Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.02.2013, Blaðsíða 22

22 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.2. 2013
Heilsa og hreyfing
U
nnur Elfa Þorsteins-
dóttir þakkar lækn-
um það að sonur
hennar er á lífi. En
hún þakkar breyttu mataræði
það að Anthony er orðinn heil-
brigður. „Hann væri ekki sá
sem hann er í dag ef hann væri
ekki á hráfæði. Læknavísindin
björguðu honum með nauðsyn-
legum aðgerðum en svo kom
bara stopp þar sem ekki var
hægt að gera neitt meira, það
var bara verið að sjá til og taka
stöðuna reglulega en ekkert
lagaðist,“ segir Unnur Elfa.
Anthony var strax sem hvít-
voðungur mjög órór og grét
sáran. Rannsóknir leiddu loks í
ljós að helstu meltingarfærin í
honum voru laus, snúin eða
kramin og hann kvalinn eftir
því. Hann fór í fyrstu aðgerðina
fjögurra og hálfs mánaðar þar
sem meltingarfærin voru löguð
og fest. En stuttu síðar fékk
Anthony veirusýkingu sem lam-
aði meltinguna hjá honum, fór í
fleiri aðgerðir og fékk fleiri
fylgikvilla. Vegna veikindanna
var það dagleg barátta að koma
næringu ofan í Anthony. „Melt-
ingin komst ekki í gang, hann
réð ekki við að borða neitt tor-
melt, kastaði oft upp og var
kvalinn eftir að hafa innbyrt
eitthvað. Að auki vann líkaminn
ekki almennilega úr matnum og upptaka nær-
ingarefna var mjög léleg,“ segir Elfa.
Heilu dagarnir fóru í að reyna
að koma mat í barnið
Önnur afleiðingin var sú að Anthony lærði
ekki að tyggja. „Það að borða var alltaf rosa-
lega neikvæð upplifun fyrir Anthony og svo
fylgdu uppköst og kvalir, svo þetta var örugg-
lega að einhverju leyti sálrænt líka. Ég las
einhvers staðar að börn læri að tyggja þegar
þau eru 8-12 mánaða og að ef þau læri það
ekki þá, sé hætta á því að þau læri það aldrei
almennilega. Og hann var einmitt mjög veikur
á þessu tímabili. Ég notaði blandarann mikið
og kom næringu í hann með allskonar söfum,
en það gaf honum algjöran hámarksskammt
af næringarefnum – en hann þurfti svo marg-
falda skammta til að vinna upp einungis lág-
markið af sínum ráðlagða dagskammti. Sumir
dagar fóru bara í það að reyna að koma mat
ofan í barnið, ég sat stundum með honum í
7-8 klukkutíma á dag því það gat tekið heilan
klukkutíma að fá hann til að tyggja gúrkubita
þannig að hann gæti kyngt honum.“
Hráfæðið var tilraun í fyrstu
Eftir mikla vinnu og þolinmæði lærði Anthony
smám saman að tyggja og var kominn upp á
lag með það í kringum fimm ára aldurinn.
„Eftir alla þessa vinnu gat verið ógurlega til-
finningaþrungið fyrir mig að sjá son minn
taka eplabita og borða, af því að ég var búin
að leggja svo mikið á mig við að koma honum
á þann stað.“ En meltingin hrökk samt ekki í
gang og Anthony mældist ávallt mjög lágur í
næringarefnagildum. „Hann tók til að mynda
nánast ekkert járn upp, jafnvel þótt hann
fengi járn beint í æð, þá vann líkaminn ekki
úr því.“ Elfa, sem hefur verið grænmetisæta í
15 ár, hafði kynnst hráfæði lítillega og lagðist
í lestur um það. Hún samdi við Anthony um
að þau tvö myndu prófa hráfæði í eitt ár og
sjá hvort eitthvað breyttist. „Þetta var bara
tilraun, maður var búinn að prófa margt sem
virtist ekki virka og niðurstöður úr öllum
prófunum alltaf jafn slæmar.“ Elfa segir að
miðað við allt sem á undan var gengið hafi í
sjálfu sér ekki verið mikil fyrirhöfn að taka
upp hráfæði. Eftir sjö mánuði á fæðinu fór
Anthony í allsherjar prófanir og niðurstöð-
urnar voru ótrúlegar, að sögn Elfa. „Hann
toppaði í öllum næringarefnum, hvort sem það
var járn eða vítamín.“ Það varð því ekki aftur
snúið og nú hafa þau verið á hráfæði í tæp
þrjú ár. Kristján, eiginmaður Elfu, og Alex-
andra, 17 ára dóttir þeirra, ákváðu fljótlega að
fylgja þeim eftir svo nú borðar öll fjölskyldan
hráfæði og finnur mikinn mun til hins betra.
Kristján léttist um 30 kíló og læknaðist af of
háum blóðþrýstingi og ýmsum smákvillum og
þau eru öll sammála um að líðanin sé svo
miklu betri að það hvarfli ekki að þeim að
taka upp fyrra mataræði að
nýju.
Saknar einskis
úr fyrra mataræði
„Maður miklar þetta skref svo
mikið fyrir sér í huganum en
svo var þetta ótrúlega lítið mál.
Það þarf auðvitað aðeins að
hugsa hlutina upp á nýtt og
skipuleggja sig svolítið. Ef ég
ætla að gera uppáhalds pitsuna
hans Anthony tekur það sólar-
hring, með þurrkofninum, svo
það þarf að hugsa það tím-
anlega. En þetta er búið að
vera ótrúlega skemmtilegt og
lærdómsríkt fyrir okkur. Ég hef
líka reynt að búa til eitthvað
líkt því sem Anthony fannst
gott áður, nema núna úr hrá-
fæði. Til dæmis pitsuna, honum
fannst speltpitsa með lauk og
ólífum æðisleg og saknaði henn-
ar mikið þannig að ég fór fljót-
lega að þróa pitsu sem væri
svipuð á bragðið, það var nokk-
urra mánaða tilraunastarfsemi.“
Pitsugerðin heppnaðist svo vel
að veitingastaðurinn Gló falaðist
eftir grunnuppskriftinni svo þar
er hægt að smakka ýmsar út-
færslur af pitsunni hennar.
