SunnudagsMogginn - 04.12.2011, Blaðsíða 34

34 4. desember 2011
Eitt sinn í hjálparsveit skáta, ávallt með hugannvið hjálparsveit skáta! Arngrímur Blöndahl ogAndrjes Guðmundsson gengu í Hjálparsveitskáta í Reykjavík (HSSR) fyrir margt löngu og
fara nú fyrir átaki til að fá gamla félaga aftur til starfa.
Þeir segja viðhorf fólks hafa breyst á síðustu árum að því
leyti að fleiri séu tilbúnir að leggja sitt af mörkum en áð-
ur í sjálfboðaliðastarfi eins og þessu, samhliða því að fólk
virðist hafa meiri tíma og vera betur á sig komið.
Jafnan er talað um Slysavarnafélagið Landsbjörgu nú
til dags, þegar björgunaraðgerðir eru í gangi. Áður fyrr
voru félagasamtökin á þessum vettvangi þrenn; Lands-
samband hjálparsveita skáta, Landssamband flugbjörg-
unarsveita og Slysavarnafélag Íslands.
Landsbjörg, landssamband björgunarsveita, var
stofnuð 1991 þegar tvenn þau fyrrnefndu sameinuðust,
og við samruna Slysavarnafélags Íslands og Landsbjargar
árið 1999 var tekið upp núverandi nafn. Þá urðu til ein
stærstu samtök sjálfboðaliða á landinu, með um 18 þús-
und starfandi félögum.
Landsbjörg eru regnhlífarsamtök en sveitir eins og
HSSR starfa sjálfstætt eftir sem áður. Hver eining fjár-
magnar sig t.d. að miklu leyti sjálf.
Markmiðið með átaki HSSR er að auka slagkraft sveit-
arinnar í aðgerðum og ekki síður að auðvelda mönnum,
sem hafa af einhverjum ástæðum hætt, að koma til starfa
aftur. Arngrímur og Andrjes segja nefnilega algengt að
brennandi áhugi sé fyrir hendi, en margir taki samt ekki
af skarið.
„Fólk er oft á fullu í starfi sveitarinnar um og upp úr
tvítugu en dregur sig svo í hlé vegna náms, er jafnvel að
stofna fjölskyldu eða hefur ekki tíma aflögu vegna mik-
illar vinnu,“ segir Arngrímur við Sunnudagsmoggann.
Fólk hugsar gjarnan, segja þeir félagar: Skyldi nokkur
þekkja mig? Er ég ekki orðinn of gamall? Það sem ég
kunni er kannski rykfallið og úrelt.
Reyndin sé hins vegar allt önnur og þeir segja eldri fé-
laga í raun fjárfestingu sem synd sé að fari forgörðum,
sérstaklega í ljósi þess að marga langi til koma aftur,
enda þjálfunin sem þeir hafi hlotið í löngu og ströngu
prógrammi í byrjun tengt þá órjúfanlegum böndum við
HSSR og starfsemina sem þar fer fram.
„Við bjuggum til dæmis báðir erlendis í nokkur ár og
misstum öll tengsl við sveitina þann tíma,“ segir And-
rjes. „Eftir að við komum aftur heim tókum við virkan
þátt í starfi sveitarinnar. Ég var til dæmis formaður í
fjögur ár og Arngrímur var líka lengi í stjórn.“
Arngrímur og Andrjes leggja áherslu á að ekki fari allir
félagar á fjöll til leitar og þeir sem vilji snúa aftur geri
það algjörlega á eigin forsendum. Þeim sem kjósa sé hins
vegar boðið upp á upprifjun í fyrstu hjálp, leitartækni og
fjarskiptum.
Ekki sé gert ráð fyrir að allir félagar geti brugðist við
útkalli með litlum eða engum fyrirvara; „sumir geta
komið eftir vinnu og viðkomandi kemur þá inn í að-
gerðir miðað við þekkingu og styrkleika, til dæmis til
leitar á svæðum þar sem ekki er krafist sérþekkingar, til
að hafa umsjón með tilteknum búnaði, aðstoða í stjórn-
stöð og fleira, allt eftir því hvað hentar hverjum og ein-
um.“
Verkefnin eru ærin. „Þegar sveitin er kölluð út þarf að
sinna mörgu hér í bækistöðinni; auk þeirra sem stjórna
og eru á vettvangi þarf fólk til þess að taka til búnað, út-
vega bíla, sjá um mat og síðan þegar aðgerðum er lokið
þarf að taka á móti búnaðinum, þrífa og ganga frá. Þá er
betra að þeir sem koma dauðþreyttir úr leiðangri geti
farið heim og hvílt sig en aðrir óþreyttir taki við. Verk-
efnin eru sem sagt endalaus!“
Þá er ótalin vinna við flugeldasölu og aðra fjáröflun.
Ástæða er til að halda því til haga, segja þeir, að mjög
öflugt starf hefur verið meðal „gamlingja“ í sveitinni
„en við höfum samt viljað bæta við, því nóg er að gera.
