Morgunblaðið - 22.12.2012, Blaðsíða 36

36 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 22. DESEMBER 2012
Börn eru snillingar og á undraverðan hátt tekst þeim flestum aðlæra að tala á ótrúlega skömmum tíma. Þetta vita allir stoltirforeldrar, ömmur, afar, frænkur og frændur og auðvitað alliraðrir sem fá að umgangast börn. Þetta vita málfræðingar líka,
sérstaklega þeir sem fást við máltöku barna og þess vegna er það sem
börnin segja uppspretta margra skemmtilegra og merkilegra rannsókna.
Börnin læra auðvitað það sem fyrir þeim er haft en þau læra ekki bara
tungumálið af okkur fullorðna fólkinu. Þau læra líka hvert af öðru og taka
þannig þátt í því að móta málið okkar. Þess vegna er alveg tilvalið að
bregða sér í leikskólann og hlusta á tungutak litlu snillinganna.
Það er nefnilega svo margt sniðugt og skemmtilegt í máli þeirra sem
við finnum hvergi annars
staðar. Flestir þekkja eitt-
hvað sem einkennir leikmál
barna sem fullorðnir nota
ekki almennt í máli sínu. Eitt
af því er t.d. að nota minns,
þinns, okkars og ykkars í
stað þess að nota minn karl,
mín dúkka, okkar karlar, ykkar dúkkur o.s.frv. Þetta nota börnin framan
af, sérstaklega á leikskólastiginu, en svo hætta þau því smám saman án
þess að nokkur segi þeim það (þótt sumir fullorðnir noti það kannski til
gamans sem einhvers konar stíleinkenni).
Það er hins vegar annað í máli leikskólabarna sem ég held að færri hafi
tekið eftir. Í leikjum barna verða oft árekstrar þeirra á milli og kannski
oftast í leikskólanum þar sem mest er um samskipti barnanna við jafn-
aldra. Börnin ýmist meiða hvert annað óvart eða viljandi, taka hluti hvert
af öðru eða bara angra hvert annað á einhvern hátt, á milli þess sem þau
njóta þess að leika saman og læra hvert af öðru. Einmitt þess vegna vilja
börnin nokkuð oft segja frá því sem einhver gerði á þeirra hlut eða
„klaga“ eins og það hefur líka verið kallað. Þannig hefur það örugglega
alltaf verið þar sem mörg börn koma saman. En ég held að orðfærið sé
hins vegar töluvert breytt. Nú held ég að það sé minna um að börnin
„klagi“ en meira um að þau „segi út af“. Þess vegna heyrist mjög oft í leik-
skólanum: „ég segi út af þér“ eða hreinlega „ég segi út af“ án þess að það
sé nánar skilgreint. Sennilega dregur úr þessu eftir því sem börnin eldast
en kannski fækkar líka bara tilefnunum til að „segja út af“.
Það sem mér finnst merkilegast af öllu er hversu rökrétt og eðlilegt
það er að „segja út af“ en það á reyndar við um flest annað í máli barna.
Enginn getur sagt að það merki alveg það sama og að „segja frá“ af því að
með því að „segja út af“ felst greinilega meiri ásökun. Það er því alveg
eðlilegt að segja frá einhverju skemmtilegu og segja svo út af Jóa sem tók
skófluna. Kannski hættir þetta fljótlega að hljóma undarlega í eyrum
okkar fullorðnu sem erum vön því að sagt sé frá og klagað. Kannski heyr-
um við sagt út af á þingi eftir nokkra áratugi.
El
ín
Es
th
er
LEIKSKÓLINN VALLARBORG
Mér er
svangt!
Það var
strítt mér!
Ég segi
út af!
„Ég segi út af“
Aðalheiður
Þorsteinsdóttir
adalheidurt@gmail.com
Tungutak
Spurningin um aðild Íslands að Evrópusamband-inu er eitt þeirra grundvallarmála, sem við ogvið koma upp í þjóðfélagsumræðum og knýrfólk til að taka afstöðu. Þetta á við hér á Íslandi
og þetta á við annars staðar, þar sem aðild að ESB er á
dagskrá eða ríki jafnvel orðin aðilar eins og í Bretlandi.
Fyrir andstæðinga aðildar Íslands að ESB er t.d.
ómögulegt að kjósa frambjóðanda í prófkjöri eða forvali,
sem styður aðild, þótt kjósandinn af öðrum ástæðum
vildi gjarnan styðja þann frambjóðanda. Spurningin um
aðild er slíkt grundvallarmál að önnur sjónarmið hljóta
að víkja. Andstæðingur aðildar getur ekki kosið stuðn-
ingsmann aðildar á þing, þótt skoðanir þeirra fari t.d.
saman í kvótamálum svo dæmi sé nefnt.
Í Bretlandi fara nú fram áhugaverðar umræður innan
Íhaldsflokksins um afstöðu flokksins til þátttöku Breta í
ESB. Að hluta til eru þær umræður sprottnar af vaxandi
efasemdum þar í landi um að skynsamlegt sé og hag-
kvæmt fyrir Breta að vera aðilar
að Evrópusambandinu til fram-
búðar en að öðru leyti er það upp-
gangur UKIP( UK Independence
Party), sem veldur óróa innan
þingflokks Íhaldsflokksins en
UKIP mælist nú með 14% fylgi í
skoðanakönnunum.
