SunnudagsMogginn - 04.12.2011, Blaðsíða 6

6 4. desember 2011
Svetlana Stalína er sögð hafa verið mjög hænd að
föður sínum allt fram á unglingsár. Hann hafi verið
blíður og fært henni gjafir enda dóttirin í miklu uppá-
haldi. Að vinnudegi loknum er Stalín sagður gjarnan
hafa komið heim, aðstoðað Svetlönu við heimanám-
ið og síðan snætt kvöldverð með henni og vinum
hennar.
Móðir Svetlönu ku hins vegar ekki hafa sýnt dótt-
ur sinni mikla væntumþykju. Nadezhda Sergeevna
Alliluiyeva var veik á geði, líklega með geð-
hvarfasýki, hjónaband þeirra Stalíns einkenndist af
átökum og þau munu oft hafa rifist. Það var eftir
slíkt rifrildi í veislu sem Nadezhda fannst látin með
byssu sér við hlið.
Svetlönu var sagt að móðir hennar hefði látist
vegna botnlangabólgu og það var ekki fyrr en tíu ár-
um síðar að stúlkan komst að því með hvaða hætti
andlát móður hennar bar að. Svetlana fann þá enskt
fréttarit á heimilinu, þar sem greint var frá sjálfsvígi
eiginkonu Stalíns. Svetlana sagði í viðtali síðar að
eftir þetta hefði hún ekki getað treyst föður sínum
eða hlýtt skipunum hans.
Í sjaldgæfu viðtali við Wisconsin State Journal í
fyrra var Lana spurð um það hvort Stalín hefði raun-
verulega þótt vænt um hana, og svaraði því játandi,
því hún hefðist líkst móðurömmu sinni. Báðar voru
rauðhærðar og freknóttar.
Um föður sinn sagði Lana Peters, áður Svetlana
Stalína, að hann hefði verið fjarlægur og sjúklega
tortrygginn. „Hann var mjög grimmur. Mjög vondur,“
sagði hún í áðurnefndu viðtali.
„Hann var mjög grimmur. Mjög vondur“
Lana Peters á síðasta ári heima í Wisconsin.
Stúlkunafnið Svetlana komst í tísku íSovétríkjunum fljótlega eftir að að-alritari kommúnistaflokksins, harð-stjórinn Jósef Stalín, valdi einkadóttur
sinni það árið 1926. Nú er Svetlana þessi öll;
litli spörfuglinn eins og faðir hennar kallaði
dóttur sína. Hún lést í Wisconsin í Bandaríkj-
unum á dögunum úr ristilkrabbameini, 85 ára,
í sárri fátækt að því sagt er.
Líf Svetlönu var miklum breytingum háð.
Þrátt fyrir flutninga og nafnabreytingar
sagði hún í viðtali fyrir nokkrum árum, að sér
hefði aldrei tekist að losna úr skugga föður
síns.
Stalin, Alliluyeva og Peters
Svetlana var yngsta barn Stalíns. Móðir henn-
ar lést þegar Svetlana var aðeins sex ára; var
sögð hafa skotið sig þótt sögusagnir hafi lengi
verið á kreiki um að eiginmaðurinn hafi skip-
að fyrir um dauða hennar. Ekkert skal þó full-
yrt.
Sautján ára varð Svetlana ástfangin af rit-
höfundi og kvikmyndagerðarmanni af gyð-
ingaættum, Alexei Kapler sem var 22 árum
eldri. Föður Lenu leist þó ekki betur á unnust-
ann en svo að hann var sendur til Síberíu í
vinnubúðir og lést þar.
Skírnarnafnið notaði Svetlana allt þar til
faðir hennar andaðist 1953, en tók þá upp eft-
irnafn móður sinnar, Alliluyeva. Svetlana varð
svo Lana árið 1970 og þá tók hún upp fjöl-
skyldunafnið Peters, þegar hún gekk að eiga
bandarískan arkitekt, William Wesley Peters.
Þau áttu saman eina dóttur, hjónabandið ent-
ist reyndar einungis í þrjú ár en Lena gegndi
samt nafninu til æviloka.
Áður en Svetlana giftist Peters átti hún tvö
hjónabönd að baki. Fyrst giftist hún samnem-
anda sínum við Moskvuháskóla, Grigori
Morozow árið 1945 og eignuðust þau soninn
Iosif (Jósef) en skildu tveimur árum síðar.
Tveimur árum eftir skilnaðinn giftist Svetl-
ana Júrí, syni Andrei Zhdanov, sem var hægri
hönd Stalíns, en því hjónabandi lauk fljótlega.
Bar þó ávöxt, dótturina Jekaterinu.
