Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.03.2013, Blaðsíða 22

22 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.3. 2013
Heilsa og hreyfing
Það eru líklega margar ástæður fyrir því að rúmlega helm-ingur landsmanna hreyfir sig ekki nóg, en veitum ekki af-sökunum athygli. Leiðum frekar hugann að því af hverju
fólk hreyfir sig, reglulega og jafnvel mikið. Í gegnum starf mitt
sem einkaþjálfari hef ég orðið vitni að mörgu merkilegu sem fólk
upplifir með því að byrja að hreyfa sig.
Það er þessi aukna margumtalaða orka
sem langflestir tala um.
Það er ánægðara með sjálft sig, morg-
unhressara, upplifir sig sterkara og létt-
ara í lund, einbeittara, framtakssamara og
glaðara. Það fær allt þetta fyrir góða
venju, að hreyfa sig reglulega.
Eins og fram kemur í greininni hér að
ofan getur regluleg hreyfing ekki aðeins
gert okkur líkamlega sterkari heldur einn-
ig vitsmunalega. Þetta vita margir vinnuveitendur og hvetja og
styrkja starfsfólk sitt til hreyfingar. Þeir vita að þeir fá það
margfalt til baka í atorkusamara og skarpara fólki. Getur það
ekki líka verið að þau fyrirtæki sem þekkt eru fyrir að hvetja
starfsfólk til hreyfingar og veita svigrúm til þess, eru oftar en
ekki ofarlega í árlegri könnun VR á Fyrirtæki ársins? Það
kæmi mér ekki á óvart. Bæði fyrirtæki og einstaklingar hafa
sínar samfélagsskyldur og ein af þeim er að gefa líkamlegri
hreyfingu gaum sem hluta af sterkara samfélagi, hvetja til
hennar og stunda hana.
Kannski er þetta líka spurning um viðhorf okkar til lífsgæða.
Í hverju felast lífsgæði og hvernig forgangsröðum við þeim?
Felast þau í kauphækkun fyrir vel unnin verk eða auknu heil-
brigði með reglulegri hreyfingu? Mörg okkar myndu kannski
velja kauphækkunina en við gætum varla notið hennar án heils-
unnar.
Með aukinni vellíðan tökum við frekar þátt í því sem lífið
hefur upp á að bjóða. Sópum síður undir mottu því sem þarf
að takast á við. Lífsgæðin aukast, lífsárum fjölgar og lífsgleðin
eykst!
Að hreyfa sig reglulega er líklega stærsta kauphækkun sem
við sjálf getum gefið okkur.
Hún er algjörlega undir okkur sjálfum komin og enginn get-
ur framkvæmt hana fyrir okkur.
HREYFING ER MESTA KAUPHÆKKUNIN
* Kyrrseta hefur ekki aðeins nei-kvæð áhrif á líkamlega og andlega
líðan okkar, heldur samfélagið í
heild.
* Sýnt hefur verið fram á aðregluleg hreyfing hefur einnig jákvæð
áhrif á hugræna getu fullorðinna en
samkvæmt vef Landæknisembættisins
benda rannsóknir til jákvæðra
tengsla milli reglulegrar hreyfingar
og minnkandi líka á Alzheimer-
sjúkdómnum.
* Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninleggur áherslu á að aukin hreyfing sé
ekki aðeins samstarfsverkefni þeirra
sem sinna heilbrigðis-, mennta- og
íþróttamálum heldur einnig t.d.
þeirra sem starfa að skipulags- og
samgöngumálum sem og félags- og
umhverfismálum.
BORGHILDUR
SVERRISDÓTTIR
Heilbrigt líf
ALLIR VILJA VERA HEILBRIGÐIR EN FARA ÞÓ EKKI EINU FARSÆLUSTU LEIÐINA AÐ ÞVÍ.
GETUM VIÐ ÁTT KRÖFU TIL LAUNA EF VIÐ HÖFUM EKKI UNNIÐ?
A
llir vita af margstaðfestum áhrifum
reglulegrar hreyfingar á líkama
okkar. Flestir vita líka af jákvæð-
um áhrifum reglulegrar hreyfingar
á andlega heilsu, s.s. á þunglyndi og depurð.
En regluleg hreyfing er einnig talin hafa
sterk jákvæð áhrif á hugræna getu og á hag-
kerfið.
Regluleg hreyfing og áhrif
hennar á samfélagið
Þegar talað er um reglulega hreyfingu er átt
við miðlungserfiða hreyfingu sem krefst 3-6x
meiri orkunotkunar en hvíld. Hjartsláttur og
öndun heldur hraðari en venjulega en þó er
hægt er að halda uppi samræðum. Dæmi um
miðlungserfiða hreyf ingu eru röskleg ganga,
garðvinna, heimilisþrif, að hjóla, synda eða
skokka rólega.
Margt getur haft jákvæð áhrif á lífsgæði
okkar, en rannsóknir benda til að regluleg
hreyfing geti leikið aðalhlutverki í að auka
lífsgæðin í víðasta skilningi þess orðs, það er
líkamleg, andleg, vitsmunaleg og hagfræðileg
áhrif.
Almennt er talað um þau jákvæðu áhrif
sem regluleg hreyfing getur haft á okkur lík-
amlega eins og betri efnaskipti, minni vöðv-
arýrnun, sterkara hjarta, betri blóðþrýstingur,
betri kransæðar, meira þol, lægra kólesteról,
meiri beinþéttni og svona mætti lengi telja.
