Nýtt Helgafell - 01.06.1956, Page 42

88
NÝTT HELGAFELL
cr hún farin að sjá óhugnanlega í gegnum Sobbeggi
afa og glotta hundingjalegu meinfýsisglotti þegar
verst gegnir í háfleygustu sögum hans. Og ekki fer
betur þcgar Sobbeggi afi ætlar að reyna að leika svo-
lítið á bana — því Sobbeggi afi er nú ofurlítill plat-
ari líka — alltaf skal litla manneskjan sjá í gegnum
það. En út yfir alt tekur þó það, að litla manneskj-
an virðist stundum vera farin að fyrirverða sig fyrir
gamla manninn, sérstaklcga í „bjóðum“ og marg-
menni, og beita öllum brögðum til að aftra honum
frá að komast að með raus sitt um starfsmálin og
söng stjarnanna. Þetta er að vísu ekki mjög oft, á
milli koma alltaf góðir nmar, þegar rnikið er af hon-
um Gvuði í henni, og gamli maðurinn og sögur hans
cr bezt allra hluta. En sarnt er það svo, að stöðugt
verður umhugsunin um andlcgt uppeldi litlu mann-
cskjunnar áleitnari og fyrirferðarmciri í huga Sob-
beggi afa, svo fátt annað kemst þar að. En þótt allir
aðrir befðu niátt sjá, hvert stefndi, er hér var kontið,
þá gmnar Sobbeggi afa ekki ennþá til fulls voðann,
sent yfir honum vofir. En fimmtudagsmorguninn
hinn i. nóvember 1951 (klukkuslag ekki tilgreint)
skella ósköpin loksins yfir, eins og áður er getið.
Sobbeggi afi situr á doddinum sínum við skrifborð-
ið sitt og er að pára þrjúhundruðustu blaðsíðuna í
nýju bókinni sinni á vonda pappírinn sinn, (því
bann hefur aldrei fengið góðan pappír síðan Þjóð-
verjar „létu út“ fyrra heimsstríðið.) Þá heyrir hann
allt í einu sterka rödd, sem talar til hans: „Hættu
við þessa bók, og skrifaðu bók um hana lillu Heggu!"
Sobbeggi afi brekkur við og spyr: „Hver er maður-
inn?“ „Ég er hann Gvuð,“ svarar röddin. Aumingja
Sobbeggi afi rís til andmæla af öllum mætti. Sagði
að þetta væri ekkert söguefni, lilla Hegga væri slæm
steloa, bylskin í „skol-lanum", og nennti ckki að
sækja mjólkina fyrir Mömmugöggu. Og þegar hann
Gvuð gekk fastar á bann, sagði hann:
„Ég hef ekki hug til að skrifa svona bók. Það
verða allir vondir við mig. Vizkumcnnirnir mundu
segja; ‘Þetta er bara fíflaskapur’. Starfsmálamennirnir
mundu segja: ‘Þetta er bara lygi á starfsmálin’. Mál-
mcrinirnir ntundu segja: ‘Þctta cr ckkert mál’. Stíl-
mennirnir mundu segja: ‘Þetta er enginn stíll’. Og
listamennirnir mundu segja: ‘Þetta er engin list’. Og
svo segir mammagagga: ‘Á hverju cigum við að lifa,
ef engin bók kemur út í fjögur ár?’“
En hér tjóaði hvorki nauð né nú. Hann Gvuð sat
fastur við sinn keip, og Sobbcggi afi lagði andvarp-
andi handritið af nýju bókinni sinni niður í skúffu,
greip skjálfandi hendi autt blað, og páraði tölustaf-
inn 1 efst á síðuna; og 23 dögum seinna var hann
búinn að semja 60 blaðsíðna frumdrög að bókinni
um lillu Heggu. Nú var Sobbeggi afi mjög glað-
ur, og eftir hæfilega hvíld ætlar hann að byrja á
hrcinskriftinni á bókinni. En þá byrja fyrst vandræð-
in fvrir alvöru: Hann finnur ekki eitt einasta orð,
sem passar í þcssa bók. Hann rissar orð og setningar,
og strikar allt jafnótt út aftur. Og nú hefst átakan-
legur skclfingartími fyrir Sobbeggi afa. Hann neytit
allra hugsanlegra bragða til að koma sér niður á
hæfilegt orðfæri. Hann fer í langar gönguferðir, blust-
ar á tal vina sinna, rær við skrifborðið, gónir út í
ioftið, gerir sig í framan eins og H. C. Andersen,
Heinricb Heine eða Snorra Sturluson, gengur um
gólf, syngur hástöfum „Víst ertu Jesús kóngur klár“,
leggst út af og fær sér blund, og skipar sálinni í sér
að hafa nú „góðu orðin“ til þegar hann vakni —
allt árangurslaust. Svo loksins, þegar hann er orðinn
vita heilsulaus og örvilnaður, sannfærður um að hann
hafi alveg tapað skáldgáfunni, og farinn sterkt að
ráðgcra að fara í vegavinnu næsta sumar — þá kcnt-
ur hjálpin. Bczt sem hann stendur dag einn inni í
,,unnskiptingsstofunni“ hjá sér, og hefur rennt nið-
ur ytri buxunum til að rannsaka þrotahnúð grun-
samlegan á vinstra læri, hvort vera kunni beinbrabbi,
ávarpar Guð hann í annað sinn, nú rnildur í máli:
„Gerðu eins og litla manneskjan þegar hún var lítil
sér.“ Sem í hálfgildings draumi kastar Sobbeggi afi
af sér ytri fötum, leggst niður og tekur að vafra um
gólfið á nærbrókinni á fjórum fótum eins og blautt
kornabam. Mammagagga kemur að, skipar manni
sínum, full blöskmnar, að hætta þessum „djöfuls
asnalátum" og hugsa um brókina sína, en hann
hefur þá alveg misst málið og getur aðeins hjalað,
da da da-a-a. Vesalings Mammagagga heldur að nú
hafi „þessi bölvuð skiudda" loksins gert mann sinn
alveg brjálaðan, og flýr fram í eldhús. En Sobbeggi
afi heldur áfram að hjala og vafra um gólfið á nær-
brókinni sinni. Lengi ve! virðist ekkert ætla úr að
rakna, og örvæntingin er að yfirbuga vesalings Sob-
beggi afa á ný. En þá — þá gerist loks undrið:
„Allt í einu og fyrirboðalaust glömpuðu fyrstu
orðin og tónn allrar bókarinnar eins og himneskt
ljós inn í höfuðið hans og allt hjartað í honurn, svo
afskaplega einföld, svo barnslega blátt áfram, rétt
eins og hann Gvuð hefði stílað þau fyrir hann: Litla
stúlkan, sem hann Gvuð hefur beðið gamla mann-
inn að segja frá..........
„Ringen er sluttet", bókin bítur í sinn eigin
sporð. —
Ekki er trútt um að ég sé dálítið undrandi yfir
hve hljótt hefur verið um þessa einstæðu bók, síðan
hún kom út. Og þó skil ég það í aðra röndina. Ég
býst ekki við að nokkur núlifandi rithöfundur okkar
sé /slenzkum lesendum raunvemlega eins hjartfólg-
inn og Þórbergur Þórðarson. Enginn er eins líkur
verkum sínum, cnginn er cins sí-mannlegur, cnginn
gefur sjálfan sig cins taumlaust og þessi margslungni,
rammíslenzki, barnslegi spekingur og satyr. En við
gerunt líka til hans hærri kröfur en annarra nianna,
og tökunt alltaf hvcrri nýrri bók hans með nokkurri