Morgunblaðið - 17.11.2012, Blaðsíða 26

SVIÐSLJÓS
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Ingólfur Arnarson og Hallveig
Fróðadóttir eru meðal leikara í
merkri sögu. Einnig afkomendur
þeirra Þorsteinn Ingólfsson, Þorkell
Máni og Þormóður goði. Nöfnin leiða
marga að landnámi Íslands og mikl-
um sögum. Í huga Hafliða Ósk-
arssonar á Húsavík eru þetta fyrst og
fremst nöfn á síðutogurum sem áttu
þátt í mikilli uppbyggingu á Íslandi.
Hafliði fékk upp úr aldamótum
brennandi áhuga á sögu síðutog-
aranna, allt frá því að sá fyrsti kom til
landsins í byrjun síðustu aldar og til
þess síðasta á sjöunda áratugnum. Á
árunum frá 1947-1960 bættist 51 ný-
smíðaður síðutogari í íslenska skipa-
flotann og í raun þýddu þessi stór-
virku atvinnutæki byltingu í út-
gerðarsögunni. 42 þessara skipa voru
svokallaðir nýsköpunartogarar og
voru smíðaðir fyrir Íslendinga í fjór-
um borgum í Englandi og Skotlandi
að undirlagi stjórnvalda.
Á vefnum togarar.123.is hefur Haf-
liði síðustu tæplega tvö ár birt tals-
vert yfir 500 pistla með einstökum
myndum sem tengjast þessari sögu á
einn eða annan hátt. Allt milli himins
og jarðar sem tengdist útgerð síðu-
togaranna. Á hverjum degi heim-
sækja um 250 manns síðuna og flett-
ingar eru iðulega um eitt þúsund.
Sjálfur er Hafliði 52 ára og stundaði
sjómennsku í tvo áratugi. Fyrst á far-
skipum, en síðan á skuttogurum, m.a.
á Rauðanúpi frá Raufarhöfn. Hann
lenti í alvarlegu bílslysi í Öxarfirði
1992 á leið til skips, en hélt sjó-
mennskunni ótrauður áfram. Eftir að
hafa farið í stóra aðgerð á hrygg árið
2000 ákvað hann að söðla um. Hann
keyrði rútu á Húsavík síðustu ár, en
með tilkomu Strætó sá hann fyrir sér
að missa starfið um áramót.
Rifu Ísland upp úr fátæktinni
Þegar honum bauðst að gerast póst-
ur í haust tók hann því starfi fagnandi.
Nú keyrir Hafliði daglega um 500 kíló-
metra í striklotu frá Húsavík, að Mý-
vatni, Möðrudal og þaðan til Vopna-
fjarðar, Þórshafnar, Raufarhafnar og
Kópaskers. Ef ekkert er að færð lokar
hann hringnum sjö tímum síðar heima
á Húsavík.
Frítímanum ver hann að mestu til
að leita að myndum og safna upplýs-
ingum um togarasöguna og setja efnið
inn á vefinn. Hann tekur tarnir og
hringir tugi símtala í mann og annan
viku eftir viku yfir veturinn. Smátt og
smátt ber leitin árangur og Hafliði fær
sendar í ábyrgðarpósti eða á rafrænan
hátt upplýsingar sem skipta hann
miklu máli. Laun hans fyrir ómælda
vinnu eru að fólk skoðar síðuna hans
og fræðist um merkilega sögu.
„Það þarf að varðveita þessa sögu
og við þurfum að hafa snör handtök
eins og á sjónum. Fólk er að deyja frá
þessu alla daga og það þarf að koma
fólki í skilning um hvað þetta er
merkilegt og skiptir miklu máli,“ seg-
ir Hafliði og er mikið niðri fyrir.
