Morgunblaðið - Sunnudagur - 28.10.2012, Blaðsíða 52

52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 28.10. 2012
Skáldsaga Elíasar Marar, Vögguvísa, er lesin
víða þessa dagana, meðal annars á unglinga-
stigi grunnskóla. Bókmenntafræðistofnun
Háskóla Íslands og Reykjavík, Bókmennta-
borg UNESCO, standa að málþingi um höf-
undinn og þetta verk hans í dag, laugardag, kl.
13.00 til 15.30. Þingið fer fram í Þjóðar-
bókhlöðunni og er haldið í samstarfi við
Landsbókasafn Íslands, bókaforlagið Lesstof-
una og Reykjavíkurakademíuna.
Fjallað verður um Elías Mar, verkið og
sögutíma þess frá ólíkum hliðum, meðal ann-
ars út frá karlmennskuímynd, tónlist, mat-
armenningu og sögu skáldsins Elíasar Marar.
Á safninu stendur einnig yfir sýning á skjölum
og myndum úr safni Elíasar.
RÆTT UM ELÍAS MAR
VÖGGUVÍSUÞING
Málþing verður haldið í Þjóðarbókhlöðunni um
Elías Mar og skáldsögu hans, Vögguvísu.
Morgunblaðið/Kristinn
Stöllurnar í Elektra Ensemble flytja verk eftir
Schubert, Schumann og Brahms.
Á fyrstu tónleikum Elektra Ensemble í vetur,
sem haldnir verða á Kjarvalsstöðum á
sunnudagskvöld klukkan 20, verður boðið
upp á þrjú dýnamísk dúó eftir þekktustu
tónskáld rómantíska tímabilsins, þá Franz
Schubert, Robert Schumann og Johannes
Brahms. Tónleikaröð Elektra Ensemble er
unnin í samstarfi við Listasafn Reykjavíkur.
Verkin á efnisskránni eru öll þrungin til-
finningum og tengjast ástinni. Flytjendur eru
Ástríður Alda Sigurðardóttir píanóleikari,
Emilía Rós Sigfúsdóttir flautuleikari, Helga
Björg Arnardóttir klarínettuleikari og Mar-
grét Árnadóttir sellóleikari.
ELEKTRA ENSEMBLE LEIKUR
DÝNAMÍSK DÚÓ
Tólf klukkustunda langt
myndbandsverk Ragnars
Kjartanssonar, Bliss,
verður sýnt á hinni um-
fangsmiklu listkaupstefnu
Art Basel á Miami Beach í
desember næstkomandi.
Bliss er upptaka á sam-
nefndum gjörningi Ragn-
ars og íslenskra söngvara
og hljóðfæraleikara, með-
al annars Kristjáns Jóhannssonar. Þau fluttu
lokaaríu Brúðkaups Fígarós eftir Mozart
aftur og aftur, alls í tólf stundir, í leikhúsi í
New York í tengslum við Performa-
gjörningahátíðina þar í borg í fyrra.
Myndbandsverkið verður sýnt á kaup-
stefnunni í samstarfi við Museum of Con-
temporary Art North Miami og New World
Center. Í sérstökum myndbandshluta hennar
verða sýnd 60 myndbandsverk á flennistór-
um vegg utan á sýningarrýminu.
BLISS SÝNT Á ART BASEL
12 STUNDIR
Ragnar
Kjartansson
Þegar hljómsveitin Pascal Pinon kom fyrst fram á sjónarsviðiðfyrir nokkrum árum, vöktu stúlkurnar fjórar í sveitinni strax at-hygli. Vissulega fyrir ungan aldur, þar sem þær voru enn í
grunnskóla, en ekki síður fyrir áhugaverða tónlist; einlægni og ljúfsár-
an einfaldleika.
