Morgunblaðið - 14.03.2012, Blaðsíða 25

25
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 14. MARS 2012
Brakar og brestur Heilmikil átök eru viðhöfð í heilaleikfiminni sem skáklistin krefst af þeim sem hana
stunda. Héðinn Steingrímsson er hér þungt hugsi á Reykjavíkurskákmótinu í Hörpu.
Ómar
Föstudaginn 9. mars
birti utanríkisráðu-
neytið greinargerð um
Icesave. Greinargerðin
útskýrir á hve veikum
grunni kröfur um rík-
isábyrgð á innistæðu-
tryggingum vegna Ice-
save-innlánsreikinga
Landsbankans eru
byggðar. Grein-
argerðin var fyrst birt
á íslensku, degi síðar á ensku eftir
kvörtun til utanríkisráðherra. Eng-
inn blaðamannafundur eða önnur
kynning á efni greinargerðarinnar
hefur farið fram.
Núverandi ríkisstjórn festi í tví-
gang í lög samninga um ábyrgð rík-
issjóðs á innistæðutryggingum
vegna Icesave. Málið var á forræði
þáverandi fjármálaráðherra, Stein-
gríms J. Sigfússonar. Fyrri samn-
ingurinn var öllu verri en sá seinni.
Eftir þrýsting frá almenningi og
grasrótarhreyfingum vísaði forseti
Íslands í bæði skiptin lögunum til
þjóðar. Báðum samningum var
hafnað með miklum meiri hluta
greiddra atkvæða.
Greinargerðin frá 9. mars leggur
fram rök sem strax í upphafi hefðu
átt að vera tíunduð vel og rækilega,
ekki bara gagnvart Bretum og Hol-
lendingum heldur einnig á al-
þjóðavettvangi. Mál-
staður Íslands hafði
þar og hefur enn mikla
samúð þrátt fyrir litla
sem enga kynningu ís-
lenskra stjórnvalda.
Skýrt er tekið fram í
tilskipun ES um inni-
stæðutryggingar að
þjóðríki skuli ekki
bera ábyrgð gagnvart
innistæðueigendum
hafi þau innleitt trygg-
ingakerfi. Fram kemur
í skýrslu Rannsókn-
arnefndar Alþingis að innistæðu-
tryggingakerfi á Íslandi var með
svipuðum hætti og í mörgum öðrum
Evrópulöndum, jafnvel betra en í
sumum. Rannsóknarnefndin bendir
á að markmið þágildandi tilskip-
unar ES um innistæðutryggingar
hafi verið mótsagnakennd og engar
athugasemdir hafi verið gerðar við
íslenska fyrirkomulagið fyrir
bankahrun. Rannsóknarnefndin er
þeirrar skoðunar að Ísland hafi
framfylgt tilskipun ES um inni-
stæðutryggingar.
Þegar bankar féllu höfðu neyð-
arlög verið sett til frekari verndar
innistæðueigendum og ríkissjóði.
Bresk og hollensk stjórnvöld
ákváðu einhliða að greiða út inni-
stæðutryggingar jafnharðan í eigin
löndum og gera kröfu á ríkissjóð Ís-
lands en ekki Tryggingasjóð eða
þrotabú Landsbanka. Í stað þess að
reyna verja hagsmuni ríkissjóðs af
krafti skipaði þáverandi fjár-
málaráðherra, Steingrímur J. Sig-
fússon, samherja í pólitík til forystu
sendinefndar sem semja átti við
Bretland og Holland. Svavar Gests-
son var fenginn til að semja um
ólögmætar kröfur upp á mörg
hundruð milljarða, liðlega þriðjung
þjóðarframleiðslu, en hafði enga
reynslu eða menntun til starfans.
Niðurstaðan var stórkostlegt klúð-
ur.
Í seinna skiptið var skipaður er-
lendur lögfræðingur með haldbæra
reynslu, Lee Buchheit. En sá hafði
erfitt verk að vinna. Málið var kom-
ið í vondan farveg vegna samning-
anna sem flokksbróðir Steingríms
hafði áður gert og Steingrímur lagt
fyrir þing og fengið lögfesta.
