Sagnir


Sagnir - 01.04.1986, Page 29

Sagnir - 01.04.1986, Page 29
Viðhorf til kvenna í Qrágás Maður á hestbaki. Gifl kona réð ekki nema lakmarkað Ljfir eignum hjóna. Hún málli ekki lána hross lil lengri ferðalaga nema fá legfi hjá bónda sínum. hvernig fjármálum hjóna var háttað. Eiginmenn, sem urðu lögráðendur kvenna við giftingu, höfðu mun rýmri rétt til að ráðstafa eignum hjóna. Legorðsmál í því ættarsamfélagi sem ríkti áfyrstu öldum byggðar í landinu var mikil- vægt að ætterni einstaklinga væri Ijóst. Ströng ákvæði í legorðsmálum eru líklega tilraun til að viðhalda ætt- arsamfélaginu og gildir það sama um nákvæmar reglur varðandi festar, giftingu og sifjamál. í þeim lagaákvæðum Grágásar sem fjalla um legorðsmál er ekki alltaf gerður skýr greinarmunur á nauðgun og legorði með konu viljugri. Ákvæðin eru því ekki alltaf bara til verndar konum. Hægt var að sækja þær kon- ur til saka sem samkvæmt eigin vilja lögðust með karlmanni. Sakaraðili, sem gat verið eiginmaður ef hún var gift eða ættingi, mátti krefja hana um 48 aura. Ef hún var félaus, þá gat hann lagt skuld á hana. Legorðssök gat ekki fyrnst ef getnaður fylgdi.26 Ef konu var nauðgað var sam- kvæmt lögunum nokkuð tryggt að sá er verknaðinn framdi hlyti refsingu. Sömu viðurlög voru við legorðssök og vígssök. Refsingin fór eftir því í hvaða hjúskapar- eða stéttarstöðu konan var. Hún var ýmist sekt, fjör- baugsgarður, sem þýddi þriggja ára útlegð, eða skóggangur sem merkti að hinn seki var réttdræpur.27 Ef giftri konu var nauðgað þá var brotið fyrst og fremst gegn eiginmanni hennar. Að nauðga ógiftri konu var brot gegn ætt hennar. Ætla má að slíkur verkn- aður hafi rýrt gildi hennar á hjóna- bandsmarkaðnum. Ákvæði Grágásar í legorðsmálum eru forvitnileg. Hér verður greint frá þeim helstu: Ef maður kyssti konu á laun fyrir öðrum mönnum og að ráði hennar, þá þurfti hann að greiða þriggja marka sekt væri hann kærður. Verkn- að þennan gátu þeir kært sem voru lögráðendur konunnar, eiginmaður eða ættingjar. Ef konan hafði verið kysst gegn vilja sínum, þá gat hún sótt manninn til saka og refsingin var þá fjörbaugsgarður. Sama refsing beið karlmanns sem kyssti gifta konu, með eða án hennar vilja. Sá sem lagðist með ambátt gat átt von á því að þurfa að greiða átta merkur í sekt. Alvarlegra var að liggja með leysingjakonu. Refsingin við því var fjörbaugsgarður. Ef konan ól barn og því var gefið frelsi, þá var refsingin skóggangur og einnig ef konan átti frjálsan son. Ekki varðaði við lög að liggja með ógiftum göngukonum ef menn gengust við því, en sækja átti til faðernis. Ef menn viðurkenndu ekki legorðið mátti sækja þá til saka. Við refsingu gátu menn þó losnað ef kon- an hafði „á þeim hálfum mánuði með húsum farið er barn var byrjað á“. Þess í staö urðu menn að hýsa kon- una þar til barnið var fætt og hún heil sóttar. Sömu reglur giltu um legorð með giftum göngukonum sem um annarra manna konur.28 Af þessum ákvæðum sést að væri konum nauðgað fór réttur þeirra eftir því í hvaða þjóðfélagsstétt þær voru. Refsingin við nauðgunum varð harð- ari ef konan varð ófrísk, eða ef hún átti áður frjálsan son eða eiginmann. SAQNIR 27
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.