Morgunblaðið - 26.04.2013, Síða 39

MINNINGAR 39
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 26. APRÍL 2013
✝ Benediktfæddist að
Löndum í Stöðv-
arfirði þann 8.
febrúar 1935.
Hann lést á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu í
Neskaupstað 17.
apríl 2013.
Foreldrar voru
Guttormur Þor-
steinsson og Fann-
ey Ólafsdóttir, ábú-
endur á Löndum. Benedikt átti
einn bróður, Ólaf, f. 28. októ-
ber 1937, d. 9. janúar 2002.
Benedikt giftist þann 6. júní
1958 Olgu Jónsdóttur, f. 30.
september 1937, frá Neskaup-
stað, dóttur Jóns Karlssonar
Þorsteinssyni, þau eiga tvö
börn, Grétar Stein og Sig-
urbjörgu Ástu og eitt barna-
barn. Fyrir átti Benedikt dótt-
urina Ásdísi, f. 12. ágúst 1953,
og er hún gift Bergi Tómassyni
og eiga þau tvö börn, Árnýju
Björgu og Hjalta Þór og tvö
barnabörn.
Benedikt ólst upp að Lönd-
um. Hann gekk í barnaskóla á
Stöðvarfirði en lauk landsprófi
frá Eiðaskóla árið 1953 og
fyrsta hluta stýrimannsnáms
árið 1958. Benedikt hóf ungur
að stunda sjómennsku og varð
hún að mestu hans ævistarf,
fyrstu árin sem háseti og stýri-
maður á vertíðarbátum og
nótabátum, og síðustu 21 árin
sem matsveinn á Berki frá Nes-
kaupstað, eða allt þar til hann
hætti störfum fyrir aldurs sakir
árið 2003.
Útför Benedikts verður frá
Norðfjarðarkirkju í dag, 26.
apríl 2013, kl. 14.
sjómanns og Gísl-
ínu Sigurjóns-
dóttur húsfreyju.
Benedikt og Olga
eignuðust þrjú
börn. 1) Guðlaug
Björk, f. 9. desem-
ber 1957, hún er
gift Óla Hans
Gestssyni, þau eiga
synina Benedikt
Lárus og Helga
Frey og þrjú
barnabörn. 2) Jón Ingi, f. 24.
desember 1959, giftur Aðal-
björgu Karlsdóttur, þau eiga
tvö börn, Karl Sæberg og Olgu
Kristínu og þrjú barnabörn. 3)
Fanney Særún, f. 3. desember
1961, hún var gift Magnúsi
Genginn er til feðra sinna vin-
ur okkar, mágur og svili, eftir
erfið og löng veikindi. Á þessum
tímamótum koma upp í hugann
margar og ánægjulegar sam-
verustundir, sem spanna fimm-
tíu ára sögu eða meira og tengja
saman íslenskan kúltúr eins og
hann gerist bestur. Á árum áður
fórum við hjónin með Benna og
Olgu í ferðalög, innanlands og
utan, og bar þá margt á góma.
Sérstaklega er minnisstætt hve
næmt auga Benni alltaf hafði
fyrir grósku landsins. Sama
hvar við komum, alltaf var það
fyrst að Benni hafði orð á land-
kostum og blómlegum ökrum
sveitanna, þvílíkir möguleikar til
ræktunar þótti honum. Benni
var alltaf trúr uppruna sínum úr
sveitinni, sveitamaður í húð og
hár og gegnheill framsóknar-
maður þótt sjómennskan hafi
verið hans lífsstarf. Benni var
hvers manns hugljúfi og í
þröngum hópi vina og kunningja
naut hann sín best. Hann var
alltaf boðinn og búinn til þess að
rétta hjálparhönd og veita af
sínu, hvort sem um var að ræða
veisluföng eða annað sem fólk
vanhagaði um og hann var þess
umkominn að geta í té látið. Við
hjónin erum svo heppin að hafa
átt nána samleið með Benna og
Olgu í meira en hálfa öld og
deilt með þeim lífsins blíðu og
stríðu nánast allan þennan tíma.
Skemmtilegust var hin venju-
lega lífsbarátta með barnaupp-
eldi og tilheyrandi heimilisbasli
ásamt ferðalögum. Erfiðust
voru veikindin, sem gerðu vart
við sig hjá Benna á seinni hluta
æviskeiðsins. Lengi vel tókst þó
að halda Parkinson-veikinni
niðri þótt sóttin elnaði með ár-
unum ásamt öðrum veikindum,
þar til ekkert varð við ráðið. Við
hjónin sendum elsku Olgu og
börnum þeirra og barnabörnum
og barnabarnabörnum okkar
bestu kveðjur á þessum tíma-
mótum.
Emilía og Karl.
