum þeim aragrúa af
spurningum, sem fram koma um börn á
öllum aidri og málefni þeirra, hvort sem
börnin eru heilbrigð eða aíbrigðileg — og
þá í þannig búningi að það geti orðið þeim
að gagni, sem spyr.
LæKnanám af hefðbundmni gerð, býr
lækna mjög illa undir þennan þátt starfs-
ins.
Þroskavandamál: Það kemur ekki ósjald-
an fyrir, að ósköp venjuleg og eðlileg fyrir-
bæri í þroska barna valdi foreldrum engu
að síður verulegum vanda eða áhyggjum
og mörgum þeirra hættir þá til að álíta,
að barnið hljóti að vera afbrigðilegt eða
óeðlilegt. Um leið og vandi foreldranna er
viðurkenndur og leitað er að leiðum til að
leysa hann, ríður á að gera þeim einnig
grein fyrir, að um eðlilegt þroskafyrirbæri
sé að ræða en ekki sjúklegt eða afbrigði-
legt. Þar eð afstaða foreldra skapar og lit-
ar sjálfsmynd barns, gæti alheilbrigt barn
ella farið að líta á sjálft sig sem óeðlilegt
og afbrigðilegt og farið að haga sér sam-
kvæmt því.
Afbrigðileg hegðun: Hegðun, sem er í
sjálfu sér óeðlileg og afbrigðileg getur
samt falið í sér heilbrigða viðleitni barns til
að halda sér á floti í tilverunni við erfiðar
aðstæður og í lítt heilbrigðu umhverfi. Því
þarf læknir að spyrja sjálfan sig: Hvað
veldur því, að þetta barn þarf að grípa til
örþrifaráða? Er eitthvað að því líkamlega
eða er tilveran því á einhvern hátt of þung-
bær? Svörin fást sjaldnast nema litið sé á
lífsaðstæður barnsins í heild og þá sérlega
á eðli samskipta þess við annað fólk.
Öll börn þurfa öryggi, — fölskvalausa
ástúð — glöggskyggni uppalandans — ó-
skipta athygli a.m.k., þegar að kreppir —
þroskahvetjandi aga — öruggar og mark-
vissar leiðbeiningar ásamt ríkulegum tæki-
færum til að reyna sig áfram af eigin
rammleik og læra af reynslunni.
Og með tilliti til þess, að hlutföll þarf-
anna eru að síbreytast með vaxandi þroska
barns, er ekkert einkennilegt þótt mörg
börn, og einnig börn ágætis foreldra, geti
á einhverju aldursskeiði lent í tímabundn-
um eða jafnvel varanlegum erfiðleikum.
Fyrst í stað eru hegðunarvandamál sem
svörun við truflandi áhrifum umhverfis
venjulega lausbundin persónuleikanum og
fljót að breytast ef afstaða eða aðstæður
breytast til batnaðar. En þau geta endað
sem blýfastur liður í skaphöfn bamsins,
sem ill mögulegt eða ógjörlegt er að hafa
áhrif á til bóta. Því þarf að finna vandann
snemma og gera ráðstafanir til bóta fljótt.
VANDAMÁL FORELDRA OG ÁHRIF
ÞEIRRA Á BÖRN
Ég mun ekki fjölyrða hér um geðræn
vandamál foreldra og þau keðjuáhrif, sem
þau hafa yfirleitt á börn og aðra.
En það skiptir máli að börn geðtruflaðra
eða jafnvel einungis sérviturra foreldra
kynnist öðrum venjulegri og væntanlega
heilbrigðari áhrifum annars staðar frá.
En margt getur grafið undan foreldra-
hæfni jafnvel þeirra, sem eru vel til þess
fallnir að gegna foreldrahlutverki frá nátt-
úrunnar hendi.
Heimur og þarfir barnsins virðast lítið
hafa breytzt frá upphafi vegar, en heimur
hins fullorðna verður sífellt samsettari,
flóknari og margbreytilegri — eða með
öðrum orðum illaðgengilegri börnum.
Flestum er í blóð borið að vilja eignast
börn, en ekki eru allir jafnreiðubúnir að
vera FORELDRAR í þess orðs fyllstu
merkingu, þegar hin mikla stund rennur
upp, eða í aðstöðu til að vera í nægjanlegri
snertingu við börn sín til að móta þau og
þroska að gagni.
Fjöldi ungs fólks á þeim aldri, sem flest-
ir verða foreldrar, er múlbundinn við önn-
ur verkefni: við að ljúka námi, koma sér
fyrir, eignast þak yfir höfuðið, drýgja
tekjurnar með því að vinna í öllum frí-
stundum. Margir hafa í allt of mörg horn
að líta til að geta verið foreldrar nema í
ígripum og þá ekki nærri alltaf, þegar
barnið þarf mest á því að halda. Og margir
eru svo tættir eða áhyggjum hlaðnir, að
þeir eiga erfitt með að festa hugann við
barn og vandamál þess, jafnvel þótt tæki-
færi bjóðist.