Morgunblaðið - 17.11.2012, Qupperneq 4

Glæpir og refsing
» Í Svíþjóð er unnið að því
að uppfæra lögsöguheimild-
irnar en það var gert í Noregi
fyrir nokkrum árum.
» Hópmorð, eða þjóðar-
morð, eru hvergi skilgreind í ís-
lenskum hegningarlögum né
hafa Íslendingar lögsögu til að
saksækja fyrir brot á Genfar-
samningunum.
Hólmfríður Gísladóttir
holmfridur@mbl.is
Í febrúar næstkomandi mun nefnd,
skipuð af dóms- og kirkjumálaráð-
herra árið 2008, skila af sér laga-
frumvarpi um innleiðingu al-
þjóðasáttmála sem taka á
stríðsglæpum í íslenskan rétt. Þeir
samningar sem um ræðir eru sátt-
máli um ráðstafanir gegn og refs-
ingar fyrir hópmorð frá 1948, Genf-
arsamningarnir frá 1949 og viðaukar
við þá, og Rómarsamþykktin um Al-
þjóðlega sakamáladómstólinn.
Nefndin var sett á laggirnar í
kjölfar þess að
Þórdís Ingadótt-
ir, dósent við HR
og formaður
nefndarinnar, rit-
aði og birti fræði-
grein þar sem
hún vakti athygli
á því að samning-
arnir hefðu aldrei
verið innleiddir í
landslög svo viðunandi væri.
Þórdís segir að t.d. sé hvergi að
finna ákvæði í hegningarlögum um
þjóðarmorð né lögsögu til að sak-
sækja menn á grundvelli Genf-
arsamninganna en samkvæmt þeim
beri Íslandi þó að saksækja stríðs-
glæpamenn, finnist þeir hér á landi.
„Það er að gerast á allra síðustu
árum, með frjálsri för fólks, að
landsréttir allra landa eru í þessari
aðstöðu. Þótt það sé ekki stríð í við-
komandi landi þá finnast þar menn
sem hafa gerst brotlegir við þessa
sáttmála og samkvæmt þessum sátt-
málum þá ber löndunum skylda til
að saksækja ef þau framselja þá
ekki,“ segir Þórdís.
Hún bendir á að stríðsglæpa-
dómstóll SÞ um Rúanda hafi komist
að þeirri niðurstöðu, þegar Noregur
ætlaði að rétta yfir einstaklingi
vegna þjóðarmorðanna, að ekki væri
tækt að beita almennum ákvæðum
um þessa sértæku glæpi, þar sem
morð, í þessu tilviki, væri ekki það
sama og þjóðarmorð.
„Það sem þarf fyrst og fremst
að gera er að breyta lögsöguregl-
unum þannig að við fáum lögsögu
vegna glæpa sem framdir eru er-
lendis, af erlendum aðilum gegn er-
lendum borgurum,“ segir Þórdís.
„En svo þarf líka að taka inn efnis-
ákvæðin í hegningarlögin og skil-
greina t.d. þjóðarmorð og gera það
refsivert.“
Getum ekki ákært fyrir þjóðarmorð
 Alþjóðasamningar sem taka á stríðsglæpum aldrei innleiddir með réttmætum hætti  Höfum
ekki lögsögu til að saksækja á grundvelli Genfarsamninganna  Nefnd skilar frumvarpi í febrúar
Þórdís Ingadóttir
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. NÓVEMBER 2012
Glerverksmiðjan Samverk ehf
Eyjasandi 2, 850 Hella
Víkurhvarfi 6, 203 Kópavogi
sími: 488 - 9000
www.samverk.is
samverk@samverk.is
Söluskrifstofa og fagleg ráðgjöf
Víkurhvarfi 6, 230 Kópavogi
Heimir Snær Guðmundsson
heimirs@mbl.is
Stjórn Slökkviliðsins á höfuðborgar-
svæðinu (SHS) telur að ekki verði
annað séð eftir fund með velferðar-
ráðherra á fimmtudag en að allt
stefni í að sjúkraflutningar verði
færðir frá slökkviliðinu. Þetta kemur
fram í fundargerð SHS en þar segir
jafnframt að stjórnin telji að velferð-
arráðuneytið taki ekki mark á nið-
urstöðu skýrslu KPMG þrátt fyrir
undirskrifaða viljayfirlýsingu þar
um. Samningar ríkisins við SHS um
sjúkraflutninga runnu út um síðustu
áramót en deilt hefur verið um fram-
lög ríkisins síðan og samningar ekki
náðst.
