Sveitarstjórnarmál - 01.03.1999, Page 50

RÁÐSTEFNUR
Frá fjármálaráðstefnunni. Við borðið sitja, talið frá vinstri, Sturla Þórðarson, bæjar-
fulltrúi á Blönduósi, Skúli Þórðarson, bæjarstjóri á Blönduósi, Þórarinn B. Jónsson,
bæjarfulltrúi á Akureyri, og Sigriður Stefánsdóttir, framkvæmdastjóri þjónustusviðs
Akureyrarbæjar. Aftar sjást m.a. Aðalbjörn Björnsson, oddviti Vopnafjarðarhrepps,
og Þorsteinn Steinsson, sveitarstjóri Vopnafjarðarhrepps.
málum sveitarfélaganna og varðandi
möguleika þeirra til að sinna öðrum
skyldum sínum. Eigi að síður er mik-
ilvægt að sveitarstjórnir leiti allra
leiða til að reka sem bestan grunn-
skóla og til þess þarf að ná samstöðu
með skólastjómendum og kennurum.
Það markmið að gera góðan grunn-
skóla enn betri næst ekki eingöngu
með því að hækka laun kennara. Þar
þarf ýmislegt annað að koma til og í
því efni er ábyrgð skólastjómenda og
kennara ekki síður mikil en sveitar-
stjómanna.
Vilhjálmur ræddi undirbúninginn
að yfirfærslu málefna fatlaðra frá
ríki til sveitarfélaga og kvaðst vænta
þess að innan nokkurra mánaða lægi
fyrir skýr mynd af umfangi mála-
flokksins og tillaga að samkomulagi
um yfirfærslu verkefnisins og tekju-
stofnaflutning milli ríkis og sveitar-
félaga.
Að lokum sagði Vilhjálmur:
„Það á að vera sameiginlegt við-
fangsefni og markmið ríkisstjómar-
innar og sveitarstjómanna að skapa
sveitarfélögunum þann ijárhagslega
ramma, að þau geti staðið undir
þeim skyldum, sem á þau eru lögð,
án þess að sveitarsjóðimir séu rekn-
ir með halla. í því efni verður að
horfa til allra skylduverkefna sveit-
arfélaganna og möguleika þeirra til
tekjuöflunar til að standa undir þeim
verkefnum. Löggjafinn og ríkis-
valdið hafa mikið vald til þess að
leggja nýjar skyldur á sveitarfélögin
með setningu laga og reglugerða. Sé
þess ekki gætt að samhliða fylgi
nægir tekjustofnar til að sinna þeim
skyldum gerist það eitt, að sveitar-
sjóðirnir verða reknir með halla,
sem er engu síður alvarlegt mál en
hallarekstur ríkissjóðs.
Viðamikil sameining sveitarfé-
laga á undanfömum misserum, sem
að mínum dómi heldur áfram, hefúr
breytt sveitarfélagaskipaninni í
landinu og eflt sveitarfélögin til að
takast á við ný og fleiri viðfangs-
efni. Fyrir fmmkvæði sveitarstjóm-
anuanna sjálfra, sem undirbúið hafa
sameiningu sveitarfélaga heima í
héraði, hefur sveitarstjórnarstigið
eflst og áhrif þess aukist. Eflaust á
aukinn verkefnaflutningur frá ríki til
sveitarfélaga vemlegan þátt í þeirri
þróun, ekki síst yfirtaka sveitarfé-
laganna á öllum rekstrarkostnaði
gmnnskólans.
Skilvirk stjómsýsla og traust ijár-
málastjórn sveitarfélaga eru atriði
sem alfarið em í höndum sveitar-
stjómarmannanna sjálfra. Misfellur
í þeim þáttum er ekki hægt að kenna
öðrum um. Grunnur að fjárhags-
stöðu sveitarfélaganna er þó að
vemlegu leyti lagður af löggjafan-
um og framkvæmdavaldinu. Sveit-
arstjórnarmenn verða þó ætíð að
gæta þess að hafa heildaryfírsýn yfir
þann viðamikla rekstur sem þeir
bera ábyrgð á og haga rekstri og
framkvæmdum hvers sveitarfélags í
samræmi við raunvemlega fjárhags-
getu þess.
Skuldasöfnun sveitarfélaganna
getur ekki haldið áfram með sama
hætti og verið hefúr. Hvort tveggja
þarf nú að gerast, að sveitarstjómar-
menn gaumgæfi vel rekstur og
framkvæmdir sveitarfélaganna í
ljósi ijárhagsstöðu þeirra og ríki og
sveitarfélög taki verkefni og tekju-
stofna sveitarfélaganna til sérstakrar
endurskoðunar.“
„Stöðugur hallarekstur sveitarfé-
laganna er mikið áhyggjuefni, sér-
staklega nú þegar góðæri ríkir,“
sagði Páll Pétursson félagsmálaráð-
herra í ávarpi sínu til ráðstefnunnar.
„Þjóðhagsstofnun spáir yfír tveggja
milljarða halla árið 1998. Hallinn á
árinu 1997 að mati Þjóðhagsstofn-
unar var 3 milljarðar, 426 milljónir
1996, 1450 milljónir 1995 og 6,8
milljarðar árið 1994. Þessum tölum
ber ekki fyllilega saman við tölur
Hagstofú sem em enn skuggalegri.
Það sjá allir að svona er ekki hægt
að láta mál þróast. ... Það er mjög
áríðandi, sértaklega á þenslusvæð-
unum, að sveitarfélögin gæti hófs í
framkvæmdagleðinni og fresti fram-
kvæmdum ef unnt er. Þá er auðvitað
sjálfsagt að sveitarfélög með erfiðan
rekstur fullnýti við álagningu heim-
ilað útsvar.“
Ráðherra vék að flutningi verk-
efna, s.s. grunnskólans, frá ríki til
sveitarfélaga. „Löggjafmn hefúr lagt
miklar skyldur á sveitarfélögin og
sumar þeirra em mjög ijárfrekar svo
sem að hafa lokið að einsetja gmnn-
skólann 2002. Ég tel að vel komi til
44