Morgunblaðið - 07.04.2012, Blaðsíða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. APRÍL 2012
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það er erfitt að festahendur á hversulangt fram mann-
eskjan man til æskuáranna.
Hvað eru minningar, end-
ursögn annarra, hvað
draumar eða ímyndun. Ým-
islegt sem gerðist lagar ein-
staklingurinn í huga sér
með árunum. Og gjarnan
vill þá það gleymast sem
ekki var jafn gott og hitt.
Því eru færri baggar að
burðast með á göngunni
gegnum lífið.
Svo muna menn iðulega,
af einhverjum ástæðum, lítil
atvik sem ekki skiptu miklu
um hvernig allt fór. Þetta
þekkja flestir. Einhver man
kannski þegar hann eða hún
fékk fyrstu hlaupaskóna
sína og hélt að þá yrðu allir
vegir ekki aðeins færir,
heldur sléttir og beinir.
Hlaupinn var sprettur eftir
sprett og persónuleg hraða-
met sett og lífið brosti sínu
breiðasta. En allt í einu,
þegar síst varði, var hnotið
um steinvölu í stéttinni og
steypst á höfuðið og hetjan
lá eftir skrámuð á hnúum og
hnjám. En ekki síst var hún
þó undrandi á því hvernig til
hafði tekist mitt í sætum
sigrum hlauparans.
En svo var skreiðst á fæt-
ur. Kannski kom einhver og
lyfti undir þann sem lá. Og
litli atburðurinn sem litli of-
látungurinn á nýju hlaupa-
skónum lenti í varð tákn-
rænn fyrir svo margt sem
síðar varð. Þegar ferðin var
fljúgandi og best gekk gat
fallið verið handan við
næsta horn. En hversu vont
sem það var, stórt eða
smátt, leið það oftast fljótt
frá. Það gleymdist eða var
afskrifað eins og hvert ann-
að ólán sem kom manni ekki
lengur við. Fallið og eins
konar upprisa fylgdust ein-
att að. Ekki síst ef sá fallni
var móttækilegur og gerði
sitt. Ýtti undir von og trú í
eigin ranni.
Íslenska þjóðin fékk sitt
fall og ýmsu og ýmsum var
um kennt eftir þörfum og
smekk hvers og eins. Allt
virtist um sinn vera á hverf-
andi hveli og margt falla
með fjármálafyrirtækjunum
og furstum þess. Og rétt
eins og í öðrum stríðum varð
sannleikurinn fyrsta fórn-
arlambið í þessum hremm-
ingum, enda höfðu sumir
ríka hagsmuni af því að
koma honum fyrir katt-
arnef. En þótt sannleik-
urinn hafi fengið mörg
höggin er hann líka að rétta
sig af. Hann er staðinn upp,
hruflaður og skrámaður og
sjálfsagt dálítið ringlaður í
fyrstu en smám saman hefur
hann náð sinni stöðu.
„Ég hef verið og er enn
einlægur sannleiksgrúskari
með fastri trú á vort kyn og
þess framtíð,“ sagði fyrir
löngu í bréfi frá Sigurhæð-
um á Akureyri. Og það hefur
sýnt sig enn að það er þrátt
fyrir allt full ástæða til að
hafa trúfesti á sitt kyn og
framtíð þess.
Efnahagsbóla sem sprakk
í andlit þjóðar var bölvuð en
hún varð ekki endir alls eins
og virtist í svip. Líka þá
fylgdi upprisa fallinu, þótt
betur hefði mátt greiða götu
hennar.
Þetta er umhugsunarefni
um páska. Þá er dauðinn
settur í samhengi við lífið.
Og lífið er sagt vera beggja
vegna við hann. Og þar er
það, að minnsta kosti í huga
þeirra sem því vilja trúa. Í
huga hvers manns „sem
sanna trú hefur á annað og
meira en sitt litla „ég““ svo
enn sé vitnað í sama bréf.
Páskar reyna meira á
trúarstyrk en jólin. Fæð-
ingin er sannreynd á hverj-
um degi og oft á dag í þess-
um heimi. Og fyrir hverri
móður og hverjum föður er
hún kraftaverk sem ekki er
hægt að efast um. Því fellur
fagnaðarboðskapur jólanna í
frjóa jörð. En páskaboð-
skapurinn er að líf sé eftir
dauðann. Þetta er bylting-
arkenndur boðskapur.
Heimildarmaðurinn er Jes-
ús Kristur og er vandfund-
inn annar sem ríkari ástæða
er til að taka mark á.
En lífið eftir dauðann
sannreynir heimurinn ekki
með sama hætti og krafta-
verk fæðingar lítils barns.
Því er kosturinn aðeins einn.
