Læknablaðið : fylgirit - 01.12.1992, Blaðsíða 59

LÆKNABLAÐIÐ/FYLGIRIT 22
55
SÝKLALYFJAÁVÍSANIR HEIMILISLÆKNIS
Pétur Pétursson. Hgst. Akureyri og
Heimilislæknisfræöi H.í.
íslendingar hafa sérstöðu meðal Norðurlandabúa
vegna mikillar notkunar sýklalyfja. Höfundur hefur
athugað eigin ávísanavenjur, en í tæpan áratug
hefur hann tölvuskráð öll læknisverk sín.
Rannsókn þessi tekur yfir árin 1984-1991, en á
miðju ári 1987 fluttist höfundur af H1-stöð í
einangruðu sjávarplássi á 10 lækna
heilsugæzlustöð í þéttbýli. Athugaöar voru
ávísanir á sýklalyf (flokkar J01 og J03 skv. ATC-
kerfi 1991). Hvert ár var reiknað sér og við
samanburö oftast miðað við fjölda á 1000
samskipti (önnur en heilsuvernd). Árinu 1987 var
tviskipt vegna mismunandi starfssvæða.
Niðurstöður: Fjöldi ávísana á sýklalyf féll úr
82,9 1984 í 51,4 fyrri helming 1987 (p < 0,01).
Eftir flutning til Akureyrar reyndist tíönin 81 seinni
helming 1987 en óx í 88,4 árið 1991. Mest var
aukningin á breiðvirkum penicillínum (J01C) en
talsverf minni á penicillínasaþolnum penicillínum
(J01HB) og trímetóprími (J01E). Notkun
erýtrómýcíns (J01FA) og einnig notkun
penicillinasanæms penicillín (J01HA) minnkaði
(úr 46.3% allra ávísananna í 36.7%), einkum hjá
börnum 0-4 ára (p < 0,01). Fjöldi samskipta jókst
úr 4788 árið 1984 í 7628 árið 1991 og fjölgaði
símtölum, en viðtölum á stofu fækkaði
hlutfallslega. 1984 voru 75.7% sýklalyfjaávísana
skráðar við bein samskipti en 1991 aðeins 55%.
1984 tilheyrðu 6% einstaklinganna ekki
sjúklingahópi höfundar en 1991 var sú tala komin
upp í 41,5%. Tiðni ávísana var langhæst í yngstu
aldursflokkunum en lækkaði með hækkandi aldri.
Á tímabilinu jókst tíönin einkum hjá
aldursflokkunum 15-64 ára. Sýklalyfjanotkun
hvors kyns um sig virtist svipuð en breyttist jafnt
milli ára. Nýgreiningum öndunarfærasjúkdóma
(ICD9 460-519) fjölgaði meira en öðrum og réði
það mestu um fjölda sýklalyfjaávísana.
Rannsóknum fjölgaði verulega seinni hluta
tímabilsins í samræmi við aðstöðu sem bauðst.
Álvktanir: Unnt virðist að draga úr notkun
sýklalyfja, þegar læknir sinnir afmörkuðum hópi í
einangruðu samfélagi. Slíkt virðist erfiðara, þegar
læknir getur ekki byggt á traustu sambandi
heimilislæknis og skjólstæðings.
BRAGÐSKYNSATHUGUN Á ÞREMUR
E 78 PENICILLÍN MIXTÚRUM HJÁ BÖRNUM.
Jón Biarni Þorsteinsson. Poul Thorn, Heilsu-
gæslustööin Sólvangi Hafnarfiröi.
Inngangur: Oft er erfitt aö fð veik börn til þess aö
taka inn sýklalyf svo sem penicillín. Þetta getur
stafaö af ýmsum orsökum m.a. hversu slæmt bragö
er af mixtúrunum. Hinar fjölmörgu tegundir sýkla-
lyfja sem nú eru á markaöinum eru mismunandi á
bragöiö. Tilgangur þessarar rannsókna var því aö
athuga:
a) Hvernig gengi aö gefa veikum börnum penicillín
mixtúrur.
b) Hvort einhver munur væri á þremur tegundum
penicillínlyfja aö þessu leiti.
Efhiviöur og aöferöir: Könnunin fór fram á Heilsu-
gæslustööinni Sólvangi Hafnarfiröi á tímabilinu 1.
nóv. 1987 til 30. sept. 1989. Meö slembiaðferö voru
alls 174 börn meö einkenni um bakteríusýkingu valin
til þátttöku, 89 drengir og 85 stúlkur á aldrinum 1
árs til 7 ára. Meöalaldur var 3.8 ár. Val á mixtúru
var blint. Foreldrar fengu dagála þar sem svara átti
spurningum um hvort mixtúran var "mjög góö",
"góö" eöa "vond". Svörin voru skráö tvisvar á dag
tvo fyrstu og tvo síöustu daga meðferðar. Foreldrar
svöruöu einnig hvort lyfjagjöf var "mjög auöveld",
"auöveld" eöa "erfiö".
Niöurstaöa: 57% barnanna fannst mixtúran "vond",
en engu aö síður luku alls 157 (90.2%) börn meö-
ferö, en 17 hættu vegna bragösins, uppkasta eöa
ógleöi. Samkvæmt mati barnanna reyndist Calcipen1*
mixtúran vera auöveldust til inntöku, þar næst kom
KSvepenin" og síst reyndist Fenoxcillin" og var
markverður munur á þessari niöurstööu.
Samantekt og ályktanir: Meö góöri samvinnu viö
foreldra er aö jafnaöi hægt aö fá börn á íslandi til
aö taka penicillín mixtúrur. Mat barnanna á bragö-
skyni í þessari athugun var góö í samanburöi viö
aðrar kannanir. Könnun eins og þessi gefur mikil-
vægar upplýsingar til ákvaröanatöku um hvaöa lyf á
aö gefa börnum á Islandi sem hafa sjúkdóm þar
sem eftirtalin lyf henta til meöferöar.