Nýtt Helgafell - 01.06.1956, Side 33

UM PÓLITÍSKA SÁLSÝKI
79
réðst gegn Hemingvay, Dos Passos, Faulkner
og fleirum.
„Mér virðist", sagði hann hæversklega,
,,að þessir nútíma skáldsagnahöfundar í
Bandaríkjunum leggi sjúklegt kapp á að lýsa
ofbeldisverkum. Af lestri rita þeirxa gæti
maður haldið, að helzta skemmtun venju-
legra borgara væri að fletja út nefið á ná-
unga sínum og gefa honum glóðarauga. Nú
er það staðreynd, að óbreyttur borgari kemst
afar sjaldan um ævina í kynni við ofbeldi.
Menn fara á fætur, sýsla í garðinum sín-
um ..."
Nú heyrðist hvinur í sprengju, sem féll
örskammt í burtu. Loftvarnabyssurnar kváðu
við með djöfullegum hávaða. Litli maðurinn
beið þolinmóður, þar til hlé varð á þessum
ósköpum, og hélt síðan máli sínu áfram of-
urrólega:
„Það, sem ég ætlaði að segja, var þetta:
Venjulegur maður hefur mjög lítil kynni af
ofbeldisverkum, og það er blátt áfram rudda-
legt af listamanni að veria svo miklum tíma
og rúmi til að lýsa þeim . . .".
Eitt helzta einkenni á hegðun sálsjúks
manns er, hve hann á bágt með að læra af
fyrri reynslu sinni. Það er eins og hann sé
í álögum, hvað eftir annað steypir hann sér
í sömu vandræðin og endurtekur fyrrí mis-
tök sín. Afstaða Breta gagnvart sameiningu
Evrópu og stefna Frakka í innanríkismálum
síðustu 30 árin virðast hafa ráðizt af slíkri
endurtekningar-áráttu.
Tundrið, sem hleypti síðari heimsstyrjöld-
inni af stað, var krafa Þýzkalands um endur-
heimt borgar, sem var umlukt pólsku land-
svæði. Þjóðverjar gátu einungis haft sam-
göngur við þessa borg eftir „göngum", sem
lágu gegnum pólskt land. Samt var stríðinu
ekki fyrr lokið en stjórnmálamenn Banda-
rianna samþykktu að mynda ný göng af
sömu gerð, en til annarrar borgar. Nafn
hinnar fyrri var Danzig, hinnar síðari Berlín.
Bak við hinn margþvælda sannleika, að
„sagan endurtaki sig", leynast ókunn öfl,
sem lokka menn til að drýgja á ný hin
hryggilegu mistök sín.
Auðsætt og mjög glöggt dæmi um slíka
endurtekningaráráttu er hin svonefnda frið-
kaupastefna. Árin eftir 1930 hefðu átt að
kenna oss: að þjóð í landvinningahug og
haldin innblásinni trú á hlutverk sitt, sækir
á þangað til hún mætir öflugri fyrirstöðu; að
félagslegar umbætur, hversu æskilegar sem
þær eru í sjálfu sér, eru enginn hlífiskjöldur
gegn árás; að þjóðir verða að gjalda fyrir
sjálfstæði sitt og tilveru með þvi að fórna
sorglega miklum hluta tekna sinna til varna
í sorglega langan tíma; og að friðkaupa-
stefnan, hversu sannfærandi og heillandi sem
rök hennar virðast, kemur ekki í stað hern-
aðarstyrkleika, heldur kallar hún styrjöld
beinlínis yfir sig. Allt þetta ætti að vera oss
í fersku minni. Samt sem áður virðast furðu-
lega margir stjómmálamenn, svo að ekki sé
talað um milljónir óbreytta borgara, albún-
ir þess að fremja sömu afglöpin aftur — og
endurtaka sama harmleikinn.
„Menn geta ekki forðað styrjöldum með
vopnum. Því markmiði verður einungis náð
með eflingu laga og réttlætis í heiminum.
Það er ekki hægt að draga úr vígbúnaði
annarra ríkja með því að íylla vopnabúr
sín. Það væri engu líkara en að biðja Belze-
bub að reka út Djöfulinn".
Þetta gætu verið nýleg ummæli eftir Bevan.
En í rauninni er þessi orð að finna í ræðu, er
Clement Attlee hélt í neðri málstofu brezka
þingsins hinn 11. marz 1935 til þess að and-
mæla frumvarpi stjómarinnar um lítilsháttar
fjárframlag til endurvígbúnaðar. (Að sjálf-
sögðu mætti finna svipuð ummæli íhalds-
manna á öðmm tímum). Þegar hann kom
fram með þá snjöllu hugmynd til vemdar
friðnum að leysa upp heri þjóðanna, var
gripið fram í íyrir honum: „Segið Hitler
þetta!" Attlee lét þetta eins og vind um eym
þjóta, líkt og Bevan gerði átján ámm síðar.
Sama árið, 1935, rituðu ellefu milljónir,
eða meira en helmingur allra kjósenda í
Englandi undir „friðarávarp". Allt þetta er
steingleymt nú í dag, því hefur verið vísað
burt og sökkt niður í hina pólitísku dulvit-
und.