Nú eru félagar Pascal Pinon aðeins tveir, systurnar Jófríður og Ást-
hildur Ákadætur. Þær eru nemendur í MH, leggja líka stund á klarin-
ettu- og píanónám, en hafa fundið sér tíma til að taka upp annan
geisladisk sveitarinnar, Twosomeness, sem Morr Music gefur út.
„Hinar tvær flosnuðu upp, fóru að gera eitthvað annað, og við systur
vorum einar eftir í hljómsveitinni, kannski vegna þess að við höfðum
mestan áhuga,“ segir Jófríður. „Þegar við spilum opinberlega, eins og
á Airwaves, þá fáum við aðstoðarfólk með okkur. En plötuna gerðum
við tvær og Alex Somers var upptökustjóri.“
Hún segir að þær systur hafi verið búnar að taka upp plötu númer
tvö fyrir ári en þegar á reyndi fannst útgefanda þeirra hljómurinn full-
líkur hinni fyrstu. „Þá fórum við að taka lögin upp aftur með Alex og
það var ótrúlega skemmtilegt. Þá hafði svo langur tími liðið síðan við
tókum lögin upp fyrst að þau breyttust mikið í seinni tökunni. Ég var
líka búin að semja fullt af nýjum lögum og við höfðum breytt okkar
sándpælingum og hljóðfæraskipan.“
Jófríður semur lögin mestmegnis, á gítar, en segir samt minna notað
af kassagítar á þessari plötu en þeirri síðustu. Hlæjandi segir hún text-
ana hinsvegar þvælast meira fyrir sér. En leita þær systur aðstoðar
föður síns, Áka Ásgeirssonar tónskálds í S.L.Á.T.U.R.-hópnum? „Að
sjálfsögðu, og sérstaklega þegar við vorum að byrja en þá hjálpaði
hann okkur mjög mikið. Þegar við förum til útlanda er hann líka svona
tveir-fyrir-einn, því hann er þá bæði forráðamaður og hljóðmaður!“
PASCAL PINON MEÐ NÝJA PLÖTU
Tóku öll lögin
upp aftur
Ásthildur og Jófríður. „Við systur vorum einar eftir í hljómsveitinni,
kannski vegna þess að við höfðum mestan áhuga,“ segir Jófríður.
Ljósmynd/Lilja Birgisdóttir
JÓFRÍÐUR OG ÁSTHILDUR ÁKADÆTUR SKIPA HLJÓM-
SVEITINA PASCAL PINON. SAMHLIÐA NÁMI HAFA ÞÆR
FUNDIÐ TÍMA TIL AÐ HLJÓÐRITA OG GEFA ÚT.
Menning
T
ónskáldið er alltaf númer eitt, verk-
ið númer tvö, og síðan kemur flytj-
andinn. Þegar meistaraverk er
leikið, þá á það sér eigið líf, setur
sínar reglur,“ segir Alfred Brend-
el. Honum finnst að virðingin fyrir tónskáldinu
og verkinu eigi að vera í fyrirrúmi.
Brendel er einn kunnasti píanóleikari síð-
ustu áratuga, einstæður, dáður og djúpvitur
túlkandi margra kunnustu píanóverka sög-
unnar. En hann ítrekar hógvær að hans túlk-
un hafi alltaf byggst á virðingu fyrir verk-
unum, og lestri á ætlun tónskáldanna.
Brendel fæddist í Tékklandi fyrir rúmlega
81 ári og er austurrískur ríkisborgari, búsettur
í Lundúnum. Á löngum og glæstum ferli lék
hann á hljómleikum víða um heim og hljóðrit-
aði fjölda verka. Síðustu opinberu hljómleikar
hans voru í Carnegie Hall 2008.
Brendel var í Hörpu í vikunni og sagði í
opnum þriggja daga „masterklassa“ til sig-
urvegurum Busoni-píanókeppninnar og sér-
stökum gesti, Víkingi Heiðari Ólafssyni.