Við vorum fengnir til að halda utan um átakið og svo átti
að sjá til hvert umfangið yrði,“ segir Andrjes.
Þeir Arngrímur eru bjartsýnir á að verkefnið gangi
vel. Þegar sé komin viljayfirlýsing frá um þrjátíu manns,
sem lítið eða ekkert hafi starfað undanfarin ár en vilji
mjög gjarnan koma aftur. „Við tökum þeim öllum fagn-
andi!“ segir Arngrímur.
Þeir leggja áherslu á að með „eldri félögum“ sé ekki
endilega átt við fólk sem komið er á eða yfir miðjan ald-
ur. „Við hvetjum líka þá sem enn eru ungir til að koma;
25 ára einstaklinga eða þar um bil, sem voru ef til vill á
fullu í sveitinni um og upp úr tvítugu, en drógu sig í hlé
af einhverjum ástæðum,“ segir Arngrímur.
Útkallshópur „gamlingjanna“ er kallaður Þriðja
bylgjan. Virkasti kjarni sveitarinnar er oft kallaður út í
tveimur áföngum, undanfarar og sérhæfðir leitarhópar,
en í þriðju bylgjunni eru þeir sem eru reiðubúnir í útkall
þegar þörf er á mannskap umfram þá sem eru mættir
fyrstir í aðgerðir. Þeir sem tilheyra þriðju bylgjunni eru
þá á útkallslista og fá sms strax eða þegar þörf er á meiri
mannskap og gefa þá upp hvort og hvenær þeir geta
mætt.
Í HSSR hafa lengi verið starfandi hópar eldri félaga,
bæði karla og kvenna, gjarnan á aldrinum 40 til 60 ára,
með brennandi útivistaráhuga og alltaf tilbúnir að láta
gott af sér leið, segja Arngrímur og Andrjes. Með hlið-
sjón af því hefur sveitin horft til þess hóps sem ekki er
starfandi en væri til í að koma inn að nýju og taka þátt í
félagsstarfinu og aðgerðum þegar mest á reynir.
Þeir félagar gengu í hjálparsveit skáta um miðjan átt-
unda áratuginn. „Ég átti skyldmenni hér í sveitinni, en
það var samt fyrst og fremst vegna brennandi áhuga á
fjallamennsku og ferðalögum sem ég fór í sveitina,“ seg-
ir Arngrímur.
Þeir hafa átt góðar stundir við leik og störf í sveitinni.
„Menn eru ekki hér eingöngu af þeirri hugsjón að þá
langi svo mikið til að bjarga fólki, en það spillir ekki og
verður ríkt í manni að geta hjálpað til þegar á þarf að
halda.
Þegar leitað var að sænskum ferðamanni á dögunum
hafði ég ekki farið lengi í útkall og fann hve virkilega
gott það var að geta gert gagn. Ég fór á Sólheimajökul og
við það hækkaði meðalaldurinn verulega!“
Arngrímur segir nokkra „eldri“ félaga hjálparsveit-
arinnar enn mjög virka í útivist og fjallaklifri, sér til
gamans. „Við erum til dæmis með tvo Everest-fara og
reynslan er dýrmæt; í leitinni á Sólheimajökli voru að-
stæður mjög erfiðar, þá reyndist tiltölulega afmarkaður
hópur hæfur til þess að leita á jöklinum og mér fannst
ánægjulegt að nokkuð stór hluti þess hóps voru „gaml-
ir“, virkir björgunarsveitarmenn. Sá hópur nýttist mjög
vel við erfiðar aðstæður, þótt yngri félagar stæðu að
sjálfsögðu einnig vaktina með miklum sóma.“ Alls tóku
87 félagar í HSSR þátt í umræddri leit.
Í Kleine Scheidegg í Sviss 1977. Í baksýn fjallið Eiger, sem
hópurinn kleif daginn eftir. Frá vinstri til Pétur Ásbjörnsson,
Andrjes Guðmundsson, Arngrímur Blöndahl, Sigurður Thor-
oddsen og Birgir Jóhannesson. Allir eru þessir menn, nema
Sigurður, starfandi og á útkallsskrá í Hjálparsveit skáta í
Reykjavík í dag, auk Jóns Baldurssonar, sem tók myndina.
Reynsla
„gamlingja“
er dýrmæt
Hjálparsveit skáta í Reykjavík
reynir markvisst að fá gamla
félaga til starfa á ný. Reynslan
sýnir að marga langar að koma
aftur en þeir taka ekki af skarið.
Skapti Hallgrímsson skapti@mbl.is
’
Menn eru ekki hér eingöngu af
þeirri hugsjón að þá langi svo
mikið til að bjarga fólki, en það
spillir ekki og verður ríkt í manni að
geta hjálpað til þegar á þarf að halda.
Arngrímur Blöndahl,
til vinstri, og Andrje
s Guðmundsson, fé-
lagar í Hjálparsveit
skáta í Reykjavík.
Félagar í Landsbjörgu leita að sænskum ferðamanni um
miðjan síðasta mánuð. Hann fannst látinn á Sólheimajökli.
Morgunblaðið/Ernir