Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Side 8

8
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
DÁNARMEIN HJÚKRUNARFRÆÐINGA
Vilhjálmur Rafnsson, Hólmfrlöur Gunnarsdótlir
Atvinnusjúkdómadcild Vinnucflirlits rfkisins
INNGANGUR
1 starfsumhvern hjúkrunarfracðinga er ýmislcgt scm getur hafl
áhrif á hcilsuna. Vitaö cr um mögulcga krabbameinsvalda cn
ckki veröur fjallaö sérstaklcga um þá f þessari rannsókn.
Hjúkrunarstörfum fylgir lfkamlegl og andlcgt álag. Hiö
sföarncfnda hefur vcriö taliö mcira viö hjúkrun en viö ýmis
önnur störf (1). Niöurstööur bandarfskrar rannsóknar bcnda
til sjálfsmoröshættu mcöal hjúkrunarfræöinga (2).
Hjúkrunarfræöingar cru f smithættu f vinnunni (1).
Markmiö þcssarar rannsóknar var aö kanna hvort finna mætti
hugsanlcg áhrif umhvcrfisins á dánarmcin hjúkrunarfræöinga.
EFNI OG AÐFERÐIR
Þctta er aftursýn hóprannsókn. Konur scm skráðar voru f
Hjúkrunarkvcnnatali og Hjúkrunarfræöingatali, alls 2160,
mynduöu rannsóknarhópinn. Mcirihluti þcirra haföi lokiö
námi cftir 1970, flcstar voru þvf ungar. Afdrifa kvcnnanna var
lcilaö f Þjóöskrá og Horfinna skrá meö tölvusamkeyrslu.
Fylgitfminn var frá 1951 til 1989. Væntigildi var fundiö mcö
margfcldi mannára f rannsóknarhópnum og dánartalna fyrir
allar Islcnskar konur. Sföan var rciknaö staölaö dánarhlutfall.
NIDURSTÖÐUR
Dánartala vcgna allra dánarmcina var lægri cn væntigildiö,
staölaöa dánarhlutfalliö var 0.75 (138 höföu dáiö á móti
væntigildinu 184.74). Staölaö dánarhlulfall hækkaöi lftiö scm
ckki mcö lcngri huliöstfma. Dánartala vegna krabbamcina var
lág, svo og dánartölur vcgna lungnakrabbamcins og
blóöþurröarsjúkdóma hjarta. Staölaö dánarhlutfall vegna
sjálfsmoröa var 1.51 og vcgna lungnaberkla 4.17.
ÁLYKTANIR
Lág dánartföni vcgna allra dánarmeina, lungnakrabbameins
og blóöþurröarsjúkdóma hjarta bcndir til aö
hjúkrunarfræöingar lifi hcilsusamlcgu Iffi. Há tföni
sjálfsmoröa cndurspcglar cf til vill þaö andlcga álag scm
hópurinn býr viö f starfi cöa nálægö viö lyf og hættulcg cfni
svo og kunnáttu, scm gcrir Ifklcgra en clla aö
sjálfsmoröstilraunir cndi mcö dauöa. Flciri dauösföll vcgna
lungnabcrkla mcöal hjúkrunarfræöinga en annarra sýnir
hættu á smitsjúkdómum.
HEIMILDIR
1) Tan CC. Occupalional hcalth problcms among nurscs.
Scand J Work Environ Hcalth 1991;17:221-30.
2) Katz RM. Causcs of dcath among registercd nurscs. J
Occup Med 1983;25:760-2.
£ 3 NÝGENGI KRABBAMEINS MEÐAL
HJÚKRUNARFRÆÐINGA
Hólmfrföur Gunnarsdóttir, Vilhjálmur Rafnsson
Atvinnusjúkdómadcild Vinnucftirlits rfkisins
INNGANGUR
í starfsumhverfi hjúkrunarfræöinga cru hugsanlcgir
krabbamcinsvaldar svo scm geislun, frumueyöandi lyf,
svæfingagös, smitcfni og ýmiss konar hreinsicfni (1).
Rannsóknir hafa sýnt, aö tföni krabbamcins er há mcöal
hjúkrunarfrasöinga, cinkum brjóstakrabbamein, cn cinnig
krabbamcin f lcgi, ristli, endaþarmi, hcila, nýrum, maga,
lungum, húö (sortuæxli), skjaldkirtli og eggjastokkum (2).
Markmiö þcssarar rannsóknar var aö kanna, hvort
brjóstakrabbamein og önnur krabbamein væru tföari meöal
hjúkrunarfræöinga cn annarra fslenskra kvcnna.
EFNIOG ADFERDIR
2160 hjúkrunarfræöingar scm cru skráöir 1
Hjúkrunarkvcnnatali og Hjúkrunarfræöingatali mynduöu
rannsóknarhópinn. 1267 (58%) luku námi 1970 eöa scinna,
389 (18%) 1960-69, 246 (11%) 1950-59, 268(12%) fyrir 1950.
Hópurinn myndaöist á árunum 1920-79. Fýigitfmi var 1955-
89. Einstakiinganna var lcitaö f Krabbameinsskránni mcö
tölvutcngingu á kennitölum. Væntigildi var fundiö mcð
margfcldi mannára f rannsóknarhópnum og nýgcngis
krabbamcins mcöal fslcnskra kvcnna á sama aldri á sama
tfma.
NIÐURSTÖDUR
Staölaö nýgengihlutfall allra krabbameina var 1.06.
Krabbamein f brjóstum, ristli, lifur, lungum, nýrum, blööru,
hcila og skjaldkirtli svo og citlasarkmcin og hvftblæöi var
tföara meöal hjúkrunarfræðinganna cn annarra kvcnna.
Staðlaöa nýgcngihlutfalliö fór yfirlcitt hækkandi mcö lcngri
huliöstfma. Tölfræöilcga marktæk hneigö sást þcgar litiö var
á krabbamein f hcild og krabbamein I brjóstum, lungum og
þvagblööru. Magakrabbamcin var ábcrandi fátftt f
rannsóknarhópnum.
ÁLYKTANIR
Nýgengi brjóstakrabbamcins er hátt mcöal
hjúkrunarfræðinga og önnur krabbamein eru tfö f þcirra hópi.
Hópurinn er ungur og tölurnar því lágar. Rannsókn á
finnskum hcilbrigöisstarfsmönnum lciddi f Ijós, aö
brjóstakrabbamcin var hclmingi tföara mcöal
hjúkrunarfræöinga cn sjúkraliöa (2). Þaö er umhugsunarvcrt
aö mismunur á störfum jtcssara tvcggja stétta, scm vinna f
sama starfsumhverfi, er m.a. aö hjúkrunarfiæðingar
mcöhöndla lyf og annast svæfingar en þaö cr ekki f vcrkahring
sjúkraliöa. Rannsóknir hafa sýnt aö brjóstakrabbamcin cr
algcngara meðal kvcnna f hærri þjóöfélagshópum, scm bcndir
til aö lffsstfllinn gcti haft afgcrandi áhrif.
HEIMILIDIR:
1. Tan, CG Occupalional hcalth problems among nurscs.
Scand J Work Environ Hcalth 1991;17:221-30.
2. Sankila R, Karjalaincn, Láárá E, Pukkala E, Tcppo L
Cancer risk among hcalth care pcrsonncl in Finland, 1971-
1980. Scand J Work Environ Hcalth 1990;16:252-7.