Benedikt
Guttormsson
✝ Jón Ormar Ed-wald fæddist á
Ísafirði 19. júní
1925. Hann lést á
Landspítalanum
við Hringbraut 16.
apríl 2013.
Foreldrar Jóns
voru þau Jón Sam-
úelsson Edwald,
kaupmaður og
vararæðismaður, f.
17. júní 1886, d. 30
apríl 1935 og Sigrún Edwald (f.
Aspelund), f. 7. febrúar 1895, d.
3. júlí 1982.
Jón kvæntist 12. október 1951
Ágústu Úlfarsdóttur Edwald, f.
25. maí 1928. Foreldrar hennar
voru Úlfar Karlsson, f. 29. jan-
úar 1896, d. 7. október 1996, og
Helga Jónína Steindórsdóttir, f.
11. september 1905, d. 28. júlí
1974. Börn þeirra eru: 1) Jón
Haukur, f. 1954, maki Álfheiður
Magnúsdóttir, f. 1957, börn
þeirra eru Lilja, f. 1982 og
Magnús Helgi, f. 1988, 2) Birgir,
f. 1958, maki Ragnheiður Ósk-
arsdóttir f. 1955, dætur þeirra
eru Þórunn, f. 1979, Ágústa, f.
1981 og Hildur f. 1986. Dóttir
Birgis og Hrefnu Garðarsdóttur
1953. Námsdvöl á sjúkra-
húsapótekum í Kaupmannahöfn
og Stokkhólmi veturinn 1953-
1954. Að loknu prófi starfaði
Jón sem lyfjafræðingur og síðar
yfirlyfjafræðingur hjá Lyfja-
verslun ríkisins frá 1954-1968,
var eftirlitsmaður lyfjabúða
1968-1969 og starfaði sem yf-
irlyfjafræðingur hjá Lyfjaversl-
un ríkisins frá 1969-1986. Eftir
það starfaði Jón hjá ÁTVR til
ársins 1991. Jón var prófdómari
við Lyfjafræðingaskóla Íslands
frá 1954-1956, stundakennari
við sama skóla frá 1956 til 1957.
Hann var stundakennari við Há-
skóla Íslands 1957-1968 og sett-
ur dósent 1968-1969. Þá var
hann prófdómari í efnafræði við
MH frá 1969-1973 og MT, síðar
MS frá 1972-1985. Jón var í
stjórn Lyfjafræðingafélags Ís-
lands 1950 og 1959-1962, hann
var formaður félagsins frá 1959-
1960. Jón sat í stjórn BHM frá
stofnun 1958-1963. Jón þýddi
fjölda bóka og starfaði við þýð-
ingar hjá Sjónvarpinu frá 1966-
2008. Árið 2010 hlaut hann við-
urkenningu frá Bandalagi þýð-
enda og túlka fyrir
brautryðjandastarf að sjón-
varps- og kvikmyndaþýðingum.
Útför Jóns fer fram frá
Grensáskirkju í dag, 26. apríl
2013, kl. 13.
er Harpa, f. 1974. 3)
Helga, f. 1961, börn
hennar og Kristins
Eiríkssonar eru
Viktoría, f. 1994 og
Atli Þór, f. 1999. 4)
Eggert, f. 1963,
maki Jacquline
McGreal, f. 1957.
Börn Eggerts og
Sigríðar Gunn-
steinsdóttur eru
Erna Björk, f. 1993
og Jón Orri, f. 1995. 5) Kristín, f.
1971, maki Þorsteinn Már Bald-
vinsson, f. 1952. Börn Kristínar
og Einars Karls Hallvarðssonar
eru Snædís, f. 2001 og Helgi, f.
2004.
Jón varð stúdent frá MA,
stærðfræðideild, 1945. Hann hóf
nám við Lyfjafræðingaskóla Ís-
lands í október 1945, stundaði
verknám í Ingólfs Apóteki frá
október 1945 til apríl 1948, og
lauk exam. pharm. í apríl 1948.
Jón starfaði sem aðstoðarlyfja-
fræðingur hjá Lyfjaverslun rík-
isins frá 1948-1951. Hann hóf
nám við Danmarks farmaceut-
iske Højskole í Kaupmannahöfn
í nóvember 1951 og lauk þaðan
cand. pharm.-prófi í október
Í dag kveð ég hann afa minn,
málfarsráðunautinn, náttúru-
fræðinginn og ættfræðinginn Jón
Ormar. Hann var lyfjafræðingur
en við töluðum sjaldan um það.
Hann fræddi mig heldur um for-
feðurna, ná- og fjarskylda ætt-
ingja og eftirminnilega samferða-
menn sína. Afi þekkti svo margt
fólk sem hafði alvöru starfsheiti;
bakarar, skóarar og rakarar.