Fyrr í þessari viku ávarpaði David Cameron, forsætis-
ráðherra og leiðtogi Íhaldsflokksins, fund í svonefndri
„1922 Committee“ eða 1922 nefnd, sem varð til árið 1923
og var lengst af eins konar þrengri þingflokkur Íhalds-
flokksins, sem ráðherrar flokksins í ríkisstjórnum áttu
ekki beina aðild að en gátu hins vegar sótt fundi hjá
þessum hópi þingmanna. Nú hefur því fyrirkomulagi
verið breytt á þann veg, að ráðherrar eiga aðild að hópn-
um, en hafa ekki atkvæðisrétt þegar framkvæmdastjórn
hans er kjörin. Í þessari ræðu lagði Cameron áherzlu á
að í þingkosningunum 2015 mundi Íhaldsflokkurinn hafa
uppi efasemdastefnu gagnvart Evrópusambandinu. Hins
vegar hefur Cameron ekki tekið afstöðu til þeirrar kröfu,
sem heyrist úr öllum áttum í Bretlandi að efnt verði til
þjóðaratkvæðagreiðslu á þessu kjörtímabili um hvort
Bretar eigi að vera úti eða inni.
UKIP, stjórnmálaflokkurinn sem veldur nú miklum
áhyggjum í Íhaldsflokknum hefur hreina og skýra stefnu
varðandi aðild Bretlands að ESB. Flokkurinn vill Breta
út. Hann á hins vegar ekki fulltrúa í Neðri deild brezka
þingsins. Hins vegar hafa þrír fulltrúar í lávarðadeild
þingsins, skipað sér í raðir hans. Staða UKIP er sterkari
á Evrópuþinginu. Þar á flokkurinn nú 12 þingmenn af 73
þingmönnum, sem Bretar hafa rétt til að kjósa á það
þing. Einn þeirra er Nigel Farage, leiðtogi flokksins,
sem komið hefur hingað til Íslands. Þessir Evr-
ópuþingmenn UKIP náðu kjöri í kosningum til þess
þings 2009.
UKIP á rætur að rekja til ársins 1993 en í þingkosn-
ingum í Bretlandi 2005 fékk flokkurinn 0,9% atkvæða. Í
þingkosningunum 2010 fékk flokkurinn 3,1% atkvæða. Í
sveitarstjórnarkosningum sem síðan hafa verið haldnar
hefur flokkurinn verið að sækja á. Ýmsir fyrrverandi
áhrifamenn í Íhaldsflokknum hafa gengið til liðs við
UKIP. Á síðustu árum hefur flokkurinn lagt áherzlu á að
breikka málefnagrundvöll sinn og í þeim efnum undir-
strikað grundvallarsjónarmið konservatisma.
Augljóst er UKIP heldur Íhaldsflokknum við efnið
gagnvart Evrópusambandinu. Vaxandi fylgi UKIP kem-
ur fyrst og fremst frá Íhaldsflokknum og getur ráðið úr-
slitum um hvort Íhaldsflokkurinn nær meirihluta á
brezka þinginu.
Þessi staða í Bretlandi er bæði
áhugaverð og líka umhugsunar-
efni í okkar pólitíska samhengi og
þá ekki sízt fyrir Sjálfstæðisflokk-
inn. Innan hans eru og hafa lengi
verið skiptar skoðanir um afstöð-
una til Evrópusambandsins, þótt
augljóst sé að yfirgnæfandi meirihluti sjálfstæðismanna
er andvígur aðild. Það verður hins vegar sífellt áleitnari
spurning, hvort það hafi verið ætlun forystumanna Sjálf-
stæðisflokksins í ársbyrjun 2009 að ná fram breytingu á
afstöðu flokksins á landsfundi. Um það skal ekkert full-
yrt enda liggur ekkert fyrir um það. Hitt er ljóst að sú
sterka andstaða, sem reis innan flokksins snemma árs
2009 gegn aðild að Evrópusambandinu kom forystusveit
flokksins á óvart. Hún var hins vegar afgerandi. Hafi
verið uppi áform um að breyta stefnu Sjálfstæðisflokks-
ins í þessu grundvallarmáli, runnu þau áform út í sand-
inn þann vetur.
Reynslan af UKIP í Bretlandi er hins vegar vísbend-
ing um hvað gæti gerzt hér ef veikleikar kæmu fram í af-
stöðu Sjálfstæðisflokksins í þessu grundvallarmáli við
stjórnarmyndun eftir þingkosningar. Þá mundi Sjálf-
stæðisflokkurinn lenda í sömu stöðu og Vinstri grænir
eru nú í en þeir hafa augljóslega misst traust og trúnað
stórra hópa kjósenda sinna og leita nú allra leiða til að
rétta sig af.
Það er gott og jákvætt fyrir stjórnmálin að við og við
komi upp grundvallarmál af því tagi, sem ESB-málið er.
