Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.02.2013, Page 52

52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.2. 2013
Á tónleikum í Þjóðmenningarhúsinu á
sunnudag klukkan 14 verða í fyrsta skipti
leikin hér á landi verkin sem þá heyrast en
þau eru eftir barokktónskáldin Frantisek Jir-
anek, Christoph Graupner og Antonio Cald-
ara. Verkin voru öll samin á tímabilinu 1699
til 1742. Flytjendur eru þau Erla Dóra Vogler,
Brjánn Ingason, Snorri Heimisson, Kjartan
Óskarsson, Sigurður I. Snorrason, Una
Sveinbjarnardóttir, Gerhild Hammer, Þórunn
Ósk Marinósdóttir, Bryndís Björgvinsdóttir,
Richard Korn og Snorri Örn Snorrason.
Tónskáldin voru misþekkt á sinni tíð en
eitt þeirra, Antonio Caldara sem fæddist í
Feneyjum, var eitt afkastamesta tónskáld
sögunnar. Verk hans skipta þúsundum.
FRUMFLUTNINGUR Á ÍSLANDI
BAROKKVERK
Hljóðfæraleikararnir á æfingu. Tvö tónskáld-
anna voru þekkt á sinni tíð, það þriðja ekki.
Margrét Pétursdóttir og Valgeir Skagfjörð flytja
söguna af Flumbru og tröllastrákunum.
Möguleikhúsið sýnir „Ástarsögu úr fjöll-
unum“, tónleik fyrir börn eftir Pétur Eggerz
og Guðna Franzson, í Gerðubergi á sunnu-
dag klukkan 14.00.
Verkið byggist á samnefndri sögu Guð-
rúnar Helgadóttur um tröllskessuna
Flumbru og tröllastrákana hennar átta. Leik-
gerð og söngtextar eru eftir Pétur, sem einn-
ig annast leikstjórn, en Guðni er höfundur
tónlistar. Verkið var frumsýnt í vor, en síðan
hafa mannabreytingar orðið og nú eru það
leik- og söngkonan Margrét Pétursdóttir og
leikarinn og tónlistarmaðurinn Valgeir Skag-
fjörð sem flytja söguna.
SÝNING MÖGULEIKHÚSSINS
ÁST Á SVIÐI
Rósalind Gísladóttir
mezzósópran og píanó-
leikarinn Helga Bryndís
Magnúsdóttir koma fram á
Tíbrártónleikum í Salnum
á sunnudag klukkan 17.
Flytja þær ljóðaflokk eftir
Britten, aríur eftir Verdi,
Mascagni og Rossini og
þekkt lög úr söngleikjum
eftir Kern, Loewe og
Gershwin.
Þetta eru fyrstu einsöngstónleikar Rósa-
lindar en athygli vakti í fyrra þegar hún bar
sigur úr býtum í alþjóðlegu Barry Alexander
söngvarakeppninni og söng við það tilefni í
Carnegie Hall í New York. Í nóvember 2011
söng hún hlutverk Greifynjunnar í verðlauna-
gjörningi Ragnars Kjartanssonar á Performa-
hátíðinni þar í borg.
Rósalind er í Óp-hópnum og hefur sungið
á yfir 30 tónleikum með honum.
SÖNGTÓNLEIKAR RÓSALINDAR
SÖNGUR Í TÍBRÁ
Rósalind
Gísladóttir
Fiðlan verður í forgrunni á tónleikumtveggja kunnra og snjallra fiðluleikaraá tónleikum í Seltjarnaneskirkju á
sunnudag klukkan 16. Þar leika þær El-
isabeth Zeuthen Schneider og Guðný Guð-
mundsdóttir ásamt píanóleikaranum Richard
Simm. Efnisskráin er fjölbreytileg með
áherslu á norræna rómantík fyrir einleiksfiðlu
og fiðludúó með og án píanóleiks. Ókeypis er
á tónleikana, í boði hljóðfæraleikaranna og
Seltjarnanesbæjar.
„Já, við viljum bjóða fólki,“ segir Guðný.
Elisabeth Zeuthen Schneider er einn kunn-
asti fiðluleikari Danmerkur og hefur verið að-
stoðarkonsertmeistari í Konunglegu dönsku
sinfóníuhljómsveitinni og Sinfóníuhljómsveit
danska ríkisútvarpsins, en kennir nú við Kon-
unglegu listaakademíuna. Hún hefur gefið út
fjölda geisladiska, þar á meðal öll einleiks-
verk Bachs fyrir fiðlu, allar Schumann-
sónöturnar og mikið af norrænum óþekktum
verkum.
