Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Síða 18

18
LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
P ..O HVAÐA LÆRDOM MA DRAGA UM
C IO NOTKUN GEÐLYFJA AF GEÐLYJAÁVÍS-
UNUM UTAN SJÚKRAHÚSA?
Tómas Zoega. Júlíus Björnsson, Tómas
Helgason.
Geðdeild Landspítala
Tilgangur rannsóknar var að kanna
ávísanir á geðlyf utan sjúkrahúsa í Reykja-
vík. Safnað var saman öllum ávísunum á
geðlyf er Reykvíkingar fengu í mars 1984
og í mars 1989. Upplýsingar er fram komu
á lyfseðlunum voru skráðar og flokkaðar.
Skráð var hvaða lyfjum var ávísað, magn
þeirra og skammtar. Ennfremur kyn og
aldur sjúklinga svo og aldur og sérgrein
læknis. Borin var saman notkun geðlyfja á
Norðurlöndum.
í mars 1989 var algengi geðlyfjaávísana
5.0% hjá körlum og 8.5% hjá konum 15
ára og eldri. Aðeins 4% sjúklinga var ávísað
meir en 90 skilgreindum dagskömmtum
(SDS) af róandi lyfjum og 5.4% sjúklinga
fengu samsvarandi magn svefnlyfja. Geð-
læknar ávisa ekki nema rúmlega fimmtungi
geðlyfja. Á nánast helmingi ávisana á geðlyf
er heimilislæknar ávísa eru einnig önnur
lyf. Það gefur til kynna að saman fari
geðsjúkdómur og líkamlegur sjúkdómur eða
geðlyf séu gefin vegna álags sem orsakast af
líkamlegum kvilla. Heimilislæknar ávísa
geðlyfjum á annan hátt en geðlæknar.
Heimilislæknar simsenda geðlyf oftar og
nota minni skammta en geðlæknar sérstak-
lega hvað varðar sterk geðlyf og geðdeyfðar-
iyf-
E 19 GALANTHAMINE HYDROBROMIDE i SÍÞREYTUFÁRI
Emlr Snorrason, Árnl Gelrsson, Landsspitala.
Síþreytufár (Chronlque fatlgue syndrome) eln-
kennist af mikllll þreytu bæði andlegrl og likamlegrl
við mlnnstu áreynslu, svefnlruflunum og vöðva-
verkjum. Örsaklr slúkdóms eru óþekktar en sýking-
ar bæðl velru og bakteriusýklngar og eins höfuð-
áverkar virðast geta framkallað pessl elnkennl. Si-
þreytufár er krónlskur sjúkdómur, sem staðið getur
árum saman sbr. Akureyrarveiki, og skert verulega
starfsþrek og almenna getu sjúkllngs til bæði and-
legra og likamlegra starla. Sjúkdómsgreining bygglst
á að úliloka alla þekkta vefræna sjúkdóma, sem
framkallað geta svlpuð elnkenni. Talsvert aiþjóðlegt
átak hefur nýlega verið gert til að skiigrelna sjúk-
dóminn og elns álak til að samræma rannsóknar-
aðferðir við rannsóknir á eðli, orsök og meðferð á
siþreytufári.
Tvibllnd rannsókn á lyfinu galanthamlne hydro-
bromide (R.Nivalin), sem er acetylkólínesterasa
blokkari, var gerð. Tll grundvallar þessari rannsókn
er sú tllgáta að truflun i boðefnakerfl acetylkólíns
liggi til grundvallar einkennum: þreytu, svefnieysi og
vöðvaverklum. Þessl elnkenni benda til truflunar
bæði i mlotaugakerfl og elns vöðvum. Galanthamine
Hydrobromide eykur framboð á boðefninu bæði i
heila og eins við vöðva-taugamót þverrákóttra vöðva.
Breytingar á ulanfrumu vökva gætu aukið virkni
hvatans acetylkólínsesterasa og þar með aukið
nlðurbrot boðefnisins. Þessi aukning á virkni gæti
verlð lilkomln vlð bólgur í tauga og vöðvavef.
Fjörutiu og niu sjúkllngar tóku þált í rannsókn-
inni.sem stóð yfir í 8 vikur. Aukaverkanir af lyfinu
voru talsverðar einkum ilökurleikl, höfuðverkur og
svlmi. Sjúldingar voru lyfjalauslr fyrlr rannsókn. Lyí-
leysa var borln saman við lyf i helming sjúklinga
24/25 i tvær vikur. Að tveimur vlkum liðnum voru
sjúklingar teknlr af lyfi/lyfleysu ef englnn batl hafði
komið fram. Læknir skipti 24 slúklingum af lyfleysu
yfir á lyf. þar af voru 3 á virku lyfl. Þessi skipli voru
marktæk vlð p <0.000001. Skammtar voru 30 mg á
dag, sem náð var í skrefum. Vegna aukaverkana voru
aðelns 70%, sem fylgdu lyfjaskema skv. prótókól.
Þrátiu og þrír sjúkíingar af 49 luku rannsókn. niu
duttu út vegna ástæðna óviðkomandi rannsókn; s|ö
sjúklingar hættu samkvæmt prótókól vegna lítllla
eða engra áhrifa af lyfi á sjúkdómselnkenni.
Próf, sem notuð voru tll að meta einkennl, sbr.
þreytu, vöðvaverki og svefnleysi, voru linuskalar,
mlnnispróf, kvíðaskaii Spielberger og slrooppróf,
.Cognitlve failure" próf. Niðurstöður af aimennri
blóðmelnafræðl verða raktar annars staðar.
Enginn marktækur munur kom fram á mllll
lyijahóps og lyfleysu hóps eftir tvær vikur. Saman-
burður á lyfleysuhóp eftir tvær vikur og lyf|ahóp eftlr
4 og 8 vikur var hins vegar marktækur vlð p <0.001.
Bati vegna lyfjagjafar var hægur en linulaga og kom
fyrst fram marktækt eftir 4 vikur og helst i öllum
tilvikum út 8 vikur. Enginn lyfjasjúklinga sýndl bata.
sem gekk síðan til baka.
Þessi rannsókn er þvi álilln slyðja þá lilgálu að
boðefnlð acetylkólin koml við sögu i einkennum
siþreytufárs: þ.e. þreytu, svefnleysls og vöðvaverki.