Jón Viðar Matthíasson slökkvi-
liðsstjóri segir að skýrsla KPMG
sýni að samrekstur slökkviliðs og
sjúkraflutninga sé hagkvæmur. Að
honum vitandi hafa áhrif aðskilnaðar
verkþáttanna á öryggisþætti ekki
verið skoðuð. „En
eflaust hefur vel-
ferðarráðuneytið
rýnt í það,“ segir
Jón Viðar. Hann
treystir sér ekki
til að meta áhrif
aðskilnaðar verk-
þáttanna á hina
ýmsu öryggis-
þætti að svo
komnu máli. „Við
vitum ekki alveg hvaða hugmyndir
ráðuneytið er með, við erum að bíða
eftir skýrari línum frá ráðherra,“
segir Jón Viðar.
Hagur af samrekstri
Hann segir ljóst að með núverandi
skipulagi sé ákveðinn samrekstur
sem styrki báða verkþætti. Því fleiri
sem menn eru á vakt hverju sinni því
betur sé hægt að sinna beiðnum.
Ekki náðist í Guðbjart Hannesson
við vinnslu fréttarinnar.
Segja viljayfir-
lýsingu hundsaða
 Sjúkraflutningar á leið frá slökkviliðinu
Jón Viðar
Matthíasson
Íslenskuverðlaun unga fólksins voru afhent í gær á
degi íslenskrar tungu. 63 grunnskólanemar voru verð-
launaðir í Hörpu þar sem mikið var um dýrðir. Mörg
hver mættu í sínu fínasta pússi, tóku við verðlaunagrip-
um og hlýddu á Vigdísi Finnbogadóttur, fyrrverandi
forseta og verndara verðlaunanna.
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Íslensk æska í sínu fínasta pússi
Grunnskólabörn í Hörpu á degi íslenskrar tungu
Halldór Laxness var sex ára þegar
meðfylgjandi heilræðavísur birtust
fyrst í blaðinu Frækornum og ljóst
að þær eru ekki eftir hann eins og
sagt var í umfjöllun í Morg-
unblaðinu 21. september 2008.
Þetta kemur fram í samantekt
Jónasar Ragnarssonar í Stuðla-
bergi, nýju tímariti sem helgað er
hagyrðingum og hinu hefðbundna
ljóðformi, en fyrsta tölublaðið kom
út í gær.
Jónas rifjar upp frásögn Morgun-
blaðsins fyrir um fjórum árum en
þar var haft eftir Halldóri Guð-
mundssyni, sem hafði skrifað ævi-
sögu nóbelsskáldsins Halldórs Lax-
ness, að honum fyndist flest benda
til þess að „hér sé kominn elsti
varðveitti kveðskapur Halldórs
Laxness, nema einhver kannist við
þær sem eldra höfundarverk eða
þjóðvísur“. Jónas segir að blaðið
hafi borið vísurnar undir marga
sérfræðinga í kveðskap og þjóð-
háttum og allt hafi bent til þess að
Halldór væri höfundur þeirra. Dag-
inn eftir hafi Morgunblaðið reynd-
ar sagt frá því að í vísnasafni Hér-
aðsskjalasafns Skagfirðinga hafi
seinni vísan, að vísu breytt, verið
eignuð Þorleifi Jónssyni frá Vatns-
dal í Austur-Húnavatnssýslu.
Þrír koma helst til greina
Í grein Jónasar kemur fram að
stökurnar hafi birst orðréttar í jóla-
blaði Frækorna 1908 og undir þeim
hafi aðeins staðið „J“. Ekki sé hægt
að fullyrða hver sé höfundurinn en
þrír komi helst til greina. Jón Jóns-
son, prentari frá Hvoli í Ölfusi, hafi
unnið í prentsmiðju Davíðs Östl-
unds, útgefanda Frækorna, og í
fyrrnefndu tölublaði sé þýddur
sálmur eftir J.J. og einnig tvö söng-
lög eftir Jónas Jónasson þing-
húsvörð, sem orti m.a. „Fljúga
hvítu fiðrildin“ og þýddi leikritin
Ævintýri á fjalli og Jeppi á Fjalli.
Hendingin „guðs og manna hylli“
komi m.a. fyrir í ljóðabók eftir Jens
Sæmundsson, trésmið og alþýðu-
skáld, en tvö kvæði eftir hann hafi
birst undir fullu nafni í Frækornum
1905. Höfundur vísnanna sé ókunn-
ur en ljóst sé „að hvorug þeirra er
eftir nóbelsskáldið“.
Áætlað er að gefa Stuðlaberg út
tvisvar á ári, en útgefandi, ritstjóri
og ábyrgðarmaður er Ragnar Ingi
Aðalsteinsson. steinthor@mbl.is
Heilræðavísurnar eru
ekki eftir nóbelsskáldið
Halldór
Laxness
Jón
Jónsson
 Halldór var sex ára þegar þær birtust í Frækornum
Stökur Úr jólablaði Frækorna 1908.