Sagnir


Sagnir - 01.04.1986, Side 58

Sagnir - 01.04.1986, Side 58
Baðstofan hætta, sem þótt hefur ógna öörum húsum. Sú skýring hrekkur þó shammt því þróunin varö sú aö baö- stofur voru byggðar áfastar öörum bæjarhúsum eða, eins og í Gröf í Öræfum, innst í húsaskipan bæjarins sjálfs. Raunin virðist hafa verið sú að baðstofan hafi upphaflega verið úti- hús, en síðar oft sambyggð öðrum íveruhúsum. Á Sturlungaöld virðist orðið algengt að reisa baðstofur áfastar bæjum og tengist það tilkomu gangabæjarins, en Gröf er elsti vísir að slíkum bæ, sem fundist hefur. Hafa veðurfar og fjöldi og stærð bæj- arhúsa haft áhrif á þá þróun. Smám saman hafa gufuböö lagst af, er skógar eyddust og eldsneyti þvarr. Þróunin er óljós, en víst þykir að á síðari hluta 15. aldar hafi bað- stofan verið orðin aöalíveruherbergið á hinum venjulega bóndabæ, þótt menn hafi ekki flutt sængur sínar Fjósbaðstofa í V.-Skaftafellssýslu. Fjós- baðstofur uoru hlýjar en líklega hefðl les- endum Sagna ekki þótt loftið gott þar inni. þangað fyrr en á ofanverðri 16. öld og þeirri 17. Sú þróun virðist hafa tekið langan tíma að baðstofan breyttist úr „baðherbergi" í setu-, vinnu- og svefnhús heimilisfólks. Á þeim tíma koma fram ólíkar gerðir af baðstof- um. Ónstofan svonefnda er einn þátt- ur í því ferli og þekkist hún allt frá 15. r <• /•* Götubaðstofa. Hún uar sérstök gerð fjós- baðstofu. Kýrnar uoru hafðar undir rúmum, báðum megin uið bálkinn. fram á 19. öld. Hún var þó ekki nema á fáum bæjum. Svo virðist sem grjót- ofninn hverfi úr baðstofum á 17. öld. Ef húsin voru ekki nægilega einangr- uð fyrir kulda var hægt að nýta hitann frá húsdýrum. Efnahagur manna réð því annars hvernig baðstofunum var háttað. □ Tilvísanir 1 Arnheiður Sigurðardóttir: Híbýla- hættirá miðöldum (Rv. 1966), 69. 2 Arnheiöur Sigurðardóttir, 71. 3 Guðmundur Hannesson: „Húsa- gerð á íslandi." Iðrtsaga íslands I (Rv. 1943), 111. 4 Nanna Ólafsdóttir: „Baðstofan og böð að fornu." Árbók Hins ís- lenzka fornleifafélags 1973 (Rv. 1974), 64. 5 Nanna Ólafsdóttir, 79-82. 6 Þór Magnússon: „Sögualdar- byggð í Hvítárholti." Árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1972 (Rv. 1973), 10-14. 7 Þór Magnússon, 14-18. 8 Kristján Eldjárn: „Fornþjóð og minjar." Saga íslands I (Rv. 1974), 126-127. 9 Þór Magnússon, 60. 10 Kristján Eldjárn, 127. 11 Þór Magnússon, 59-60. 12 Guðmundur Ólafsson: „Grelutótt- ir. Landnámsbær á Evri við Arn- arfjörð." Árbók Hins íslenzka fornleifafélags 1979 (Rv. 1980), 50-57. 13 Gísli Gestsson: „Fjórar baðstof- ur.“ Minjarog menntir(R\j. 1976), 191. 14 Sturlunga III (Rv. 1948), 441. 15 Eyrbyggja saga (Rv. 1921), 62. 16 Arnheiður Sigurðardóttir, 70-71. 17 Gísli Gestsson 1976, 202. 18 Gísli Gestsson 1976, 194. 19 Arnheiður Sigurðardóttir, 70. 20 Gísli Gestsson: „Gröf í Öræfum." Árbók Hins íslenzka fornleifafé- lags 1959 (Rv. 1959), 57. 21 Hörður Ágústsson: „Þróun ís- lenska torfbæjarins." Greinasafn um íslenska híbýlahætti (fjölrit) (Rv. 1981), 4-5. 22 Gísli Gestsson 1976, 201. 23 Gísli Gestsson 1976, 205. 24 Hörður Ágústsson, 5. 25 Arnheiður Sigurðardóttir, 73-75. 26 Hörður Ágústsson, 10, 15. 27 Arnheiður Sigurðardóttir, 75. 28 Jónas Jónasson: Islenzkir þjóð- hættir(Rv. 1961), 459-463. 56 SAGniR
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108

x

Sagnir

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.