„Stjórnendur Busoni-keppninnar fengu
þessa hugmynd, að ég myndi kenna sigurveg-
urum keppninnar. Nú hef ég átt þrjá fundi
með verðlaunahöfunum, fyrst í Þýskalandi í
sumar, svo á Ítalíu í haust og loks hér í
Hörpu. Hér bættist Víkingur Heiðar í hópinn.
Hann er afar hæfileikaríkur ungur maður og
mjög viðkunnanlegur að auki.“
Þetta er í þriðja sinn sem Brendel kemur til
Íslands. Fyrst lék hann hér árið 1964 og aftur
tveimur árum seinna. Íslenskir fjölmiðlar
gerðu þá mikið úr komu hans.
„Ég kom síðast hingað árið 1966, það er
orðið langt síðan. Ég man vel eftir þeim tón-
leikum því þá var ég að leika b-moll-sónötu
Schuberts í fyrsta skipti,“ segir hann.
Þegar Brendel er spurður út í kennsluhætti
sína segist hann alltaf hafa metið sjálfstæði
sitt mikils og ekki verið akademískur kennari.
Stundum hefur hann þó sagt ungum kons-
ertpíanistum til.
„Ég hef aldrei viljað segja börnum til. Ég
minist þess sem Artur Schnabel sagði, að
maður ræður ekki fjallaleiðsögumann til að
kenna barni að ganga!“ Hann brosir.
„Milli tónleika hef ég hins vegar löngum
fengist við að segja strengjakvartettum til. Ég
kýs í raun frekar að gera það en að vinna með
píanóleikurum,“ segir hann og hallar sér fram,
eins og hann vilji ekki að nærstaddir píanó-
leikarar heyri til hans.
Þegar ég spyr Brendel hvort hann sjái ein-
hvers konar þróun í píanóleik í dag, þá hugsar
hann sig um og segir síðan: „Það er alltaf
ákveðin þróun, en ég sé meiri fjölbreytileika
og dýpt í fiðluleik í dag.
Síðan á unga aldri hef ég verið sannfærður
um að þegar leikið er á píanó þurfi að um-
breyta því á listrænan hátt, þannig að það taki
að syngja.“
Var það hans markmið sem einleikari?
„Vitaskuld,“ segir hann. „Einn eða með
hljómsveit; að láta það syngja.“
Þegar ég segi hljóðfæraleikurum til ítreka
ég alltaf að þeir verði að lesa verkin vel – og
þá á ég ekki við að lesa bara nóturnar. Það
þarf að lesa athugasemdir og merkingar sem
tónskáldin setja við verkið, virða þær og leyfa
fólki að heyra hvað þau höfðu í huga.
Slíkur flutningur er stundum misskilinn sem
skortur á ímyndunarafli flytjandans og sumir
telja að ef einungis er leikið eins og skrifað er,
þá hljóti útkoman að verða leiðinleg. Að
breyta þurfi út frá verkunum til að flutning-
urinn verði „sannur“. Stundum má lesa slíka
túlkun í dagblöðunum,“ segir Brendel og er
greinilega ekki sammála. „Tilfinningar manns
og einbeiting þurfa að þjóna verkinu. Ég hef
alltaf reynt að skilja í lengstu lög hvað tón-
skáldinu fannst að ætti að gera.“
Þegar ég spyr Brendel hvort hann hafi
GOÐSÖGN Í PÍANÓHEIMINUM TALAR UM TÚLKUN SÍNA
Vildi alltaf láta
píanóið syngja
ALFRED BRENDEL, EINN KUNNASTI KONSERTPÍANISTI SÍÐUSTU ÁRATUGA,
LEIÐBEINDI UNGUM PÍANÓLEIKURUM Í HÖRPU Í VIKUNNI. HANN SEGIR
EINLEIKARA VERÐA AÐ SÝNA TÓNVERKUNUM VIRÐINGU.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
Alfred Brendel ræðir um
galdur verksins við Víking
Heiðar Ólafsson í Hörpu.