Morgunblaðið - 14.03.2012, Blaðsíða 16

SAMANTEKT
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Líkt og við svo margar vitnaleiðslur
byrjaði Sigríður J. Friðjónsdóttir,
saksóknari Alþingis, á að biðja Árna
Mathiesen, fyrrv. fjármálaráðherra í
ríkisstjórn Sjálfstæðisflokks og Sam-
fylkingar, að gera grein fyrir því
hvort hann hefði talið að hætta steðj-
aði að íslenska fjármálakerfinu í að-
draganda efnahagshrunsins, líkt og
haldið var fram í einum ákæruliða á
hendur Geir H. Haarde.
„Það er út af fyrir sig ekki auðvelt
að svara því hvort þessi tiltekna
hætta sem þarna er lýst hafi vofað yf-
ir þennan tíma eða hvenær hún hafi
byrjað að vofa yfir. Hins vegar get ég
svarað því að allt frá því í janúar hafði
mér verið ljóst að bankarnir ættu við
verulega mikla erfiðleika að stríða
varðandi lánsfjármögnun,“ sagði Árni
og nefndi hvernig ástandið hefði verið
orðið þungt á erlendum mörkuðum.
Bankar hafi fengið góð meðmæli.
Efasemdir um innviðina
„Þeirra viðskiptamódel, ef svo má
segja, byggðist á því að afla sér láns-
fjár … Það er síðan ekki fyrr en síðar
á árinu að það fer að glitta í það að
bankarnir eigi í erfiðleikum vegna
sinnar eigin stöðu, að innviðir þeirra
séu ekki eins og þeir ættu að vera.
Allar skýrslur og allar upplýsingar
sem við fengum voru í þá veru að þeir
stæðu vel … hefðu dreifða áhættu,
væru reknir með hagnaði og að
vandamálin væru út af fyrir sig ekki
vegna þeirra sjálfra heldur vegna að-
stæðna; annars vegar vegna þess að
þeir voru í þessu litla landi og hins
vegar vegna þess að aðstæður á er-
lendum mörkuðum voru orðnar erf-
iðar … og bankar annars staðar í
heiminum að lenda í erfiðleikum,“
sagði Árni og vék að erfiðleikum hjá
stjórnendum Landsbankans við að
flytja Icesave-reikningana yfir í
dótturfélag í Bretlandi.
Reksturinn sagður í himnalagi
„Maður fer að sjá það að Lands-
bankinn á í erfiðleikum með að flytja
Icesave til Bretlands og þá fer maður
að velta því fyrir sér hvort það tengist
stöðu bankans,“ sagði Árni um efa-
semdir sem hefðu vaknað um hvort
sú mynd sem væri dregin upp af
bankanum væri sönn, þ.e. að bankinn
væri „með góð lánasöfn sem væru vel
áhættudreifð og reksturinn að skila
hagnaði“. „Þá fer maður að spyrja sig
að úr því að staðan er svona af hverju
er þá erfitt að flytja út eignir?“ spurði
Árni sjálfan sig um mitt ár 2008 en þá
voru uppi hugmyndir um að Lands-
bankinn flytti eignir yfir í breskt
dótturfélag sem kæmu á móti Ice-
save-innlánum.
Sigríður vék þá að ákæruatriði sem
var vísað frá, að Geir hefði látið undir
höfuð leggjast að eiga frumkvæði að
því að innan stjórnkerfisins væri unn-
in greining á þeirri vá sem ríkið stóð
frammi fyrir vegna hættu á fjár-
málaáfalli.
Gerði ráð fyrir samráði
„Leistu þannig á að þessi samráðs-
hópur hefði átt að gera viðbúnaðar-
áætlun?“ spurði hún og átti við sam-
ráðshóp stjórnvalda um fjármála-
stöðugleika.
„Ekki beinlínis áætlun heldur að
það væri búið að eiga sér stað samráð
og samhæfing milli þessara aðila
þannig að það væri auðveldara að
bregðast við ef eitthvað kæmi upp á.
Eins og hefur komið fram hafði hóp-
urinn unnið að frumvarpsdrögum um
breytingar á fjármálaeftirlitinu sem
var ekki lagt fram sem sérstakt frum-
varp fyrr en sá hluti var lagður fram
sem hluti af neyðarlögunum.“
Var yfirlýst stefna
Eitt ákæruatriðanna sem eftir
standa varðar meinta vanrækslu
Geirs, við að eiga ekki frumkvæði að
því af hálfu ríkisvaldsins að draga úr
stærð bankakerfisins eða stuðla að
því að einhverjir bankanna flyttu höf-
uðstöðvar sínar úr landi.
„Getur þú gert grein fyrir því hvort
þú eða ákærði eða aðrir hafi aðhafst
eitthvað [í þessa veru]?“ spurði sak-
sóknari Alþingis.
