Morgunblaðið - 03.03.2012, Blaðsíða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. MARS 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Risastór sölu-samningurSkagans
hf. á Akranesi og
Kælismiðjunnar
Frosts ehf. á Akur-
eyri um verksmiðju til vinnslu
og frystingar á uppsjávarfiski
til Færeyja er mikið ánægju-
efni fyrir Ísland. Mörg önnur
íslensk fyrirtæki en þessi tvö
koma að framleiðslu tækjabún-
aðarins og mikill fjöldi fær
vinnu við framleiðsluna.
Salan sýnir þann þrótt sem
býr í íslenskum sjávarútvegi og
fyrirtækjum honum tengdum,
því að þróun og hönnun er al-
farið íslensk og byggð á ís-
lensku hugviti og reynslu sem
fyrirtækin hafa fengið af því að
vinna fyrir íslensk sjávar-
útvegsfyrirtæki.
Um slíka samvinnu og þau
samlegðaráhrif sem verða þeg-
ar öflugar greinar byggjast
upp og samhliða þeim mikið net
þjónustufyrirtækja er stundum
notað orðið klasi og það á vel
við í þessu tilviki. Sjávarútveg-
urinn skilar gríðarlegum bein-
um tekjum til þjóðarbúsins en
þar með er ekki allt talið. Hann
skilar líka miklum tekjum
óbeint og þessi stóra sala til
Færeyja er gott dæmi þar um.
Hún hefði aldrei orðið að veru-
leika ef hér hefði ekki verið öfl-
ugur framsækinn sjávar-
útvegur sem hefur haft
bolmagn til að fjárfesta í
tækjabúnaði í fremstu röð og
þannig gera öðrum fyrir-
tækjum kleift að fóta sig og
þróa og framleiða vörur sem
síðan er hægt að sækja með á
aðra markaði.
Sókn þessara fyrirtækja út
fyrir landsteinana
skilar miklum
gjaldeyristekjum
og þessi tilteknu
viðskipti skila bæði
mörgum vinnu og
tekjum og þau skila hinu op-
inbera einnig verulegum
tekjum.
Vegna öfugsnúinnar afstöðu
núverandi stjórnvalda til sjáv-
arútvegsins hafa fjárfestingar
hans verið mun minni en ella
hefði verið og þess vegna er svo
stór sala sérstaklega mikilvæg
fyrir fyrirtækin og atvinnu í
landinu. En hún er um leið
áminning um hve hættulegt
það er ef viðhorfið til sjáv-
arútvegsins fer ekki að breyt-
ast. Þurfi sjávarútvegurinn
áfram að sæta stöðugri ágjöf
frá stjórnvöldum verða fjár-
festingar hans áfram of litlar
og þar með byggist minna upp
af öflugum þjónustufyrir-
tækjum í kringum greinina og
þau munu ekki ná sama árangri
og þau annars gætu gert.
Hér á landi eru gríðarleg
tækifæri til öflugrar atvinnu-
uppbyggingar ef rétt er haldið
á málum og þörfum atvinnulífs-
ins sýndur skilningur í stað
þess að rífa það niður. Risasal-
an til Færeyja er dæmi um
hvað hægt er að gera en dæmin
þurfa að verða miklu fleiri eigi
atvinnustigið að verða við-
unandi og hagvöxturinn að
komast á þá braut sem nauð-
synleg er.
Vonandi verður þessi góði
árangur til þess að kraftinum
sem býr í íslensku atvinnulífi
verður leyft að leysast úr læð-
ingi. Hann hefur verið allt of
lengi í fjötrum.
Risasala til Færeyja
sýnir hvað hægt er
að gera hér á landi}
Kraftur atvinnulífsins
þarf að fá að njóta sín
Martin Feld-stein,
hagfræðiprófessor
við Harvard-
háskóla, ræddi um
gjaldmiðlamál á
ráðstefnu á vegum
Landsbankans í
vikunni og benti þar á að ís-
lenska hagkerfið þyrfti ekki að
tengjast öðru myntsvæði til að
vera fullgildur þátttakandi á al-
þjóðlegum fjármálamörkuðum
og koma böndum á verðbólg-
una.
