Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.02.2013, Qupperneq 12

12 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.2. 2013
H
vers vegna að skíra barn
tveimur nöfnum, jafnvel
þremur, og nota svo bara
annað eða eitt þriggja?
Hvers vegna felur fólk nöfn
eða skammstafar þau? Hvers vegna notar
Ólafur Ragnar Grímsson forseti lýðveldisins
bæði skírnarnöfn sín en Steingrímur Jó-
hann Sigfússon, atvinnuvega- og nýsköp-
unarráðherra, aðeins upphafsstafinn í
seinna nafni sínu? Hvers vegna sleppir
Guðbjörg Edda Björgvinsdóttir leikkona
alla jafna fyrra skírnarnafni sínu og Tinna
Þórdís Gunnlaugsdóttir þjóðleikhússtjóri
sínu síðara?
Þessu er ekki gott að svara.
Millistafir setja gjarnan sterkan svip á
nöfn manna og fyrir vikið hafa sumir haft
tilhneigingu til að beygja þá eins og um
eiginlegt nafn væri að ræða. Frægt var til
dæmis þegar Hallur Hallsson fréttamaður
fór alla leið með beygingu á nafni Jóns L.
Árnasonar skákmeistara. Viktor gamli
Kortsnoj beið þá lægri hlut fyrir Jóni Elli
– sem frægt var.
L-ið hjá Jóni er stytting á seinna skírn-
arnafni hans, Loftur.
Ýmsir landskunnir Íslendingar skamm-
stafa seinna skírnarnafn sitt, eins og Þor-
steinn J. Vilhjálmsson, fjölmiðlungur, sem
skírður var Jens. Þorsteinn hefur raunar í
seinni tíð látið J-ið duga, kallað sig einfald-
lega Þorstein J. Er þar vísir að ættarnafni
en sonur Þorsteins, Tómas, knattspyrnu-
maður, hefur líka notað J-ið án þess að
eiga fyrir því skírnarlega innistæðu. Án efa
stysta ættarnafn Íslandssögunnar, nema
einhver telji sig bera ættarnafn sem hvorki
sést né heyrist!
Stundum til heiðurs mæðrum
Af öðrum sem stytta millinafn sitt má
nefna Jakob F(riðrik) Ásgeirsson rithöfund;
Kristin H(alldór) Gunnarsson, fyrrverandi
alþingismann; Kristin R(únar) Ólafsson út-
varpsmann; Kristján L(úðvík) Möller al-
þingismann; Ólaf (Þ)órð Harðarson prófess-
or; Oddnýju G(uðbjörgu) Harðardóttur
alþingismann; Ólaf F(riðrik) Magnússon,
fyrrverandi borgarstjóra; Sigurð G(uðmund)
Tómasson útvarpsmann; Sveinbjörn
I(ngvar) Baldvinsson rithöfund; Láru V(al-
gerði) Júlíusdóttur lögmann; Björgvin
G(uðna) Sigurðsson alþingismann; Geir
H(ilmar) Haarde, fyrrverandi forsætisráð-
herra, og Tómas R(agnar) Einarsson tón-
listarmann.
Stundum er millistafurinn til heiðurs
mæðrum viðkomandi. Má þar nefna Dag
B(ergþóruson) Eggertsson borgarfulltrúa og
Sigurð A(ðalheiðarson) Magnússon rithöf-
und. Nú eða föðurnum. Dæmi um það er
Ellert B(jörgvinsson) Schram, fyrrverandi
alþingismaður.
Það er alltaf tilkomumikið að stytta milli-
nöfn niður í tvo stafi, eins og Björn Th.
Björnsson rithöfundur, Ármann Kr. Ein-
arsson rithöfundur og Ármann Kr. Ólafsson
bæjarstjóri í Kópavogi hafa gert. Nú eða
nota tvo staka stafi, svo sem Jón H.B.
Snorrason, aðstoðarlögreglustjóri og sak-
sóknari. Nú eða tvo og tvo stafi, líkt og
Steingrímur St. Th. Sigurðsson listmálari
gerði. Litríkt nafn á litríkum manni.
Af Íslendingum sem kosið hafa að sleppa
alfarið fyrra skírnarnafni sínu má nefna
(Edvarð) Júlíus Sólnes, fyrrverandi ráð-
herra; (Guðbrand) Orra Vigfússon athafna-
mann; (Valdimar) Ómar Valdimarsson
blaðamann; (Vilhelm) Róbert Wessman at-
hafnamann; (Karl) Heimi Karlsson útvarps-
mann og (Björgu) Siv Friðleifsdóttur al-
þingismann. Þá má geta þess að Rúnar
heitinn Júlíusson tónlistarmaður var skírður
Guðmundur Rúnar og kenna synir hans sig
við fyrra nafnið.
