Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.10.2012, Blaðsíða 30

30 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.10. 2012
Matur og drykkir
Fyrir 3-4
Í þetta salat má auðvitað nota ferskt dill,
ekki bara þurrkað. Ef þið viljið gera til-
raunir þá gefa fersk hvannar- eða skessu-
jurtarblöð réttinum alveg nýtt bragð.
Hjá Alberti eru oftast til söl í ísskápnum
og segir hann kjörið að narta í þau við og
við. Síðan passa þau vel í ýmsa rétti, þar á
meðal með síld. Þetta er einfaldur og ljúf-
fengur réttur, borinn fram með maltbrauði,
súrdeigsbrauði eða dönsku rúgbrauði.
500 g soðnar kartöflur
1 meðalstór laukur
1 stór krukka kryddlegin síld (590 g)
2 dl súrmjólk
125 g majónes
2-3 msk söxuð söl
3-4 harðsoðin egg
dill
graslaukur
sjávarsalt og svartur pipar
Setjið soðnar niðurskornar kartöflur og
smátt skorinn lauk í botninn á fallegu fati
og raðið síldarbitunum því næst ofan á.
Einnig má nota laukinn af síldinni, en þá
þarf fyrst að láta renna vel af honum í
gegnum sigti. Hrærið þá súrmjólk og majó-
nes saman, bætið sölvum út í, kryddið með
salti og pipar og hellið síðan yfir salatið.
Skreytið að lokum með eggjum, graslauk
og dilli.
SÖL
Söl voru áður fyrr mikið nýtt til matar og
voru þá gjarnan soðin og borðuð með
smjöri, lýsi eða harðfiski. Núorðið eru þau
aðallega notuð sem nasl, en tilvalið er að
hafa þau í súpur, salöt og með fiski. Söl
innihalda mikið joð og þykja því góð til að
örva vanvirkan skjaldkirtil. Þau eru einnig
auðug að steinefnum og járni og eru því
talin góð við blóðleysi auk þess sem þau
örva hárvöxt og styrkja neglur.
DILL
Dill hefur lengi verið notað til að róa mag-
ann og við vindverkjum, uppþembu og rist-
ilkrampa. Það þykir einnig gott við hósta,
kvefi og flensu ásamt því að vera vægt
vatnslosandi. Fræin tuggin draga úr and-
remmu. Dill er líka notað til að auka mjólk-
urmyndun og lina magakveisu í ungbörnum,
en áhrif þess skila sér í brjóstamjólkinni.
Síldarsalat með sölvum
Fyrir 1-2
Áður fyrr voru sætsúpur taldar ómissandi
eftirréttur á mörgum heimilum. Þessi súpa
er afturhvarf til þess tíma, með nútímalegu
ívafi. Það er fljótlegt að búa hana til og þetta
er frábær leið til að nýta berin úr frystinum á
köldum vetrardögum.
3-4 sneiðar af ferskri engiferrót
½ tsk. kanill
2 bollar vatn
2 dl íslensk aðalbláber eða bláber
1 tsk. kartöflumjöl
1-2 tsk. hunang
Setjið engifer, kanil og vatn í pott og sjóðið
undir loki við lágan hita í 1-2 mínútur. Veiðið
engifersneiðarnar upp úr pottinum og setjið
bláberin út í. Hrærið kartöflumjöli saman við
örlítið vatn og hellið út í og látið malla í 2-3
mín. til að þykkja súpuna. Maukið í blandara
eða með töfrasprota og bætið hunangi út í.
AÐALBLÁBER OG BLÁBER
Aðalbláber og bláber eru ákaflega næring-
arrík og hafa alla tíð verið notuð mikið í mat-
argerð eins og flestir Íslendingar þekkja. Mun
meiri heimildir og rannsóknir eru til um
lækningamátt aðalbláberja en bláberja, en
það þýðir hins vegar ekki að bláber séu síður
áhrifarík til lækninga en aðalbláber. Aðal-
bláber, bæði þurrkuð og soðin, þykja góð við
niðurgangi, sérstaklega hjá börnum, en fersk
örva þau hins vegar meltingu og eru hægða-
losandi. Þau innihalda mjög hátt hlutfall and-
oxunarefna, sem eru talin styrkja ónæmis-
kerfið og draga úr hættu á hjarta- og æða-
sjúkdómum. Aðalbláber eru einnig talin
vinna gegn sjóndepru og rannsóknir í til-
raunaglösum hafa sýnt fram á að þau eru
bakteríudrepandi, bólgueyðandi og hafa
hamlandi áhrif á vöxt krabbameinsfrumna.
KANILL
Kanill er ævaforn lækningajurt auk þess að
vera eitt af mikilvægustu kryddum í heimi.
Kanill örvar blóðflæði og vermir kaldar
hendur og fætur. Hann hefur bakteríu-,
sveppa- og veirudrepandi áhrif og þykir góð-
ur við kvefi og flensum. Kanill er líka styrkj-
andi fyrir meltingarfærin, talinn lækka blóð-
sykur og blóðfitu og auk þess góður við
ógleði, uppþembu, vindgangi, krömpum og
niðurgangi. Kanill er einnig talinn örva tíða-
blæðingar og draga úr tíðaverkjum.
Bláberjasúpa grasalæknisins
Ljósmyndir/Bragi Bergþórsson
B
ókin Ljúfmeti úr lækningajurtum –
Albert og Anna Rósa elda er skrifuð
með það í huga að kveikja áhuga al-
mennings á að nýta sér það sem
náttúran býður upp á í matargerð.
Albert er höfundur meirihluta uppskrift-
anna en þær sem koma frá Önnu Rósu eru
allar kenndar við grasalækninn. Í bókinni
hafa þau tekið höndum saman og útkoman
er fjöldi girnilegra rétta þar sem krydd- og
lækningajurtir eru í hávegum hafðar.
Miðlað er fræðandi upplýsingum um lækn-
ingamátt jurtanna og stungið upp á öðru
hráefni þegar ekki fást ferskar lækn-
ingajurtir á veturna.
Takmark þeirra með bókinni er ekki síst
að hvetja fólk til að nýta lækningajurtir í
matargerð og stuðla þannig að betri heilsu.
MATREIÐSLUBÓKIN LJÚFMETI ÚR LÆKNINGAJURTUM
Náttúran nýtt
ALBERT EIRÍKSSON OG ANNA RÓSA RÓBERTSDÓTTIR ELDA LJÚFMETI ÚR
LÆKNINGAJURTUM Í SAMNEFNDRI MATREIÐSLUBÓK, SEM VAR AÐ KOMA ÚT.
Inga Rún Sigurðardóttir ingarun@mbl.is
Anna Rósa grasalæknir og ástríðukokkurinn
Albert eru höfundar uppskriftanna í bókinni.
Ljósmynd/Binni
Nokkur góð ráð frá höfundum
* Ung blöð eru að öllu jöfnu bragð-best og eru tínd fyrir blómgun.
* Auðvelt er að rækta sumar aflækningajurtunum á svölum eða í eldhús-
glugga, svo sem skarfakál, arfa og hjartarfa.
* Ef nota á ferskar jurtir í staðþurrkaðra í uppskriftum er oft miðað við
tvöfalt það magn sem gefið er upp.
* Hægt er að frysta lækningajurtir,t.d. hvannar- og hjartarfablöð, og eru þær
þá settar beint í poka og frystar strax.
* Tilvalið er að þurrka lækningajurtir ágömlu laki við góðan stofuhita og gott að
snúa jurtunum einu sinni á dag. Gæta verður
þess að ekki skíni sólarljós á þær meðan á
þurrkun stendur.