Morgunblaðið - 12.05.2012, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 12. MAÍ 2012
Ágúst Ingi Jónsson
Kristján Jónsson
Strandveiðum er lokið á vestursvæði í maímánuði, það er
frá Arnarstapa vestur í Súðavík. Veiðidagarnir í mán-
uðinum urðu því aðeins sex talsins, en ætla má að afla-
verðmæti þeirra sem lönduðu leyfilegum dagskammti
alla sex dagana geti hafa losað eina milljón króna.
Sjávarútvegsráðuneytið tilkynnti í gær að veiðar á
svæðinu væru bannaðar frá og með mánudegi 14. maí og
er byggt á upplýsingum og áætlunum Fiskistofu um
landaðan afla. Langflestir bátar gera út á vestursvæðinu
eða 225 af þeim 495 bátum sem fengið hafa leyfi til
strandveiða. Samkvæmt upplýsingum um afla á vef
Fiskistofu var á svæðinu búið að skrá 634 tonn, en leyfi-
legt var að veiða 715 tonn í mánuðinum.
Næstflestir bátar róa á D-svæði frá Höfn til Borg-
arbyggðar, 124 talsins og eru þeir um það bil hálfnaðir
með mánaðarskammtinn. Á norður- og austursvæði eiga
strandveiðisjómenn mun lengra í að ná skammtinum. 72
bátar gera út á B-svæði frá Ströndum að Grenivík og 74
á C-svæði frá Húsavík að Djúpavogi. Búast má við að
strandveiðibátum fjölgi þegar kemur fram í júní og grá-
sleppuvertíð er að baki.
Stutt á miðin á vorin
Stutt er núna á miðin, frá korteri upp í klukkutíma, hjá
Jóni Einarssyni sem gerir út þriggja tonna trillu, Sól-
rúnu, frá Hellissandi. Jón segir að þegar líði á sumarið
þurfi þó að sækja talsvert lengra, á Flákann og víðar.
Hann er einn á og með þrjár rúllur sem hann segir lítið
mál fyrir vana menn en hann hefur stundað sjóinn í 35 ár.
„Þetta hefur gengið vel en auðvitað misjafnlega hjá
mönnum, reyndar hefur fiskiríið eitthvað minnkað á
heimaslóðinni, miðað við það sem það var fyrst,“ segir
Jón. „En þetta er vænn fiskur, mest þorskur, 4-10 kíló. “
Sex daga úthald á
strandveiðum í maí
Morgunblaðið/Alfons
Mörg handtök Skammtinum hefur verið náð í á vestursvæði í maí. Tími gefst því til að dytta að bátum og tækjum.
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Verulegar breytingar verða á hvern-
ig staðið verður að lánveitingum til
einstaklinga ef frumvarp um neyt-
endalán verður lögfest í vor en með
því er innleidd tilskipun Evrópusam-
bandsins. Nær það ekki einungis yf-
ir svonefnd neytendalán heldur
einnig fasteignalán og smálánastarf-
semi.
Markmiðið er að tryggja neyt-
endavernd og mun það leggja aukn-
ar kröfur á lánveitendur og skylt
verður að gera lánshæfismat og
greiðslumat áður en lán eru af-
greidd. Flestir sem skilað hafa efna-
hags- og viðskiptanefnd umsögnum
um frumvarpið telja að í því felist
mikil réttarbót fyrir neytendur.
Fjármálaeftirlitið bendir þó á að
gera megi ráð fyrir að vextir og lán-
tökukostnaður hækki til skamms
tíma vegna aukinnar upplýsinga-
gjafar til lántaka.
Vilja að lán Íbúðalánasjóðs
verði undanþegin lögunum
Íbúðalánasjóður telur hins vegar
að lán sjóðsins ættu að vera und-
anþegin lögunum. Í svari við fyrir-
spurn blaðsins bendir Gunnhildur
Gunnarsdóttir, sviðsstjóri lögfræði-
sviðs ÍLS, á að skv. lögum setji
stjórn ÍLS reglur um mat á greiðslu-
getu og lánshæfi.
„Stjórnin hefur sett slíkar reglur
og segja má að núverandi greiðslu-
mat sjóðsins innihaldi bæði lánshæf-
ismat og greiðslumat í skilningi
frumvarps til laga um neytendalán.
Verði frumvarpið að lögum og látið
ná til lána Íbúðalanasjóðs, myndi
forræði þessarar reglusetningar
færast til ráðherra,“ segir hún.
Þetta geti orkað tvímælis þar sem
ÍLS er tæki stjórnvalda til þess að
ná fram stefnu stjórnvalda í hús-
næðismálum. „Þannig kunna
áherslur stjórnvalda að vera aðrar
og félagslegri en almennt gengur og
gerist við lánveitingar og því eðlilegt
að reglur um lánshæfi og greiðslu-
getu séu á forræði sjóðsins eða þá
þess ráðherra sem hann heyrir und-
ir. Með hliðsjón af þeirri sérstöðu
telur Íbúðalánasjóður að lán sjóðs-
ins ættu að vera undanþegin ákvæð-
um laganna, enda mun strangari
kröfur gerðar til Íbúðalánasjóðs sem
stjórnvalds sem lánveitenda og rétt-
arstaða viðskiptavina m.a. tryggð
með ákvæðum stjórnsýslulaga.“
Greiðslumat ÍLS fer að mestu
fram rafrænt á vef sjóðsins. Gunn-
hildur segir ljóst að því meiri kröfur
sem eru gerðar til gagnaöflunar og
sönnunar í greiðslumati, því lengri
tíma taki að vinna það.
Fá færri lán vegna strangari
krafna við lánshæfismat?