„Þetta var eitt af þeim umræðuefn-
um sem var uppi þegar við áttum
fundi með bankamönnum … Ég held
að öllum hafi verið ljóst á þessum
tíma að það væri yfirlýst stefna
stjórnvalda að draga þyrfti úr stærð
bankakerfisins,“ sagði Árni og vísaði
til þess að finnski fjármálasérfræð-
ingurinn Kaarlo Jännäri hefði tiltekið
þetta í skýrslu um hrunið.
Sigríður spurði þá hvort stjórnvöld
hefðu þrýst á bankana að draga sam-
an seglin á þessum tíma.
„Ég held að það hafi einmitt verið
tilmæli um að þeir gerðu það sem
þeir gætu í þeim efnum. Ég tel að
þeim tilmælum hafi verið tekið vel og
að bankarnir hafi eins og þeir gátu
reynt að minnka efnahagsreikninginn
hjá sér. Ég tel að það hafi tekist að
vissu marki,“ sagði Árni og vitnaði í
skýrslu frá Alþjóðagjaldeyr-
issjóðnum um að bankakerfið hefði
dregist saman að raungildi á árinu
2008. „Og reyndar, eins og hefur
komið fram, var hluti af erfiðleikum
Glitnis í september að tilraunir þeirra
til að minnka efnahagsreikninginn
með því að selja hluta af sinni starf-
semi gengu til baka,“ sagði Árni og
skírskotaði til framburða vitna fyrir
Landsdómi um síðasta árið í sögu
Glitnis.
Hefði ekki ráðið úrslitum
Sigríður spurði Árna þá hvort unn-
in hefði verið heildstæð við-
lagaáætlun sem grípa mætti til ef til
áfalls kæmi í bankakerfinu.
„Það var ekki gert heildstætt mat
yfir það. Ég held að það hefði ekki
hjálpað mikið miðað við það sem við
stóðum frammi fyrir þegar holskeflan
gekk yfir í október 2008.“
Sigríður spurði því næst hvort
stjórnvöld hefðu óttast að ef einn
banki hryndi myndu þeir allir falla.
„Það var auðvitað rætt um það að
slíkt gæti gerst. Hins vegar lögðu
bankarnir gjarnan áherslu á það að
þótt þeir væru allir íslenskir bankar
væru þeir ekki allir eins eða byggðir
upp á sama hátt. Alveg fram á síðustu
stundu var þetta sjónarmið ríkjandi
að bankarnir væru ólíkir,“ sagði Árni
og benti síðar í vitnaleiðslunni á að ís-
lensk stjórnvöld hefðu „aldrei getað
þvingað Breta til þess að taka við Ice-
save“. Hann hafi raunar „miklar efa-
semdir um heilindi breskra stjórn-
valda“ í samskiptum þeirra við
íslensk stjórnvöld vegna Icesave--
reikninga Landsbankans þegar rætt
var um flutning þeirra yfir í breskt
dótturfélag.
Morgunblaðið/Kristinn
Skýrslutaka að hefjast Árni M. Mathiesen kemur fyrir Landsdóm. Hann var fjármálaráðherra í stjórn Sjálfstæðisflokks og Samfylkingar. Hann lét af embætti 1. febrúar 2009.
Icesave hringdi bjöllum
 Árni Mathiesen segir vandkvæði við að flytja Icesave-reikningana úr landi hafa vakið grunsemdir
 Stjórnvöld fengu upplýsingar um að bankarnir stæðu vel  Unnu að því að minnka bankakerfið
16
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. MARS 2012
Aðalmeðferð í landsdómsmálinu
Vitnaleiðslum í réttarhöldunum
yfir Geir fyrir Landsdómi lauk
eins og þau hófust mánudaginn
5. mars með því að hann settist í
stól vitnis andspænis dómnum.
Þau hefjast aftur klukkan
13.00 á morgun með fyrri máls-
flutningsræðu sækjanda. Átti
Helgi Magnús Gunnarsson vara-
saksóknari von á því að mál-
flutningurinn stæði yfir til
klukkan 16.00, með fyrirvara um
allt að klukkutíma í viðbót.
Á föstudaginn fer fram fyrri
málflutningsræða verjanda og
hefst hún klukkan níu. Gerir
Helgi Magnús ráð fyrir að henni
ljúki um eittleytið.
Síðari ræður á föstudag
Eftir hádegishlé flytji sækjendur
og verjandi síðari málflutnings-
ræður síðar sem ætla megi að
verði lokið fyrir fjögur.
Samkvæmt heimildum blaðsins
er gert ráð fyrir að dómur falli
öðru hvoru megin við páska.
Alls báru 40 vitni fyrir dómnum,
þar af Geir tvisvar. Fyrsta daginn
var einn í sæti vitnis. Flestir
báru vitni föstudaginn 9. mars
en þá komu 13 vitni fyrir Lands-
dóm. Lengsta vitnaleiðslan ef
frá er talin sú fyrsta með Geir
var þegar Davíð Oddsson bar
vitni þriðjudaginn 6. mars.
Eins dags hlé
VITNALEIÐSLUM LOKIÐ