Það verður að trúa. En það
efast margir og sumir mjög
og er ekki að undra. Jafnvel
bréfritarinn sem vitnað var
til var stundum heltekinn ef-
anum. Og menn skipa sér
jafnvel í félagsskap kringum
efann, rétt eins og hinir. En
á endanum á hver maður
þetta þýðingarmikla upp-
gjör aðeins við sjálfan sig.
Því vit, er einn og nakinn býstu á
burt,
og ber að hliði Dauðans garða þig,
um verðleik flokks þíns verður
einskis spurt!
Það varðar þig.
Gleðilega páska!
Páskar
E
nginn hefur kynnst sársauka fyrr
en hann fær almennilega tann-
pínu. Og þá dugar sjaldnast að
setjast niður og bíða eftir því að
kvölunum linni, eða að bryðja
verkjalyf. Það er eins og að pissa í báða skóna.
Stundum getur maðurinn með borinn einn
komið til hjálpar. Og stundum dugar ekki bor-
inn; hann gæti þurft að beita tönginni.
Það flögraði að mér á dögunum hvort öll
börn þjóðarinnar hefðu tekið sér bólfestu í
þriðju tönn frá vinstri í efri góm. Kvalirnar
voru slíkar að það var eins og þessi eina tönn
hefði séð um að tyggja öll átta tonnin sælgætis
sem Íslendingar tróðu í sig þá vikuna og á tönn-
inni hefðu legið eina kvöldstund þær þúsundir
gosdrykkjalítra sem enda í skólprörum lýð-
veldisins vikulega, eftir að hafa runnið í gegn-
um landann.
Ég sem bragða varla sælgæti og drekk bara vatn!
Mitt lán er að hafa gott aðgengi að laghentum tann-
lækni en þar sem ég sat/lá og kvaldist í stólnum nýtti ég
tárin með því að hugsa til barnanna sem eru skv. fréttum í
sömu stöðu og ég, nema hvað þau liggja í sófanum heima
en ekki hjá manninum með borinn. Þeim er gefið parkódín
með tárunum, í einhverjum tilfellum vegna þess að pabbi
og mamma hafa ekki efni á því að bjóða upp á ferð í tann-
læknastólinn. Annars staðar, að því er sagt er, vegna van-
rækslu foreldranna. Getur það verið rétt?
Er nema von að ég hafi grátið af tilhugsuninni? Hvernig
má vera að búið sé að börnum með þessum
hætti í siðuðu samfélagi? Að þau kveljist ann-
aðhvort vegna kæruleysis foreldranna eða
vegna þess að það sé fjölskyldunni ofviða fjár-
hagslega að fara til tannlæknis?
Er hægt að réttlæta tannpínu með því að
„kerfið“ og mennirnir með borinn hafi ekki náð
samkomulagi um hvernig skipta ber kostn-
aðinum?
Væri ekki allt eins hægt að gefa fólki verkja-
lyf eftir að það fótbrotnar eða fær hjartaáfall
og segja því að bíða þar til sárið grær?
Hafa ekki verið færð rök fyrir því að með
góðri tannhirðu sé að miklu leyti hægt að forð-
ast skemmdir?
Getur verið að maður sem bónar bílinn til
þess að lakkið verði lengur fallegt hugi ekki að
því að láta barnið sitt bursta tennurnar áður en
það leggst til náða?
Hverjum er tannpínan að kenna? Kaupmanninum sem
fann upp nammibarinn? Honum sem fann upp nammidag-
inn? Pabba og mömmu sem eru ekki nógu dugleg að láta
börnin bursta tennurnar? Afa og ömmu sem kaupa páska-
egg?
Að pínunni undanskilinni er yndislegt að vera Íslend-
ingur. Samstaða, einlægni, velvilji og bjartsýni eru
ríkjandi þættir í samfélaginu og hafa jafnan verið, lífsgæði
líklega hvergi meiri. Enda er þjóðin orðin ein sú feitasta
sem sögur fara af. Og aðgengi að nammibörum og gos-
drykkjakælum til fyrirmyndar. skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Grátur og gnístran tanna
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Karl Blöndal
kbl@mbl.is
Þ
ýska nóbelsskáldið Gün-
ter Grass hefur vakið
heiftarlegar deilur með
ljóði, sem hann birti
dagblaðinu Süddeutsche
Zeitung á miðvikudag. Í ljóðinu sak-
ar hann Ísraela um að leggja á ráðin
um gereyðingu Írans og ógna öryggi
heimsins.