Ef ráðherra skipar vanhæfan
mann ótengdan sér að semja í þýð-
ingarmiklu máli, það eru stórkost-
leg afglöp. Að útvega flokksfélaga
bitling hjá ríkinu er þjófnaður af al-
mannafé. En Steingrímur J. Sigfús-
son skipaði mann sem var bæði
vanhæfur til starfans og einnig
samherji til margra ára í pólitík til
að leiða eitt þýðingarmesta milli-
ríkjamál í sögu lýðveldisins, hundr-
uð milljarða voru í húfi. Vinnu-
brögðin eru ólýsanleg.
Í lögum um ráðherraábyrgð segir
skýrt að krefja megi ábyrgðar ráð-
herra sem „af ásetningi eða stór-
kostlegu hirðuleysi [hafi] stofnað
hagsmunum ríkisins í fyr-
irsjáanlega hættu.“ Það gerði Stein-
grímur J. Sigfússon þegar hann
lagði ríkissjóð að veði vegna Ice-
save.
Ennfremur segir í 91. grein ís-
lenskra hegningarlaga: „[Fangelsi
allt að 16 árum] skal enn fremur
hver sá sæta, sem falið hefur verið
á hendur af íslenska ríkinu að
semja eða gera út um eitthvað við
annað ríki, ef hann ber fyrir borð
hag íslenska ríkisins í þeim erind-
rekstri.“ Ekki verður annað séð en
að Svavar Gestsson og Steingrímur
J. Sigfússon hafi báðir brotið þessa
grein, Svavar með frammistöðu
sinni í samningum við Breta og
Hollendinga og Steingrímur með
því að leggja klúður Svavars fyrir
þingið.
Greinilegt er af því sem opin-
berlega er vitað um þetta eina mál,
Icesave, að Steingrímur J. Sigfús-
son verðskuldar að vera ákærður
fyrir Landsdóm. Hverju skyldi þá
gegna um aðrar embættisfærslur
hans?
Nýleg skoðanakönnun sýnir að
Alþingi Íslendinga nýtur einskis
trausts lengur. Það er uppskeran af
störfum núverandi ríkisstjórnar og
nokkurra undangenginna stjórna.
Einkavinavæðing Landsbanka er
gott dæmi, bankinn var afhentur
„óreiðumönnum“ í málamyndarút-
boði, þeir voru lægstbjóðendur og
fengu fjármögnun. Afleiðingin var
Icesave.
Steingrímur J. Sigfússon gerði
illt ennþá verra og fékk vanhæfan
pólitískan samherja til að semja um
löglausar kröfur erlendra þjóðríkja
vegna Icesave. Kröfur upp á hundr-
uð milljarða vegna skulda sem
stofnað var til af einkabanka sem
rekinn var af „óreiðumönnum“.
Samherji Steingríms samdi um ein-
hliða uppgjöf ríkissjóðs. Stein-
grímur lagði samt ónýtan samning
fyrir þingið. Samningnum var vísað
til þjóðar og þjóðin hafnaði honum
afdráttarlaust. Stórfé var varið til
að laga samninginn, skárri útgáfu
var samt líka hafnað.
Ef Alþingi vill reyna vinna inn
traust og virðingu þjóðar verður
einhvers staðar að byrja. Augljóst
skref er að draga Steingrím J. Sig-
fússon til ábyrgðar vegna Icesave.
Eftir Svein
Valfells » Greinilegt er af því
sem opinberlega er
vitað um þetta eina mál,
Icesave, að Steingrímur
J. Sigfússon verð-
skuldar að vera ákærð-
ur fyrir Landsdóm.
Sveinn Valfells
Höfundur er eðlisfræðingur
og hagfræðingur.
Icesave og traust Alþingis
Jafnt andstæðingar aðildar
Íslands að Evrópusambandinu
og fylgjendur eru sammála um
að álitamálið um stöðu Íslands
gagnvart ESB er stórpólitísk
spurning með víðtækar afleið-
ingar fyrir þjóðina um langa
framtíð. Okkur andstæðinga
aðildar greinir á við aðild-
arsinna um afleiðingarnar.
Um það snýst umræðan.
Í lýðræðisþjóðfélagi eru
pólitísk álitamál rædd í opinni
frjálsri umræðu. Til að umræðan sé frjáls
þarf að gæta að jafnræðissjónarmiðum. Í
umræðunni um aðildarumsókn Íslands
gætir ekki jafnræðis. Stjórnvöld beita afli
stjórnsýslunnar í þágu umsóknarinnar.