Að sögn Ess Björns
Sumir hafa ekki alveg viljað segja skilið við
fyrra skírnarnafnið, svo sem G. Pétur Matt-
híasson, upplýsingafulltrúi Vegagerðarinnar,
og S. Björn Blöndal, aðstoðarmaður borg-
arstjóra. Þeir heita Guðmundur og Sig-
urður. Alltaf gaman þegar vitnað er í Ess
Björn í ljósvakafréttum. Einu sinni datt G-
ið framan af nafni Péturs í sjónvarpsviðtali.
Þá hafði einhver æringinn á orði: „Það er
bara svona. G-bletturinn er horfinn!“
Íslendingar sem sleppa gjarnan seinna
skírnarnafni sínu eru meðal annarra: Ómar
(Þorfinnur) Ragnarsson fjölmiðlamaður;
Friðrik (Klemenz) Sophusson fyrrverandi
ráðherra; Björgvin (Helgi) Halldórsson
söngvari; Sigurður (Hjörtur) Flosason tón-
listarmaður; Pálmi (Árni) Gestsson leikari;
Edda (Guðrún) Andrésdóttir fréttaþulur;
Margrét (Sæunn) Frímannsdóttir fangels-
isstjóri; Árni (Baldvin) Tryggvason leikari;
Kristbjörg (Þorkelína) Kjeld leikkona; Ólaf-
ur (Indriði) Stefánsson handboltamaður;
Kolbrún (Kristjana) Halldórsdóttir leik-
stjóri; Gunnar (Hafsteinn) Eyjólfsson leikari
og Stefán (Egill) Baldursson óperustjóri.
Dæmi eru um að menn sem orðið hafa
landsþekktir undir einu skírnarnafni hafi
síðar dustað rykið af öðru. Má þar nefna
Eið Svanberg Guðnason fyrrverandi ráð-
herra og Guðmund Þórð Guðmundsson
handboltaþjálfara.
Laxness, Máni, Ava og Ernir
Menn eru ekki bara í því að losa sig við
nöfn, sumir bæta þeim við sig. Rithöfundar
eru þar fremstir í flokki. Má þar nefna
Halldór Guðjónsson frá Laxnesi sem tók
sér fyrst nafnið Laxness og síðan Kiljan.
Þegar
G-bletturinn
hvarf
NÖFN ERU MARGSLUNGIN FYRIRBÆRI. SUMIR LOSA SIG VIÐ NÖFN,
AÐRIR SKAMMSTAFA ÞAU, ENN AÐRIR TAKA UPP NÝ NÖFN EÐA
LÁTA GAMLA GÓÐA GÆLUNAFNIÐ BARA DUGA. SVO ERU ÞAÐ
VIÐURNEFNI OG NÖFN SEM HEYRA TIL BÆÐI KONUM OG KÖRLUM.
Orri Páll Ormarsson orri@mbl.is
Jón Gnarr borgarstjóri er
í hópi þeirra Íslendinga
sem hafa breytt nafni sínu.
Þorkelína og Hafsteinn eru meðal ástsælustu leikara þjóðarinnar.
Morgunblaðið/Ómar
Bandaríkjaforsetar hafa gjarnan skreytt nöfn sín
með millistaf, svo sem Warren G. Harding, þar
sem G-ið stóð fyrir Gamaliel; Franklin D. Roose-
velt, þar sem D-ið stóð fyrir Delano; John F. Ken-
nedy, þar sem F-ið stóð fyrir Fitzgerald; Lyndon
B. Johnson, þar sem B-ið stóð fyrir Baines og
George W. Bush, þar sem W-ið er stytting á
Walker.
Síðan var það Harry S. Truman. Fyrir hvað
skyldi S-ið hafa staðið hjá honum? Ekki neitt. S-ið
var bara S. Foreldrar Trumans gátu nefnilega ekki
komið sér saman um hvort skíra ætti drenginn í
höfuðið á móður- eða föðurafanum, Anderson
Shipp Truman eða Solomon Young. S-ið var því
bara látið duga eitt og sér til að gleðja gömlu
mennina báða. Mannúðleg ráðstöfun.
FYRIR HVAÐ STÓÐ S-IÐ HJÁ TRUMAN?
Harry S. Truman Bandaríkjaforseti glaður á góðri stund.
AP Leikarinn Jean-Paul Belmondo og leikkonan Jean
Seberg í kvikmyndinni Breathless árið 1960.