Ljóðið heitir „Það sem verður
að segja“ og þar segir Grass að hann
hafi ekki tekið fyrr til máls vegna
þess að hann taldi að „óafmáanlegir“
glæpir Þjóðverja gegn gyðingum
kæmu í veg fyrir að hann gæti gagn-
rýnt Ísrael opinberlega ásamt ótt-
anum við að vera vændur um andúð
á gyðingum. „Af hverju tala ég nú
fyrst, aldraður og með síðustu blek-
dropunum: kjarnorkuveldið Ísrael
ógnar heimsfriði, sem fyrir var brot-
hættur? Vegna þess að segja verður
það, sem á morgun gæti orðið of
seint; einnig vegna þess að við –
Þjóðverjar með nægar byrðar –
gætum orðið milligöngumenn glæps,
sem fyrirsjáanlegur er, og meðsekt
okkar yrði ekki þurrkuð út með
hefðbundnum undanslætti.“
Með ummælum sínum um að
Þjóðverjar yrðu meðsekir vísar
Grass til þess að Þjóðverjar hafa selt
Ísrael kafbáta með flugskeytum,
sem skjóta mætti á Írana.
Hörð viðbrögð Ísraela
Ísraelar hafa gagnrýnt ljóðið
harðlega. „Það sem verður að segja
er að það er evrópsk hefð að saka
gyðinga um morðathafnir þegar
páskahátíð gyðinga gengur í garð,“
sagði Emmanuel Nahshon, hátt-
settur sendierindreki í sendiráði Ísr-
aels í Berlín. „Einu sinni áttu gyð-
ingar að vilja nota blóð barna til að
búa til matza-brauð, nú er ríki gyð-
inga gefið að sök að vilja þurrka út
írönsku þjóðina.“
Nahshon sagði að Ísrael væri
eina ríkið í heiminum, sem horfa
þyrfti upp á það að „tilvistarréttur
þess væri dreginn í efa“, og bætti
við: „Við viljum lifa í friði við ná-
granna okkar. Og við erum ekki til-
búnir til að taka að okkur það hlut-
verk, sem Günter Grass ætlar okkur
í viðleitni þýsku þjóðarinnar til að
komast í sátt við söguna.“
Talsmaður Angelu Merkel
kanslara, Steffen Seibert, var beðinn
um að bregðast við ljóði Grass. „Í
Þýskalandi er frelsi til listrænnar
tjáningar við lýði og sömuleiðis, sem
betur fer, hefur stjórnin frelsi til að
bregðast ekki við hverju einasta
listaverki,“ svaraði hann.
Dálkahöfundurinn Henryk M.
Broder skrifaði í Die Welt að ljóðið
sýndi að Grass væri „frumgerðin af
hinum menntaða and-semíta“:
„Grass hefur alltaf átt í vandræðum
með gyðinga, en hann hefur aldrei
orðað það með jafnskýrum hætti og í
þessu „ljóði“.“
Grass hefur í sjónvarpsviðtölum
sagt að fjölmiðlar séu samstilltir í
gagnrýni á sig vegna ljóðsins, sem
hann kveðst standa við. Hann fái
hins vegar gríðarlegan stuðning í
tölvupóstum, en hann nái ekki í gegn
í opinberri umræðu.
Ísrael er eina kjarnorkuveldið í
Mið-Austurlöndum, þótt það sé ekki
opinbert. Ísraelar hafa sagt að þeir
hafi ekki útilokað neina kosti í því
hvernig þeir ætli að bregðast við
kjarnorkuáætlun Írana, sem þeir
segja að snúist um að smíða kjarn-
orkuvopn, sem myndu ógna tilvist
Ísraels. Mahmoud Ahmadinejad,
forseti Írans, hefur iðu-
lega dregið tilvist-
arrétt Ísraels í efa, en
neitar að kjarn-
orkuáætlunin snúist
um smíði vopna.
Grass í eldlínunni
vegna ljóðs um Ísrael
Reuters
Uppnám Þýska nóbelsskáldið Günter Grass hefur kallað yfir sig harða
gagnrýni vegna ljóðs þar sem hann segir Ísraela ógna heimsfriði.
Günter Grass er einn helsti rit-
höfundur Þjóðverja og er senni-
lega þekktastur fyrir skáldsög-
una Tintrommuna, sem er hörð
ádeila á stríð og hefur verið
þýdd á íslensku.
Grass er 88 ára gamall. Hann
fæddist í Danzig, sem nú er
Gdansk í Póllandi, 16. október
1927.
Hann fékk nóbelsverðlaunin í
bókmenntum árið 1999. Mikið
uppnám varð þegar Grass upp-
lýsti árið 2006 að hann hefði
verið liðsmaður hinna illræmdu
SS-sveita nasista.
Fannst mörgum
þessi játning seint á
ferðinni og töldu að
hann hefði gert sig
sekan um hræsni
þegar hann hefði
gerst siðferð-
islegur dómari
í málum ann-
arra.
Umdeilt
nóbelsskáld
FERILL GÜNTERS GRASS
Günter
Grass