Eftir lát föður síns var Svetlana svipt þeim
margvíslegu lífsins gæðum sem fylgdu því að
vera dóttir foringjans og sneri sér að kennslu í
Moskvu. Hún starfaði einnig sem túlkur.
Snemma á sjöunda áratugnum felldu þau hugi
saman, Svetlana og Brajesh Singh, indverskur
kommúnisti sem kom til starfa í Moskvu.
Stjórnvöld meinuðu þeim að gifast en eftir að
Singh lést úr alvarlegum veikindum árið 1967
var henni samt sem áður heimilað að flytja
ösku eiginmannsins til fæðingarlands hans.
Sagt er að sovéskum stjórnvöldum hafi verið
það þvert um geð að hleypa henni úr landi.
Enda fór svo að Svetlana komst undan sov-
éskum fylgdarmönnum sínum, skaut upp
kollinum í sendiráði Bandaríkjanna í Nýju-
Dehli og var veitt pólitískt hæli vestanhafs.
Þetta olli miklu fjaðrafoki, eins og nærri má
geta, í miðju kalda stríðinu. Svetlana for-
dæmdi þáverandi stjórnvöld í Sovétríkjunum,
en einnig verk föður síns, við komuna til
Bandaríkjanna.
Þetta sama ár kom út fyrra bindi æviminn-
inga hennar; Tuttugu bréf til vinar og 1969
sendi hún frá sér aðra bók, Aðeins eitt ár, þar
sem hún fjallaði um flóttann úr austrinu.
Því var haldið fram að Svetlana hefði þénað
um 2,5 milljónir bandaríkjadala á bókunum.
Ári eftir að seinni bókin kom út giftist hún
Peters og eignaðist þriðja barnið, Olgu.
Á flakki
Eftir því sem árin liðu harðnaði á dalnum hjá
Lönu Peters. Hún var síleitandi, en virtist
aldrei finna hamingjuna. Auðævin gufuðu
upp. Hún flutti um tíma til Sviss og Englands
en sneri til Rússlands á ný haustið 1984. Sætt-
ist við þarlend stjórnvöld og gagnrýndi Vest-
urlönd harkalega. Ekki liðu þó nema þrjú ár
þar til hún var flutt til Bandaríkjanna á ný og
hafði enn skipt um skoðun.
Frá þeim tíma var hún lítið í sviðsljósinu, en
hermt er að hún um tíma búið í Sviss, um
tíma haldið til á dvalarheimili fyrir fólk með
geðræn vandamál á Englandi og síðustu árin
hafst við í gömlu, lélegu húsi í Wisconsin.
Sonur Lönu Peters, Jósef, lést árið 2008 en
dæturnar tvær lifa móður sína.
 Heimildir: AFP, New York Times og Daily
Telegraph.
Spörfugl
Stalíns
er sestur
Fjaðrafok er
Svetlana flúði í
kalda stríðinu
Fræg mynd. Einkadóttirin Svetlana Stalína ellefu ára gömul í fangi föður síns, sovéska harðstjórans grimma, Josefs Stalín.
Vikuspegill
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
Svetlana Stalína
fæddist í Moskvu 28.
febrúar 1926. Móðir
hennar, Nadezhda
Sergeevna Alliluyeva,
var síðari eiginkona
Stalíns. „Enginn ræð-
ur eigin örlögum,“
sagði Svetlana, þá
Lana Peters, í viðtali
fyrir nokkrum árum.
Bætti því svo við að
hún hefði samt gjarn-
an viljað að móðir
hennar hefði frekar
gifst venjulegum tré-
smið en leiðtoga Sov-
étríkjanna …
Bara ef …,
sagði Lana
Unglingaspennusagan H.D.
Bókaforlagið Völur gefur út
æsispennandi unglingabók: H.D.
Þetta er spennusaga fyrir
unglinga á aldrinum 13-18 ára
en unglingar á öllum aldri virðast
hafa gaman að henni einnig.
Söguþráður: Ziggi er 22 ára
líffræðinemi í ástarsorg. Til að hressa
hann við gefur mamma hans honum
miða á sólarströnd í Tyrklandi. Þar
kynnist hann forkunnarfríðri ungri
stúlku sem leiðir hann í æsispennandi
ævintýri. Ævintýrið fylgir honum síðan heim til Íslands
og virðist ekki ætla að sleppa á honum takinu.
Höfundur skrifar undir skáldanafninu Alvad. Margt í
bókinni styðst við sannar heimildir, þess vegna kýs
höfundur að nota dulnefni.
Þetta er hentug bók til að grípa með í ferðalagið,
sumarbústaðinn eða í jólafríið. Hún er í kilju og er
sögusviðið Ísland nútímans með æsispennandi þræði og
ferðalögum.