Þetta lá út af fyrir sig í aug-
um uppi en ágætt að fá um það
áminningu úr þessari átt. Um
leið var gagnlegt að Feldstein
skyldi benda á að efnahags-
hremmingar evruríkjanna
mætti rekja til upptöku evr-
unnar og mættu orð hans að
ósekju verða til að vekja ís-
lenska ráðamenn
til umhugsunar um
aðlögunarferlið
sem þeir vilja að
endi í upptöku þess
gæfulausa gjald-
miðils hér á landi.
Feldstein sagðist
vonast til að grískir ráðamenn
tækju upp drökmuna á ný til að
unnt yrði að endurreisa sam-
keppnishæfni grísks efnahags-
lífs og telur að Íslendingar
hefðu ekki getað tekist á við
erfiðleika efnahagslífsins eftir
hrun bankanna hefði gjaldmið-
illinn ekki getað fallið.
Því fyrr sem íslensk stjórn-
völd átta sig á þessu og fara að
vinna með gjaldmiðlinum en
ekki á móti, þeim mun fyrr
skapast hér forsendur fyrir
efnahagslegum stöðugleika og
kröftugum vexti.
Hagfræðiprófess-
orinn frá Harvard
talaði afar skýrt um
kosti krónunnar og
ókosti evrunnar}
Ekkert mælir gegn krónunni
H
verjir koma til greina? Ólafur
Ragnar Grímsson – Pálmi
Gestsson – Örn Árnason –
Kristján Jóhannsson – Krist-
inn Sigmundsson – Sigrún
Hjálmtýsdóttir – Páll Óskar – Jón Óskar –
Óskar Hrafn Þorvaldsson – Þorvaldur Davíð
Kristjánsson – Víkingur Kristjánsson – Vík-
ingur Heiðar Ólafsson – Sunna Gunnlaugs-
dóttir – Kristín Gunnlaugsdóttir – Kristín
Ingólfsdóttir – Páll Skúlason – Skúli Helga-
son – Sigmundur Davíð Gunnlaugsson – Val-
gerður Sverrisdóttir – Ingibjörg Sólrún Gísla-
dóttir – Kristrún Heimisdóttir – Heimir
Karlsson – Karl Sigurbjörnsson – Þorkell Sig-
urbjörnsson – Áskell Másson – Már Guð-
mundsson – Guðmundur Guðmundsson –
Ólafur Stefánsson – Stefán Jónsson – Bene-
dikt Erlingsson – Samúel Örn Erlingsson – Adolf Ingi
Erlingsson – Þór Saari – Árni Þór Sigurðsson – Stein-
grímur J. Sigfússon – Álfheiður Ingadóttir – Geir Jón
Þórisson – Geiri á Goldfinger – Guðni Ágústsson – Jó-
hannes Kristjánsson – Halldór Blöndal – Karl Blöndal –
Kalli í Pelsinum – Eggert feldskeri – Eggert Skúlason –
Eiður Smári – Hólmfríður Magnúsdóttir – Ástþór Magn-
ússon – Magnús Orri Schram – Bryndís Schram – Arnór
Hannibalsson – Þóra Arnórsdóttir – Margrét Helga Ma-
ack – Margrét Helga Jóhannesdóttir – Theodór Júl-
íusson – Rúnar Rúnarsson – Valdís Óskarsdóttir – Dag-
ur Kári Pétursson – Pétur Gunnarsson – Gerður Kristný
– Sigurbjörg Þrastardóttir – Þröstur Leó
Gunnarsson – Ingvar E. Sigurðsson – Edda
Arnljótsdóttir – Lana Kolbrún Eddudóttir –
Sigrún Stefánsdóttir – Bogi Ágústsson –
Ágúst Atlason – Helgi Pétursson – Pétur Ben
– Bjarni Ben – Jónína Ben – Gunnar í Kross-
