Sagnir


Sagnir - 01.04.1986, Page 71

Sagnir - 01.04.1986, Page 71
Kjarnorkuvopn á íslandi? Herstöðvaandstæðingar árið 1960. Á liðn- um áraiugum hafa margir ísiendingar lagi barállunni gegn ueru Bandaríkjahers á ís■ landi lið. komið fyrir hérlendis, þó að Bulganin hafi verið að reyna aö koma honum í skilning um, að það forðaði íslensku þjóðinni undan „engan veginn smá- vægilegri" hættu. Stefnan mörkuð Árið 1961 var þingsályktunartillaga um mótmæli gegn tilraunum Sovét- manna með vetnissprengjur til um- ræðu á Alþingi. Hannibal Valdimars- son og Lúðvík Jósepsson lögðu fram breytingartillögu við hana: „Alþingi lýsir enn fremur yfir því, að það muni aldrei leyfa staðsetningu neins konar kjarnorkuvopna á íslandi né að slík- um vopnum verði nokkurn tíma beitt frá stöðvum hér á landi.“10 Þessi breytingatillaga var felld með 30 at- kvæðum gegn 26, að viðhöfðu nafna- kalli. Bjarni Benediktsson forsætis- ráðherra greiddi atkvæði gegn henni og gerði svofellda grein fyrir atkvæði sínu: Svo sem fram hefur komið í um- ræðunum og marglýst hefur verið yfir, eru engin kjarnorkuvopn geymd á íslandi og ekki komið til greina, að þau yrðu hér. Af þeirri ástæðu er flutningur þessarar til- lögu ástæðulaus.11 Afstaða Alþingis til kjarnorku- vopnamála árið 1961, hefur verið afstaða íslenskra ráðamanna allar götur síðan. Allir utanríkisráðherrar íslenskra ríkisstjórna, hafa síðan þá lýst yfir að hér væru ekki kjarnorku- vopn og engar breytingar á döfinni. Nefna má að Guðmundur í. Guð- mundsson utanríkisráðherra gaf yfir- lýsingu í anda þessa á Alþingi árið 1964. Hann sagði þó að ekki væri unnt að útiloka, að hérlendis yrðu staðsett kjarnorkuvopn, aðstæður á alþjóðavettvangi yrðu að ráða því.12 Sú áherslubreyting virðist hafa orðið síðan, að minna er gert úr þeim möguleika að á íslandi verði komið fyrir kjarnorkuvopnum. Til dæmis sagði fulltrúi Islands á NATO-fundi árið 1979, þar sem tekin var ákvörð- un um „endurnýjun" meðaldrægra kjarnorkuflauga í Vestur-Evrópu: „Eitt grundvallaratriði varnarmála- stefnu íslands er að þar verði ekki staðsett kjarnavopn. Ég tel óhugs- andi að frá þessu grundvallaratriði verði horfið í fyrirsjáanlegri fram- tíð.“13 Stefna síðustu áratuga liggur því Ijós fyrir. Á íslandi skulu ekki vera kjarnorkuvopn. Sé tekið mið af yfirlýs- ingunni frá 1979 má ætla að mikið þurfi að ganga á, áður en kjarnorku- vopn verða flutt hingað með leyfi ís- lendinga. Sá möguleiki hefur þó ekki verið útilokaður, hvorki með yfirlýs- ingum né samningum. Aðstæður hafa áður breyst svo á alþjóðavett- vangi, að íslenskir ráðamenn hafa horfið frá „grundvallaratriöum" stefnu sinnar í öryggismálum þjóðarinnar. Flækst í kjarnorkuvopnanet? Er það hugsanlegt, þrátt fyrir yfirlýs- ingar íslenskra stjórnvalda, að á ís- landi séu geymd kjarnorkuvopn? Tengist ísland kjarnorkuherafla NATO að meira eða minna leyti? Er atómstöð á Miðnesheiði? Starfsemi Bandaríkjahers hefur breyst nokkuð frá því að bandarískir hermenn tóku sér bólfestu á Islandi, í annað sinn árið 1951. Fyrst sá land- herinn um herstöðina og hún var út- búin með hefðbundinn hernað í huga. Flugherinn tók þó fljótlega við stöðinni og „Keflavík was operated as a military Air Transport System Base ...“, eins og fulltrúi hersins hef- ur orðað það. Enn varð breyting á árið 1961, þegar bandaríski sjóherinn tók við stöðinni, að sögn vegna vax- andi flotaógnunar Sovétmanna á Atl- antshafi. Sjóherinn hefurséð um her- stöðina síðan. Þrátt fyrir ýmsar breyt- ingar á vopnabúnaði og yfirstjórn her- stöðvarinnar, hafa tvö mikilvæg atriði ekki breyst. íslendingar hafa ekki eig- in her og Bandaríkjamenn hafa starf- að sjálfstætt án afskipta íslendinga. Samvinna hefur og verið allan tímann milli herstöðvarinnar á íslandi og annarra NATO-herstöðva á Norður- Atlantshafssvæðinu.14 Á íslandi hafa verið alls kyns víg- vélar í meira en 35 ár samfellt. Orr- SAQrilR 69
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108

x

Sagnir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Sagnir
https://timarit.is/publication/1025

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.