Þrátt fyrir þessa almennu vitneskju er kyrr-
seta stórt og raunverulegt vandamál í íslensku
samfélagi, en ýmsar vísbendingar eru um að
kyrrseta hafi aukist í daglegu lífi Íslendinga
t.d. ef litið er til aukinnar offitu og fjölgunar
lífsstílssjúkdóma.
Samkvæmt vef Landlæknisembættisins
benda kannanir til að meirihluti fullorðinna
hreyfi sig ekki í samræmi við ráðleggingar um
hreyfingu eða 30 mín. á dag. Ástandið er enn
verra í Bandaríkjunum þar sem talið er að
74% fullorðinna hreyfi sig minna en 30 mín. á
dag og ástand yngri kynslóða þar í landi er
lítið betra. Áætlað er að í fyrsta sinn í sög-
unni, munu yngri kynslóðir Bandaríkjamanna
lifa óheilbrigðara lífi en foreldrar þeirra, ef
ekki verður gripið til aðgerða.
Til að hægt sé að snúa þessari þróun við
þarf hver einstaklingur að líta í eigin barm og
sjá að hann getur ekki aðeins aukið lífsgæði
sín með reglulegri hreyfingu heldur einnig
haft jákvæð áhrif á samfélag sitt.
Stundum hlustar enginn fyrr en
byrjað er að tala um peninga
Rannsóknir hafa einnig sýnt jákvæð tengsl
milli hreyfingar og annars vegar hagkerfa
heimsins og hins vegar hugrænnar getu.
Hvað varðar tengsl milli hreyfingar fólks og
hagkerfa hefur Alþjóðaheilbrigðismálastofn-
unin (WHO) tekið saman kostnað vegna kyrr-
setu fólks í fjölmörgum löndum, s.s. beinan
kostnað á meðferðum vegna lífsstílstengdra
sjúkdóma og óbeinan kostnað vegna veikinda-
fjarvista. Samkvæmt vef landlæknisembætt-
isins telur stofnunin að kostnaðurinn samsvari
minnst 5.000 krónum á hvern íbúa á ári eða
minnst 9,4 milljörðum króna fyrir íslenskt
samfélag.
Lengi býr að fyrstu gerð
Hvað varðar tengsl milli hreyfingar og hug-
rænnar getu kemur fram í rannsókn sem getið
er um í grein tímaritsins The Nature frá 2008
að jákvæð tengsl eru á milli líkamlegrar hreyf-
ingar og ýmiskonar hugrænnar getu skóla-
barna (4 til 18 ára). Þar kemur einnig fram að
því fyrr sem hreyfing verður regluleg í lífi ein-
staklings því meiri áhrif getur hún haft á að
viðhalda og bæta hugræna virkni og andlega
heilsu í gegnum allt lífsskeiðið. Þannig getur
regluleg hreyfing frá unga aldri haft veruleg
jákvæð áhrif á þróun og þroska heilastarfsem-
innar.
Niðurstaðan er þessi. Mikilvægi reglulegrar
hreyfingar verður seint ofmetið. Hún getur
haft jákvæð áhrif á líkamleg, andleg og hug-
ræn lífsgæði og þannig aukið gæði samfélags-
ins og haft jákvæð áhrif á buddu samfélagsins.
Heimildir: www.landlaeknir.is | www.nature.com
JÁKVÆÐ ÁHRIF HREYFINGAR
Regluleg hreyfing er
samfélagsmál
FRÁ ALDAÖÐLI HEFUR VERIÐ RÆTT UM MIKILVÆGI HREYFINGAR OG FJÖLDI RANNSÓKNA
HEFUR STAÐFEST ÞAU JÁKVÆÐU ÁHRIF SEM HREYFING HEFUR. NÚ NÝVERIÐ Á SAMFÉLAGIÐ Í HEILD SINNI.
ÞVÍ MIÐUR ERU ATHAFNIR FÓLKS SAMT EKKI Í TAKT VIÐ RÁÐLEGGINGAR.
Borghildur Sverrisdóttir borghildur74@gmail.com
Regluleg hreyfing frá unga
aldri hefur jákvæð áhrif á
heilsu barna og fullorðinna.
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Algengar skýringar fyrir lítilli hreyfingu hjá
fullorðnum eru tímaskortur og þreyta. Mik-
ilvægt er því að gera sér grein fyrir að hreyf-
ingin þurfi ekki að vera tímafrek eða erfið til
að hafa jákvæð áhrif á heilsuna almennt. Hér
skiptir allt máli, eins og að nota stiga í stað
lyftu, nota göngu og hjólreiðar sem ferða-
máta, stunda garðvinnu eða þrífa heimilið.
Alltaf eitthvað á hverjum degi.
Lítil hreyfing getur
gert gæfumuninn
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Rannsóknir hafa leitt í ljós að þegar nánasta
umhverfi hvetur til hreyfingar finnur fólk síð-
ur fyrir hindrunum og er því líklegra til að
stunda reglulega hreyfingu. Foreldrar og vinir
geta haft mikil áhrif t.d. með því að sýna
stuðning og vera fyrirmynd. Mikilvægt er að
eiga greiðan aðgang að margs konar nátt-
úrulegum svæðum til útivistar utan byggðar
en einnig að hreyfing sé raunhæfur og auð-
veldur kostur í byggð. Staðsetning og gæði
grænna svæða, leikvalla og annarra íþrótta-
mannvirkja hefur áhrif á nýtingu þeirra. Þá
þurfa leiðirnar á milli áfangastaða að vera vel
tengdar með stíganeti, sem er opið allan árs-
ins hring, til að fólk velji göngu og hjólreiðar
sem ferðamáta.
Félagslegt og
manngert um-
hverfi hefur áhrif
Morgunblaðið/Styrmir Kári