inum – Gunnar Helgason – Hallgrímur
Helgason – Hallgrímur Indriðason – Erna
Indriðadóttir – Rannveig Rist – Lárus List –
Lárus Welding – Sigurður Einarsson – Ólaf-
ur Þór Hauksson – Haukur Tómasson – Tóm-
as Ingi Tómasson – Sigurður Ragnar Eyjólfs-
son – Geir Þorsteinsson – Eggert Magnússon
– Björgólfur Guðmundsson – Björgólfur Thor
Björgólfsson – Sigurjón Árnason – Ólafur
Ólafsson – Gunnar E. Andersen – Anders
Hansen – Hreinn Loftsson – Jón Ásgeir Jó-
hannesson – Jóhannes í Bónus – Bubbi Mort-
hens – Bo Hall – Siggi Hall – Katrín Hall – Katrín Fjeld-
sted – Katrín Ómarsdóttir – Ómar Ragnarsson – Ragnar
Kjartansson – Mugison – Þórir Baldursson – María
Baldursdóttir – Kristín Marja Baldursdóttir – Einar
Már Guðmundsson – Guðmundur Gunnarsson – Björk –
Bogomil Font – Einar Örn – Markús Örn – Páll Magn-
ússon – Óðinn Jónsson – Sigrún Davíðsdóttir – Finnur
Ingólfsson – Megas – Freyr Eyjólfsson – Jakob Frímann
Magnússon – Egill Ólafsson – Tinna Gunnlaugsdóttir –
Hrafn Gunnlaugsson – Davíð Oddsson – Þórarinn Eld-
járn – Sigrún Eldjárn – Hjörleifur Stefánsson – Margrét
Hallgrímsdóttir – Skapti Hallgr ... skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
30. júní 2012
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
F
yrir tíu árum, í mars árið
2002, tók þáverandi rík-
isstjórn ákvörðun um
að lækka bensíngjaldið
um 1,55 krónur. Gjaldið
fór úr 10,50 kr. í 8,95 kr. á hvern
lítra. Hafði það í för með sér rúmlega
1,90 króna lækkun á útsöluverði
bensíns og olíufélögin hættu við að
hækka verðið mánaðamótin mars-
apríl þrátt fyrir hækkun á heims-
markaði. Kemur þetta fram í frétt í
Morgunblaðinu 28. mars 2002.
Ákvörðun ríkisstjórnarinnar
gilti til júníloka sama ár og var áætl-
að að þessi lækkun bensíngjaldsins
myndi kosta ríkissjóð um 80 millj-
ónir króna. Lækkunin var liður í að
tryggja áframhaldandi stöðugleika á
vinnumarkaði.
Heimsmarkaðsverð á olíu
hækkaði mikið í ársbyrjun 2002.
Hinn 22. mars það ár kostaði lítrinn
af 95 oktana bensíni 91,20 kr. og
hélst í því verði til 1. júní, þá rauk
hann upp í 96 kr. og var 3. september
kominn í 98,70 kr. og hafði þá hækk-
að um rúm 8% frá 1. mars.
Umræða um lækkun bensín-
gjalds kom næst upp í byrjun maí
2006. Þá fór núverandi forsætisráð-
herra Jóhanna Sigurðardóttir mik-
inn í að reyna að fá þáverandi rík-
isstjórn til að lækka bensíngjaldið.
Þingmenn Samfylkingarinnar, með
Jóhönnu sem fyrsta flutningsmann,
lögðu fram frumvarp þar sem tíma-
bundin lækkun bæði á bensíni og olíu
var lögð til. Tillagan hljóðaði upp á
7,5 kr. lækkun með virðisaukaskatti í
sex mánuði, átti það að hafa 0,4%
verðlagsáhrif.