Elfa segist vön því að vera
álitin „skrítin“ eftir að hafa ver-
ið á grænmetisfæði lengi en
undanfarið hafi orðið svo mikil
vakning á Íslandi varðandi fæði og lífsstíl að
henni líði eins og hún hafi dottið í tísku. Fyrir
henni sé grænmetisfæði og hráfæði hins vegar
ósköp hversdagsleg fyrirbæri. Margir haldi þó
að fólk á hráfæði, eða öðru grænmetisfæði, sé
fölleitt og langt undir kjörþyngd. Elfa brosir
að því líka. „Við erum sko ekkert að deyja úr
hor hérna! Anthony er orðinn mjög stór mið-
að við aldur og hefur sprottið hratt und-
anfarið. Ekkert okkar er grindhorað enda er
ekkert samhengi milli þess að borða hráfæði
og að borða fáar hitaeiningar. Það eru mörg
ár síðan ég læknaðist af því að telja hitaein-
ingarnar ofan í mig og það er mjög mikið
frelsi. Ég legg meira upp úr því að telja nær-
ingarefnin í fæðunni, að við séum að innbyrða
nógu mikla næringu. Ég spái aldrei í hvað er
mikil fita eða hitaeiningar í þessu eða hinu,
það er svo mikið aukaatriði. Og við borðum
bara eins mikið og við viljum, ef þú ert svang-
ur á þessu heimili þá færðu þér að borða!“
HRÁFÆÐI FYRIR HEILSUNA
UNNUR ELFA ÞORSTEINSDÓTTIR OG SONUR HENNAR ANTHONY SKIPTU YFIR Á HRÁFÆÐI FYRIR
TÆPUM ÞREMUR ÁRUM VEGNA VEIKINDA SONARINS. NÚ HAFA FJÖLSKYLDUFAÐIRINN OG UNG-
LINGSDÓTTIRIN SKIPT YFIR Á HRÁFÆÐI OG FJÖLSKYLDAN SAKNAR EINSKIS ÚR FYRRA MATARÆÐI.
Ingibjörg Rósa Björnsdóttir ingibjorgrosa@gmail.com
Telur næringarefni, ekki hitaeiningar
Elfa og sonur hennar Anthony eiga oft góðar stundir saman í eldhúsinu. Ekkert er eldað en blandarar og safavélar koma í góðar þarfir.
UPPSKRIFT
2 box vel rauðir kirsuberjatómatar
4-5 gulrætur
1 rauð paprika
1 tsk salt
1 epli
2 hvítlauksrif
6 msk ólífuolía
Ferskar kryddjurtir eins og steinselja, kóríander,
timían, oregano og basilíka
AÐFERÐ
Allt sett í blandara nema kryddjurtirnar (gott að byrja á
tómötunum og láta þá verða að góðum vökva áður en hitt
er sett út í) og blandað vel saman. Í lokin er kryddjurtum
bætt út í og blandarinn settur í gang í nokkrar sekúndur.
Til að fá „rjómalagaða“ áferð á súpuna má bæta út í einu
avókadó eða smá möndlu-, hnetu- eða fræmjólk. Hellt í
skálar og skreytt með ólífuolíu og ferskum kryddjurtum.
Tómata- og gulrótasúpa
Hráfæði felst í að neyta matar sem er aldrei
eldaður við hærri hita en 46°C og neyta sem
hreinastra afurða grænmetis, ávaxta, hneta og
fræja. Tækjakosturinn í eldhúsinu er því aðeins
öðruvísi en hjá öðrum. Hjá Elfu og Kristjáni er
enginn pottaskápur því þau elda aldrei neitt.
Uppi á borðum eru hins vegar tveir öflugir
blandarar, stór matvinnsluvél og þrjár safa-
vélar. Í búrinu eru svo þurrkofnarnir en bak-
araofninn og örbylgjuofninn eru aldrei notaðir.
Það heitasta sem fjölskyldan innbyrðir er te,
en þá hita þau vatn í katli án þess að sjóða það.
Ekki heftandi að vera á hráfæði
Að vera á sérfæði er iðulega talið vera fólki
fjötur um fót, t.d. varðandi matarboð. „Það
geta allir búið til salat og boðið upp á það. Svo
býðst ég vanalega til að koma með t.d. köku á
borðið ef ég er að fara í afmæli eða matarboð,
og það er oft vel þegið. Yfirleitt er fólk forvitið
að fá að smakka það sem ég kem með og
finnst maturinn bara ekkert svo slæmur!“
Alexandra og Anthony fara alltaf með nesti
að heiman í skólann eins og svo margir. „Flest
heimili eiga ávexti og grænmeti í ísskápnum
svo þau geta alltaf borðað eitthvað heima hjá
vinum sínum, annars taka þau bara með sér
nesti. Og þegar við heimsækjum ættingjana
heima á Íslandi þá bara nota ég blandarana og
matvinnsluvélarnar hjá þeim svo það er ekkert
mál. Á ferðalögum er hægt að stoppa í næstu
matvöruverslun og kaupa hnetur, vínber og
fleira, fæðið verður kannski aðeins einfaldara
á ferðalögum en það er í góðu lagi. Þetta þarf
ekki að vera erfitt og verður það ekki ef hug-
arfarið er þannig.“
Engir pottar en þrjár safavélar