Sagnir - 01.04.1986, Síða 47

Dyggðaspegill
Hlæjandi stúlka. Mynd þessa múlaði hol-
lenski meistarínn Vermeer árið 1657, eða
tultugu úrum eftir að Jún Arason þýddi
Dyggðaspegil. Kortið af Hollandi minnir á
suið mennta og framkuœmda sem konum
uoru lokuð á þessum tíma.
skemmtilega mynd af æskilegum
mannasiðum og vinnusemi. Fyrsta
dyggðin er iðrti og þrifnaður. Þrifnað-
ur hefur hér aöra merkingu en það
hefur í dag. Orðið þýðir hér ráðdeild,
og hefur ekkert með hreinlæti að
gera. f þessari jómfrúrdyggð felst það
að meyjar venji sig til erfiðis í ung-
dómi sínum, og sinni þeirri vinnu sem
tilheyrir þeirra kalli og embætti. Þessi
dyggð gerir þær að betri eiginkonum.
„Þar kemur að einn frómur maður á
síðan kann að reiða sig uþþ á slíka
dugnaðarsama kvenpersónu, hún
kann það betur að vera hans með-
hjálp í öllum greinum, hvartil hún er í
öndverðu af guði sköpuð." Til þess
að sýna fram á gagnsemi vinnunnar
eru tínd til mörg dæmi, þau áhrifa-
mestu sýna að jafnvel kóngsdætur
ófu klæði og matreiddu velling.
Önnur dyggð í þessum flokki er
æra og siðsemi. Hér er mannasiðum
lýst af mikilli nákvæmni. „Jómfrúr
skulu hafa góðmótlegt og hæversk-
legt tillit; þær skulu hafa jafnt og
óhrukkað enni; láta munninn vera til
luktan; halda kyrrum á sér hálsinum;
blása ei þungt; skima ekki um kring
með augunum; vera hæverskar í orð-
um og verkum; einkanlega tjá sig
siðsamar í klæðaburðinum, í mat og
drykk, í samræðum við fólk og í öllu
öðru sem hæfir að gæta.“. . . „Það
útheimtir útvortis hæversku, að ein
jómfrú strax og hún stendur upp á
morgnanna klæði sig alein í sínu her-
bergi áður en hún kemur til annarra,
svo að hún með tilbærilegum, heiðar-
legum klæðabúnaði skýli öllum þeim
líkamans limum hverjum náttúran vill
skýla láta; og að hún beri síð og lag-
leg klæði, hvar úti sjáist ei nokkurt
lauslæti eðurósiðferði, og að hún beri
svoddan klæði sem hæfir hennar
stétt, jómfrúrdóm og burðum." Nú
hefur prúðmennsku í iíkamsburðum
og klæðaburði verið lýst, og þá er
komið að borðsiðunum. í veislum
eiga jómfrúr að bíða þar til til þeirra er
talað. Þær eiga að éta „lítið og mátu-
legt“ og þegar þeim er drukkið til eiga
þær að fá sér litla sopa. Þó að þær
séu ekki þyrstar eiga þær frekar að
dreypa vörunum í drykkinn en að
reka hann frá sér. Fyrir hæversku
skuld eiga þær að hætta fyrstar að
borða og þótt þær sitji við borð ríkra
manna eiga þær ekki „að reka sundur
sitt gin og hugsa hér er nóg að éta.“
Ef einhver talar „óhæverskulega" í
veislunni eiga meyjarnar að láta sem
þeim komi það ekki við eða „svo sem
þær hafi ei heyrt það né skilið". Þegar
meyjar sitja hjá mörgum eiga þær
ekki að „taka fyrstar við að skrafa við
aðra“. Þær eiga að halda báðum
höndum saman, horfa beint fram,
halda höfðinu réttu og gæta þess að
vera ei niðurlútar. Þær eiga alltaf að
heilsa áður en þær tala við fólk og
mega ekki ganga frá þeim sem þær
hafa skrafað við nema kveðja þá
áður. Ef á þær kemur hósti, hnerri
eða geisþi er þær sitja hjá fólki eiga
SAGNIR 45