Léku saman í Danmörku
Guðný segir að Elisabeth hafi verið gesta-
kennari í Listaháskóla Íslands í vikunni, í
tengslum við samstarf tónlistarháskóla á
Norðurlöndum. Hún segir að þegar kennarar
fari á milli landa að kenna við aðra skóla noti
þeir iðulega tækifærið til að halda tónleika.
„Við Elisabeth höfum þekkst töluvert lengi
og hún hefur komið nokkrum sinnum hingað
til lands, hún hefur til að mynda leikið með
Tríói Reykjavíkur. Ég hef farið til Danmerk-
ur að kenna við Konunglega akademíið og
var þar síðast í október og þá héldum við
saman tónleika. Nú endurtökum við pró-
grammið nema að hér er fókusinn meira á
henni, hún leikur fleiri einleiksverk, en ég lék
hinsvegar fleiri í Danmörku,“ segir Guðný.
Hún segir að síðast hafi þær leikið í hverf-
iskirkju Schneider í Virum í úthverfi Kaup-
mannahafnar. „Og þar sem ég bý á Seltjarn-
arnesi bauð ég kirkjunni okkar hér upp á
þessa tónleika.“
Leika fjölbreytileg verk
„Elisabeth leikur verk eftir sænska höfunda á
tónleikunum. Þetta er rómantísk og ljúf tón-
list sem minnir á stíl Sveinbjörns Svein-
björnssonar. Síðan leikum við eitt þekktasta
verkið fyrir tvær fiðlur, sónötu eftir Prokof-
fiev, fyrstu tvo þættina, barokksónötu og loks
nokkra af dúettunum eftir Bartók. Það verð-
ur fjölbreytni í þessu. Elisabeth er mikill bar-
okksérfræðingur, hún spilar líka á barokk-
fiðlu og hefur nýlokið við að hljóðrita allar
sónötur Corellis á hana. Hún hefur hljóðritað
mikið og einbeitir sér auk þess að kennslu og
leik á tónleikum,“ segir Guðný.
SNJALLIR FIÐLULEIKARAR KOMA FRAM Í SELTJARNANESKIRKJU
TVEIR AF KUNNUSTU
FIÐLULEIKURUM NORÐURLANDA,
ELISABETH ZEUTHEN SCHNEIDER
OG GUÐNÝ GUÐMUNDSDÓTTIR,
KOMA FRAM ÁSAMT
RICHARD SIMM.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
Guðný
Guðmundsdóttir
Elisabeth Zeuthen
Schneider
Bjóða til fiðluveislu
Menning
U
m síðustu mánaðamót var opn-
uð í nýjum og flennistórum
sýningarsölum stjörnugallerís-
ins Hauser & Wirth í
Chelsea-hverfinu í New York,
viðamikil sýning sem ber heiti listamann-
anna: „Dieter Roth. Björn Roth“. Á sýning-
unni er sjónum beint að verkum sem urðu til
í samstarfi feðganna Dieters (1930-1998) og
Björns.
Vegur Dieters Roth hefur farið sívaxandi í
hinum alþjóðlega listheimi. Hann er númer
39 á lista Artfacts.net yfir 100 áhrifamestu
myndlistarmenn samtímans, verk hans má
sjá í mörgum kunnustu listasöfnum heims og
eins og gefur að skilja hefur því verið mikið
fjallað um þessa nýju sýningu vestanhafs.
Hluti myndverkanna er fenginn að láni frá
stofnunum en önnur koma frá Birni og fjöl-
skyldunni; þetta eru stór og mikil verk og
sem dæmi er sagt í umfjöllun The New York
Times að ekki sé á færi annarra en stórra
safna og „óligarka“ að eignast þau. Vinnu-
ferlið við uppsetninguna hefur líka vakið um-
talsverða athygli, enda unnu Björn og synir
hans, Oddur og Einar, hörðum höndum í söl-
unum í fimm vikur við uppsetninguna.
„ Mér var boðið að setja upp opnunarsýn-
inguna í þessu gríðarstóra sýningarými. Það
var mikill heiður,“ segir Björn Roth. Hann
er kominn heim frá New York og floginn
austur á Seyðisfjörð, þar sem hann leiðir
verkefni útskriftarnema í Listaháskóla Ís-
lands. Hann segir eigendur Hauser & Wirth,
sem reka fimm heimskunn gallerí, hafa boðið
honum að ráða hvernig sýningin yrði.