Það knýr fólk til að taka afstöðu. Og alveg með sama
hætti og andstæðingur aðildar að Evrópusambandinu
getur ekki kosið frambjóðanda í prófkjöri eða forvali,
sem er yfirlýstur stuðningsmaður aðildar, geta andstæð-
ingar aðildar ekki stutt flokk, sem beygir af leið og
hverfur frá grundvallarstefnu sinni í máli, sem varðar
fullveldi íslenzku þjóðarinnar. Nú horfast nokkrir lyk-
ilmenn VG svo og fjölmargir kjósendur flokksins í augu
við sjálfa sig í þeim efnum.
Vonandi lenda sjálfstæðismenn aldrei í þeirri stöðu því
að fyrirsjáanlegt er hver viðbrögð þeirra yrðu.
UKIP og staðan
í íslenzkum stjórnmálum
UKIP heldur brezka Íhalds-
flokknum við efnið gagnvart
Evrópusambandinu.
Af innlendum
vettvangi …
Styrmir Gunnarsson
styrmir@styrmir.is
Styrmir Gunnarsson, fyrrverandiritstjóri Morgunblaðsins, gaf út
fróðlega bók fyrir jólin um valdabar-
áttuna, sem hófst í Sjálfstæðis-
flokknum við skyndilegt fráfall
Bjarna Benediktssonar sumarið 1970
og lauk í rauninni ekki, fyrr en Davíð
Oddsson varð formaður vorið 1991.
Styrmir var mjög við þá sögu riðinn,
enda vinur og samverkamaður Geirs
Hallgrímssonar, formanns Sjálfstæð-
isflokksins 1973-1983. Við lesturinn
rifjaðist margt upp fyrir mér, sumt
skemmtilegt.
Sjálfstæðisflokkurinn beið mikla
ósigra í tvennum kosningum 1978.
Eftir það settust ungir sjálfstæð-
ismenn á rökstóla og komust að þeirri
niðurstöðu, að endurnýja þyrfti for-
ystu flokksins. Ekki áræddu þeir þó
að biðja formanninn, Geir Hall-
grímsson, að víkja, heldur sendu
nefnd á fund varaformannsins, Gunn-
ars Thoroddsens. Hann tók þeim vel
og kvaðst reiðubúinn til að víkja, en
þó aðeins eftir að eftirfarandi grein
hefði verið tekin upp í skipulags-
reglum flokksins: „Nú verða for-
manni á mistök, og skal þá varafor-
maður víkja.“ Ekki heyrðist eftir það
meira af endurnýjuninni.
Gunnar Thoroddsen var vígfimur,
en með afbrigðum mjúkmáll, og í
hvert skipti sem hann lagði til Geirs
Hallgrímssonar, talaði hann um, að
nú vildi hann rétta fram sáttarhönd.
Þá sagði Davíð Oddsson eitt sinn við
mig: „Í Sjálfstæðisflokknum er hver
sáttarhöndin upp á móti annarri.“
Hinn gamli knattspyrnukappi Al-
bert Guðmundsson tók mikinn þátt í
þessum átökum, oftast við hlið Gunn-
ars. Eitt sinn deildu þeir Davíð á
fundi borgarstjórnarflokks sjálfstæð-
ismanna. Þá var Davíð ungur maður.
„Ég hlusta nú ekki á svona tal í stutt-
buxnadeildinni,“ sagði Albert hinn
reiðasti. Davíð svaraði: „Mér finnst
það koma úr hörðustu átt, þegar mað-
ur talar af lítilsvirðingu um stutt-
buxur eftir að hafa haft atvinnu af því
að hlaupa um á þeim í áratugi.“
Þorsteinn Pálsson var kjörinn for-
maður Sjálfstæðisflokksins haustið
1983. Undir forystu hans klofnaði
Sjálfstæðisflokkurinn, og Albert Guð-
mundsson stofnaði Borgaraflokkinn
vorið 1987. Mörgum vinum Alberts
fannst Þorsteini hafa farist illa við Al-
bert. „Borgaraflokkurinn verður ekki
langlífur. Menn senda aðeins sam-
úðarskeyti einu sinni,“ sagði þá Frið-
rik Sophusson, og reyndist hann
sannspár.
Eftir ósigur Sjálfstæðisflokksins í
kosningunum 1987 urðu þær raddir
háværari, að Davíð Oddsson yrði að
taka að sér formennsku. Vildi Davíð
sjálfur sem minnst um það tala. Í veg-
legu jólaboði Vífilfells í desember
1987 vatt Lýður Friðjónsson, þáver-
andi aðstoðarforstjóri fyrirtækisins,
sér að Davíð og sagði: „Jæja, Davíð,
hvenær ætlarðu að taka við þessu?“
Davíð svaraði að bragði: „Hvað seg-
irðu, ertu að hætta?“
Athugasemdir og leiðréttingar vel þegnar
Hannes H. Gissurarson
hannesgi@hi.is
Fróðleiksmolar úr sögu og samtíð
Valdabaráttan í
Sjálfstæðisflokknum
Árin segja sitt1979-2012
BISTRO
Laugarásvegi 1 | 104 Reykjavík | Sími: 553 1620 | laugaas.is