Morgunblaðið - Sunnudagur - 24.03.2013, Blaðsíða 54

54 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 24.3. 2013
Menning
Þ
að sem mér mislíkar við stafræna ljósmyndun er
að hún neyðir menn til að takast á allt annan hátt
á við það að ljósmynda,“ skrifar hinn kunni þýski
kvikmyndaleikstjóri Wim Wenders í eftirmála
nýjustu ljósmyndabókar sinnar, Places, strange
and quiet. Wenders er víðkunnur fyrir kvikmyndir á borð við
Paris, Texas (1984), Himinn yfir Berlín (1987), Until the End
of the World (1991) og Buena Vista Social Club (1998). Hann
hefur síðustu áratugi verið í fremstu röð
evrópskra kvikmyndaleikstjóra, kvik-
myndahöfundur með skýra persónulega
sýn, en hann er líka kunnur fyrir ljós-
myndaverk sín, sýningar og allnokkrar
áhugaverðar bækur, þar sem persónuleg
sýn hans á heiminn birtist í stökum og
ekki síður áhugaverðum ljósmyndum.
Í nýju bókinni, sem þýska bóka-
forlagið Hatje Cantz gefur úr, eru
„fjörutíu og fjögur tímahylki“, eins og
höfundurinn kallar myndirnar. Ljósmyndir Wenders sýna iðu-
lega staði sem eru hversdagslegir en á einhvern furðulegan
hátt óvenjulegir um leið; manngerða staði sem virðast oft
gleymdir eða mótaðir af röð tilviljana.
Og þótt Wenders hafi verið í framvarðasveit kvikmyndaleik-
stjóra sem skiptu yfir í stafræna upptöku, og reyni alltaf að
nýta sér nýjustu tækni á því sviði, þá vill hann ekki sjá staf-
rænar ljósmyndavélar; hann tekur sínar myndir á filmu og út-
skýrir hvers vegna.
„Sem ljósmyndari er ég gamaldags og held mig við analóg-
tæknina; gömlu góðu filmuna,“ segir hann. „Sérhver mynd
sem er tekin fangar eitthvað einstakt sem er greypt, raun-
verulega og efnislega, á negatífuna. (Hvort sem myndin er vel
lukkuð eða ekki.) Þessari einstöku upplifun getur hinsvegar
verið eytt ef myndin er tekin á stafrænan hátt, með því einu
að ýta á „delete“-hnappinn, eytt án þess að nokkur ummerki
standi eftir. Er þá ekki verið að ráðskast með flæði tímans
sem birtist á svo sannan hátt á filmunni?“
Þolir ekki stafræna ljósmyndun
Annað við stafræna ljósmyndun fer líka í taugarnar á Wend-
ers og skemmir fyrir honum það sem hann kallar samtalið
milli sín og staðarins sem hann myndar; það er að geta strax
séð afraksturinn aftan á myndavélinni.
„Með því að sjá útkomuna, jafnvel þó að það sé einskonar
skissa, breytist markmið ljósmyndunarinnar í einskonar vöru
og ég verð framleiðandi. Það er ég sem ræð og samtalinu er
lokið … Í analógísku ferli erum við jafningjar og samband
mitt við staðinn heldur áfram.“ Og þá þolir hann ekki við staf-
rænar ljósmyndir að þær má leysa upp í „atóm“ sín og raða
þeim aftur saman á hvern þann hátt sem skapara verksins
sýnist – það þykir Wenders vera fullkomin andstæða þess
sem hann telur lykilatriði ljósmyndunar: að hún fjallar um
raunveruleikann.
Bjargar stöðunum
Wenders hefur komið víða við þar sem hann safnaði ljós-
myndunum í nýju bókina, og hann rammar þær inn á per-
sónulegan hátt. Hann er einnig vanur að ramma sjálfur inn öll
myndskeið í kvikmyndum sínum. En þá vinnur hann með hópi
fólks; þegar hann ljósmyndar kýs hann alltaf að ráfa um einn,
hvort sem það er í bandarískum smábæjum, skemmtigörðum í
Japan eða á hálendi Armeníu. Þrátt fyrir ljóðræna og per-
sónulega sýn, segir hann þetta líka vera heimildaljósmyndir.
„Mér hefur alltaf þótt mikilvægt að ég væri að vernda stað-
ina í myndunum. Bæði í ljósmyndum og kvikmyndum hef ég
valið að sýna staði sem mér finnst að séu að hverfa; með því
að taka mynd finnst mér ég vera að bjarga þeim.“
„Ekkert fyrirfinnst án andstæðu þess,“ segir ljósmyndarinn þar sem hann veltir þessari „baðstrandarsenu“ í Palermo á Sikiley fyrir sér.
„En hver gæti andstæða þessa staðar verið?“ spyr hann. Wenders má kalla myndskáld hversdagsleikans.
LJÓSMYNDIR LEIKSTJÓRANS Á BÓK
Gleymdir
staðir
Wenders
ÞÝSKI KVIKMYNDALEIKSTJÓRINN WIM WENDERS
ER BEST ÞEKKTUR FYRIR KVIKMYNDIR EN HANN
ER EINNIG METNAÐARFULLUR LJÓSMYNDARI,
GEFUR ÚT BÆKUR OG HELDUR SÝNINGAR.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is
„Það er ótrúlegt hversu margar ólíkar hugmyndir um „skemmtun“ fyrirfinnast á þessari jörð,“ segir Wenders um þessa
ljósmynd sína af ródeó-trúð á sveitaskemmtun einhvers staðar í Bandaríkjunum.
„Sem ljósmyndari er ég gamaldags og held mig við analóg-
tæknina; gömlu góðu filmuna,“ segir Wim Wenders.
AFP
Þegar Wenders framkallaði filmur sem hann tók í Fukushima í
Japan árið 2011, þar sem kjarnorkuslysið varð, kom geislun fram
á þeim öllum í formi ljósbylgju sem dansar um flötinn.
Kápa nýrrar bókar
Wim Wenders.