„Þetta er sýning eins og þær sem við
pabbi gerðum saman, þar sem við fylltum
stóra sali með dóti,“ segir Björn. „Iwan
Wirth, eigandi gallerísins, lagði til að áhersla
yrði lögð á samstarf okkar pabba. Þá lá
beint við að synir mínir, þeir Oddur og Ein-
ar, myndu aðstoða mig. Þeir eru gríðarlega
öflugir í svona stórum verkefnum. Oddur er
farinn að fást mikið við myndlist og við höf-
um verið að gera allskyns hluti saman. Einar
er að læra að fljúga, og þeir Oddur vinna
saman við smíðar þar á milli.“
Rekinn úr Myndlistarskólanum
Þemað er samstarf feðganna og stór verk.
„Sum verkanna sem við settum upp eru
sjaldan sýnd því þau eru of stór fyrir gallerí
og söfn. Til dæmis eru þarna tvö málverk
sem eru sex sinum þrír metrar, gólfin frá
vinnustofu okkar á Bala í Mosfellsbæ eru
bæði, þau eru sex sinnum tólf metrar, og svo
stórar innsetningar eins og „Stóra borð-
rústin“ sem var sýnd í Listasafni Íslands ár-
ið 1995, Síðan er svo hátt til lofts þarna að
við gátum reist þennan sex metra háa og
skemmtilega súkkulaðiturn.“
Björn segir sýninguna að vissu leyti vera
sögu samvinnu þeirra feðga í tvo áratugi.
„Ég var rekinn úr Myndlista- og hand-
íðaskólanum 1978, og rekinn úr MR árið áð-
ur,“ segir hann og hlær, „og þá flutti ég út
til Þýskalands og fór að vinna með Dieter.
Áttundi áratugurinn var dýrðartími list-
sala sem sátu með Havana-vindla í fínum
jakkafötum og seldu myndlist til hægri og
vinstri. Dieter var orðinn leiður á þessum
gráa bisness, sem var mikið undir borði og
skrýtinn, og hann hreinlega sagði listsöl-
unum stríð á hendur. Þeir höfðu reyndar
reddað honum því fé sem hann átti, en þá
flúðum við eiginlega frá Þýskalandi til Sviss.
Næsta áratuginn héldu nokkrir svissneskir
safnarar í okkur lífinu, og einn þýskur.“
Það var ekki fyrr en árið 1997 sem þeir
feðgar gerðu aftur samning við gallerista, en
það var Iwan Wirth.
Ég hélt áfram
Nú eru nær fimmtán ár liðin frá andláti Die-
ters. Er enn mikið af verkum í dánarbúinu?
„Í öll þessi ár hef ég staðið á bremsunum
og ekki viljað selja. Það varð síðan að sam-
komulagi við galleríið að við flýttum okkur
ekkert að því, við reynum að vinna mark-
visst með verkin. Nú erum við fyrst og
fremst að sýna þau og kynna – en verðum
alltaf að selja eitthvað öðru hvoru, til að eiga
fyrir salti í grautinn.“
Þegar þessar stóru sýningar hafa verið
opnaðar með verkum Roth-feðga, þá hafa
þeir mætt með lið aðstoðarmanna og unnið
að uppsetningunni, jafnvel vikum saman.
„Það er gaman að vinna svona að stórum
sýningum,“ segir Björn. „Við pabbi byrj-
uðum á þessu í Holderbank í Sviss árið 1992.
Þar var Dieter boðið að setja upp sýningu í
SÝNING Á STÓRUM VERKUM DIETERS OG BJÖRNS ROTH OPNUÐ Í NÝJU GALLERÍI Í NEW YORK
„Sýning eins og þær sem
við pabbi gerðum saman“
BJÖRN ROTH VANN ÁSAMT SONUM SÍNUM, ODDI OG EINARI, AÐ UPPSETNINGU SÝNINGARINNAR
„DIETER ROTH. BJÖRN ROTH“ SEM VAR OPNUÐ Í HAUSER & WIRTH-GALLERÍINU Í NEW YORK Á DÖGUNUM.
Í VIÐAMIKILLI SÝNINGUNNI ER LÖGÐ ÁHERSLA Á SAMSTARF FEÐGANNA SEM STÓÐ Í TVO ÁRATUGI.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
Björn Roth ræðir við gesti við opnun sýning-
arinnar. Mikið hefur verið fjallað um hana.
Ljósmynd/Bjarni Grímsson