Að sögn hennar hefur nokkur um-
ræða verið á vettvangi fasteignalán-
veitenda í Evrópu um áskilnað um
greiðslu og lánshæfismat skv. fast-
eignaveðlánatilskipun ESB en þar
eru gerðar nokkuð strangar reglur
til lánveitenda um mat á lánshæfi og
greiðslugetu. Það hafi ekki tekið
gildi, m.a. vegna gagnrýni fagaðila á
þetta ákvæði.
„Þeir hafa haldið því fram að kröf-
urnar séu svo strangar að þær muni
leiða til þess að mun færri fái lán þar
sem lánveitendur eigi á hættu að
geta ekki beitt vanefndaúrræðum
nema þeir geti sýnt fram á með
gögnum að greiðslumatið/lánshæfis-
matið hafi verið nægilega ýtarlegt
fyrir lánveitingu og að ekki hafi ver-
ið með neinu móti unnt að sjá fyrir
að greiðslufall kynni að verða.
Rétt er þó að taka fram að þarna
er um að ræða sérreglur sniðnar að
fasteignaveðlánum en ákvæði frum-
varps til laga um neytendavernd eru
einkum sniðin að neytendalánum,
þ.e. lánum til skemmri tíma til kaupa
á vöru og þjónustu. Fasteignalán eru
yfirleitt ekki talin til neytendalána
þótt ákveðið hafi verið að fella þau
undir þau hér á landi,“ segir í svari
Gunnhildar.
Réttarbót
en strangara
mat á lánshæfi
 Vextir gætu hækkað að mati FME
Morgunblaðið/Ómar
Hús Stjórn ÍLS setur reglur um mat á
greiðslugetu og lánshæfi skv. lögum.
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Hagsmunaaðilar í atvinnulífinu
gagnrýna harðlega ákvæði í frum-
varpi ríkisstjórnarinnar um breyt-
ingu á lögum um gjaldeyrismál þar
sem Seðlabankinn fær mjög víðtæk-
ar eftirlitsheimildir. Sigrún Jóhann-
esdóttir, forstjóri Persónuverndar,
segir að umfangsmikil gagnaöflun
vegna gjaldeyriseftirlitsins sé mikið
áhyggjuefni. Persónuvernd mun eft-
ir helgina skila efnahags- og við-
skiptanefnd umsögn um frumvarpið.
Steingrímur J. Sigfússon, ráð-
herra efnahags- og viðskiptamála,
segir rétt að halda því til haga að
frumvarpið sé að uppistöðu til um
rýmkun á gjaldeyrishöftunum. En
að sjálfsögðu verði farið yfir málin.
„Það er út af fyrir sig rétt að það
er verið að styrkja svolítið eftir-
litshlutverk Seðlabankans og tæki
hans,“ segir Steingrímur. „Það má
alltaf deila um það hvar eigi að draga
mörkin. En ég minni á mikilvægi
þess að meðan við neyðumst til þess
að hafa einhverjar takmarkanir á
fjármagnshreyfingum er það náttúr-
lega íþyngjandi og þá er ákaflega
mikilvægt að allir sitji við sama borð,
að enginn komist upp með að fara
fram hjá þeim. Það væri ósanngjarnt
gagnvart hinum sem virða lögin og
fara að reglunum.“
Mikilvægt að enginn
fari fram hjá reglunum
 Ráðherra segir mikilvægt að Seðlabanki hafi öflug tæki
Nær ótakmörkuð heimild
» Í umsögn Kauphallarinnar
segir að verið sé að veita
Seðlabankanum nær ótak-
markaða heimild til afskipta af
einstaklingum og fyrirtækjum.
» Ákvarðanir um aðgang að
gögnum verði ekki háðar dóm-
araúrskurði.
» Samtök atvinnulífsins mót-
mæla harðlega þreföldun á há-
marki sekta sem leggja megi á
vegna brota á gjaldeyrislögum.
Embætti ríkissaksóknara hefur sem
kunnugt er staðfest ákvörðun sér-
staks saksóknara um að fella niður
rannsókn máls gegn fyrirtæki Heið-
ars Más Guðjónssonar fjárfestis, Ur-
sus ehf. Seðlabankinn kærði fyrir-
tækið 2010 fyrir gjaldeyrislagabrot.
Bankinn var ósáttur og fór fram á
fund með ríkissaksóknara vegna
þessa úrskurðar. Helgi Magnús
Gunnarsson vararíkissaksóknari
sagði í viðtali við RÚV í gær að at-
hugasemdir Seðlabankans myndu í
engu breyta niðurstöðu embættisins.
Ekki væri tekið við tilmælum frá
öðrum embættum en sjálfsagt að
hlusta á sjónarmið bankans.
Seðlabankinn segist í tilkynningu
ekki hafa farið fram á endurupptöku
málsins og ekki reynt með öðrum
hætti að hafa áhrif á störf embættis
ríkissaksóknara. „Hins vegar telur
Seðlabankinn að í röksemdafærslu
vararíkissaksóknara fyrir
afstöðu sinni komi fram grundvall-
armisskilningur varðandi eðli
fjármagnshreyfinga og fram-
kvæmd gjaldeyrishafta, enda um
flókið sérfræðimálefni að ræða. Yrði
þessi rökstuðningur viðurkenndur
hefði það veruleg áhrif á fram-
kvæmd gjaldeyrishafta og önnur
mál.“ Bankinn hafi óskað eftir fundi
með Sigríði J. Friðjónsdóttur ríkis-
saksóknara til að fara yfir röksemdir
vararíkissaksóknara. kjon@mbl.is
Banki ósáttur við saksóknara
 SÍ segist ekki reyna að blanda sér í störf embættisins