„Ég fæ kannski mynd af 18 ára
strák sem stendur við lunningu sem
nær honum í klof og fiskkösin á dekk-
Um borð í huganum
og kallarnir ljóslifandi
 Síða um síðutogarana  Yfir 500 pistlar og fjöldi mynda
Þorsteinn Ingólfsson RE 206 Karlarnir, ungir sem eldri,
fletja smáfisk í salttúr við Vestur-Grænland árið 1956.
Vill varðveita söguna Hafliði Ósk-
arsson við tölvuna heima á Húsavík.
Austfirðingur SU 3
Myndin er tekin við
Vestur-Grænland síð-
sumars árið 1951, en
skipið var þá í sinni
fyrstu veiðiferð.
Ljósmynd/Gabriela Lecka
26 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 17. NÓVEMBER 2012
Reynir Sveinsson
Sandgerði
Um þessar mundir fara fram viða-
miklar athuganir í Sandgerði á áhrif-
um olíumengunar á sjávarlífverur.
Það eru Norðmenn sem annast þess-
ar rannsóknir. Rannsóknirnar eru á
vegum Rannsóknaseturs Háskóla
Íslands á Suðurnesjum, sem er stað-
sett í Þekkingarsetri Suðurnesja, en
það var stofnað fyrr á árinu. Rann-
sóknirnar, sem standa munu yfir í
fimm vikur, eru liður í samstarfs-
verkefni á milli ýmissa aðila á Norð-
urlöndunum og ganga út á að kanna
áhrif olíumengunar á viðkvæmt sjáv-
arlífríki norðurslóða. Í tilraununum í
Sandgerði er líkt eftir olíuslysi með
aðferð sem þróuð hefur verið af pró-
fessor Ketil Hylland og félögum við
Háskólann í Osló en tæki og tól voru
send frá Noregi til Íslands vegna
þessara tilrauna. Eftir sérstaka
meðhöndlun olíunnar eru þorskseiði
og kræklingur höfð í mismunandi
styrk olíumengunar og líffræðileg
viðbrögð dýranna könnuð, s.s.
skemmdir á erfðaefni, frumu-
skemmdir og breytingar á ensíma-
virkni.
Þekking á slíkum líffræðilegum
viðbrögðum gagnvart olíumengun er
grundvöllurinn fyrir frekari vöktun
og rannsóknir en búast má við auknu
mengunarálagi á norðurslóðum á
komandi árum í kjölfar aukinnar
skipaumferðar og umsvifa.
Prófessor Ketil Hylland og dr. Tor
Fredrik Holth við Háskólann í Osló,
ásamt doktorsnemanum Vaselu og
meistaranemunum Elenu og Ásdísi
Ólafsdóttur taka þátt í rannsóknun-
um í Sandgerði.
Rannsóknirnar eru styrktar af
Verkefnasjóði sjávarútvegsins og
Norden og verkefnisstjórar eru dr.
Halldór Pálmar Halldórsson, for-
stöðumaður Rannsóknaseturs HÍ á
Suðurnesjum og dr. Hrönn Jörunds-
dóttir hjá Matís.
Rannsaka áhrif olíumeng-
unar á sjávarlífverur
 Í tilraununum í Sandgerði er líkt eftir olíuslysi
Morgunblaðið/Reynir Sveinsson
Vísindamenn Ketil Hylland, prófessor, dr. Tor Fredrik Holth, dr. Halldór Pálmar Halldórsson, Elena Myhre Jen-
sen, Ásdís Ólafsdóttir og Vesela Slavcheva Yancheva hafa unnið að rannsóknum í Sandgerði að undanförnu.
Georg og Haraldur
eru komnir aftur!
Í Kafteinn Ofurbrók
og tiktúrur Tappa
Teygjubrókar eiga
þeir í höggi við alls
konar illþýði og helstu
hrekkjusvín bæjarins.
Þetta kallar á tíma-
flakk, hugvitssemi
– og heilmikla
raksápu!
SPENNA
GRÍN
FLETTIBÍÓ
www.forlagid.i s – alvöru bókaverslun á net inu