Í byrjun maí árið 2006 var al-
gengasta verð á 95 oktana bens-
ínlítra í sjálfsafgreiðslu um 125 kr.
Það ár náði verðið hæstu hæðum í
júlí þegar lítrinn fór yfir 135 kr. en
lækkaði síðan um haustið vegna
lækkandi heimsmarkaðsverðs á olíu.
Tvisvar verið lækkað
Runólfur Ólafsson, fram-
kvæmdastjóri FÍB, segir að tvisvar
hafi ríkisstjórn lækkað bensíngjald,
árið 2002 eins og er rakið hér að ofan
og þar áður í upphafi tíunda áratug-
arins. „Gjaldið var lækkað í kringum
kjarasamninga 2002 og ein rökin
voru að þetta hefði jákvæð áhrif á
þróun vísitölu. Þessar krónur sem
opinberu gjöldin voru lækkuð um
skiluðu sér til neytenda,“ segir Run-
ólfur.
Bensíngjaldið hefur ekki verið
lækkað síðan en ákvarðanir hafa ver-
ið teknar um að láta það standa í
stað. „Það hafa verið teknar ákvarð-
anir um að stemma stigu við hækkun
skatta á grundvelli verðhækkana er-
lendis. T.d. þegar heimsmarkaðsverð
rauk upp úr öllu valdi 2008 vildu
stjórnvöld meina að það væri kominn
slaki í skattahlutann m.v. þróun verð-
lagsvísitölu, en á grundvelli hækk-
unar á heimsmarkaði og þá hærri
tekna af virðisaukaskatti var látið í
það skína að það væri ekki æskilegt
að hækka verð með nýjum sköttum.“
Runólfur segir að FÍB berjist nú
fyrir því að ríkisstjórnin lækki álögur
á bensín. Af hverjum greiddum bens-
ínlítra í dag renna um 119 kr. til rík-
isins, nálægt 50% af lítraverðinu í
formi almenns bensíngjalds,
sérstaks bensíngjalds, kol-
efnisgjalds og virð-
isaukaskatts.
Ríkisstjórnin hefur
ekki gefið neitt út um að
hún ætli að lækka bensín-
gjaldið, en þingflokkur
Sjálfstæðisflokksins
lagði fram tillögu ný-
lega um tímabundna
lækkun á álögum á
eldsneyti.
Lækkuðu bensín-
gjaldið fyrir tíu árum
Morgunblaðið/Golli
Bensínverðið Lítrinn af 95 oktana bensíni er nú víðast hvar á 254,50 kr. og
díselolíu á rúmar 260 kr. Þessi mynd var tekin um miðjan febrúar.
Jóhanna Sigurðardóttir for-
sætisráðherra skrifaði pistil 4.
maí 2006 á netsíðuna www.alt-
hingi.is/johanna. Þar ritar hún:
„Í því verðbólguskeiði sem nú
gengur yfir, sem m.a. hækkar
skuldir og afborganir og rýrir
verulega kjör heimilanna, er
auðvitað einboðið að fara þá
leið að lækka tímabundið skatta
á bensín. Ekki síst er það nauð-
synlegt því það myndi hjálpa
verulega til að draga úr verð-
bólgunni og skila sér í bættri af-
komu heimila og fyrirtækja.
Þessi leið var einmitt valin af
ríkisstjórninni árið 2002 […]
[Á það] ekki síður við nú árið
2006, þegar bensínhækk-
anirnar eru enn meiri en
þær voru árið 2002 […]
Skattaokrinu á eldsneyti
verður að linna. Rík-
issjóður getur ekki
endalaust blóð-
mjólkað bifreiða-
eigendur.“
Vildi lækka
bensíngjöld
JÓHANNA 2006
Jóhanna
Sigurðardóttir