Embættismenn utanríkisráðuneytisins eru
gerðir út af örkinni að kynna kosti ESB-
aðildar á fundum hverskyns félagasam-
taka vítt og breitt um landið. Þá er verk-
færum stjórnsýslunnar, s.s. almannatengl-
um og dagskrárvaldi ráðuneyta til að efna
til funda og málþinga, beitt í þágu ESB-
umsóknarinnar.
Íslensk stjórnvöld eru þrátt fyrir allt ís-
lensk og svara íslenskum almenningi fyrir
gerðir sínar – ekki seinna en í næstu þing-
kosningum. En til viðbótar við einhliða
málflutning stjórnvalda til stuðnings ESB-
aðild var um áramótin síðustu opnuð sér-
stök miðstöð fjármögnuð af erlendu stjórn-
valdi, framkvæmdastjórninni í Brussel, til
að reka áróður fyrir aðild Íslendinga að
Evrópusambandinu.
Evrópustofa skekkir í grundvall-
aratriðum lýðræðislega umræðu á Íslandi.
Evrópustofa heyrir beint undir fram-
kvæmdastjórn Evrópusambandsins og þar
af leiðir er íslenskur almenningur varn-
arlaus – getur ekki kallað til ábyrgðar þá
sem veita fjármuni til að reka áróður fyrir
aðild Íslands að ESB.
Við skulum taka af öll tvímæli: Hlutverk
Evrópustofu er að „tryggja“ fylgi almenn-
ings við aðild Íslands að Evrópusamband-
inu. Það stendur skráð í útboðsgögnin sem
liggja til grundvallar rekstri Evrópustofu.
Tómas Ingi Olrich, fyrrverandi mennta-
málaráðherra, sat opinn fund á Akureyri
með Evrópustofu og skrifaði í framhaldi
blaðagrein. Þar segir m.a.
„Upplýsingafund ESB á Hótel KEA sat
m.a. Timo Summa, sendiherra ESB á Ís-
landi. Hann lýsti því yfir að
til stæði, væntanlega á veg-
um hans sjálfs og ESB, að
skapa (create) umræðu um
ESB á Íslandi. Áður hafði
Birna Þórarinsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Evrópustofu,
lýst því yfir, að ekki stæði til
að hafa áhrif á umræðuna.
Ekki er ljóst hvort hér er
um að ræða einfeldni eða
tvöfeldni.“
Evrópustofa er ekki rekin
til að kynna evrópska menn-
ingu, vísindi eða listir heldur
til að fá Íslendinga til fylgilags við Evrópu-
sambandið. Til að stunda áróðurinn á Ís-
landi hefur Evrópustofa úr rúmlega 200
milljónum króna að spila næstu tvö árin.
Til að setja þetta í samhengi þá úthlutaði
Alþingi sl. haust heilum 27 milljónum
króna til félagasamtaka sem stuðla að um-
ræðu um Evrópumál. Þessum 27 millj-
ónum var skipt til helminga á milli and-
stæðinga aðildar annars vegar og
fylgjenda hins vegar. Ein og sér er Evr-
ópustofa með tuttugufalt það fé sem
Heimssýn, félagsskapur andstæðinga að-
ildar, fær frá Alþingi.
Á Íslandi eru í gildi lög nr. 62 frá 1978
sem fjalla „um bann við fjárhagslegum
stuðningi erlendra aðila við íslenska
stjórnmálaflokka og blaðaútgáfu erlendra
sendiráða á Íslandi“. Markmið laganna er
lýðræðisvörn á Íslandi: Að banna erlendan
yfirgang í íslenskri umræðu um íslensk
málefni.
Evrópustofa starfar ekki í þágu ís-
lenskra hagsmuna heldur erlendra. Rekst-
ur Evrópustofu hér á landi fer ekki saman
við lýðræðislega umræðu um stærsta póli-
tíska álitamál seinni tíma stjórnmálasögu
Íslands.
Evrópustofa og
lýðræðisleg umræða
Eftir Ásmund Einar
Daðason
Ásmundur Einar
Daðason
»Hlutverk Evrópustofu er
að „tryggja“ fylgi al-
mennings við aðild Íslands
að ESB og notar hún tutt-
ugufalt það fé sem Heims-
sýn fær frá Alþingi.
Höfundur er alþingismaður Framsóknar-
flokksins og formaður Heimssýnar (samtaka
sem berjast gegn aðild Íslands að ESB).