Sumir voru frá Ísafirði, aðrir frá
Akureyri eða Reykjavík. Ég
þekkti þetta fólk ekki og gekk svo
illa að muna hver var hvað að
stundum fannst honum nóg um.
Afi kenndi mér hvað blómin heita,
trén og fuglarnir og útskýrði ýmis
efnaskipti – af hverju hlutir ryðga
eða ryðga ekki og hvernig sykur
er unninn. Hann var mikill áhuga-
maður um málfar og hikaði ekki
við að leiðrétta mig, ungabörn eru
ungbörn og ég fór aldrei til eyja í
Karabíska hafinu heldur Karíba-
hafinu. Afi kunni líka að sauma út
og smíða báta sem pössuðu á æv-
intýralegan hátt inn í litlar flösk-
ur.
Þegar ég flutti til Reykjavíkur
sem unglingur var afi ætíð boðinn
og búinn að skutla og sækja.
Hann kom jafnan í fyrra fallinu
svo við gætum rúntað svolítið um
og hann sagt mér af hverju Bar-
ónsstígur og Skothúsvegur bera
þessi nöfn, hvernig Sæbrautin var
byggð á uppfyllingu og kennt mér
að þekkja „signatið“ í Esjunni við
rétt veðurskilyrði. Hann sagði
mér líka oft sögur af húsum og
fólki, sumar sagnfræðilegar aðrar
yfirnáttúrulegar með draugum,
hurðum sem skelltust af sjálfu sér
og óútskýrðum barsmíðum. Afi
var mikill húmoristi.
Það er ómetanlegt að fá að
kynnast jafnfróðleiksfúsu og
metnaðarfullu fólki og ég bý að
því að hafa fengið að njóta hans
vandvirkni og sagnagleði. Takk
fyrir mig, elsku afi, og góða ferð.
Ágústa.
Aldrei kom maður að tómum
kofunum hjá honum. Hann var
ótrúlega fróður á mörgum sviðum
og hafði auk þess mjög frjóan frá-
sagnarstíl á kjarnmikilli og vand-
aðri íslensku. Samtölin við hann
urðu oft bæði löng og skemmtileg.
Við Jón Ormar, eða Dáti eins og
við systkinin vöndumst á að kalla
hann í æsku fyrir vestan, vorum
systkinabörn af norsku ætterni
og höfðum við gaman af að grafa
upp fróðleik um þau tengsl, en
Jón var líka mikill fræðimaður um
íslenskar ættir eins og svo margt
fleira. Við áttum svo margt eftir
að ræða en maður heldur alltaf að
það sé nógur tími og vaknar svo
upp við vondan draum. Nú saknar
maður þess að eiga ekki lengur
kost á að hlusta á frábærar frá-
sagnir hans af mönnum og mál-
efnum. Fjölskylda mín og ég
sendum Ágústu og öðrum að-
standendum innilegar samúðar-
kveðjur.
Magnús Aspelund.
Hann Jón tók mér opnum örm-
um við okkar fyrstu kynni. Ég
minnist hans og vináttu okkar
með miklu þakklæti. Ást hans til
barna minna var skilyrðislaus og
ekkert var ofgjört fyrir þau. Hann
gladdist með mér yfir framförum
þeirra, stórum sem smáum.
Hringdi eða kom eins og sigri
hrósandi til þess eins að segja
mér hvað hann væri hreykinn.
Samverustundirnar með honum
eru fjársjóður þeirra og engu
þurfti að kosta til. Á heimili hans
var sem tíminn stöðvaðist þegar
hann sat í sófanum með þeim og
gluggaði í bók, talaði við þau og
fór með vísur, föndraði með þeim
og smíðaði litla hluti. Ekki man ég
eftir að hann hafi vandað um við
þau. Hann huggaði, hrósaði þeim,
hvatti og leiðbeindi, hvað sem á
gekk. Snædís og Helgi þurftu
aldrei ástæðu til að mega dvelja
hjá honum og ömmu sinni. Þau
hlökkuðu til í hvert skipti og áttu
alltaf sama erindið sem aldrei
þurfti að útskýra.
Jón hafði yndi af alls kyns nátt-
úruvísindum og einstakt lag á að
fræða krakkana um svo margt.
Við fórum t.d. í fjöruna við Sel-
tjarnarnes eða í Heiðmörk og átt-
um dýrmætar stundir; gerðum
margar uppgötvanir. Svo sátu
þau með honum heima og hann
hélt áfram að kynna þeim vísindin
og fræða. Ég fékk að heyra í leik-
skólanum að þau væru vel máli
farin, en átti ekki gott með að
eigna mér hrósið. Börnin út-
skýrðu fyrir mér hin ýmsu fyr-
irbrigði náttúrunnar, heiti dýra
eða plantna. Svo oft ráku þau mig
á gat og þá birtist Jón mér fyrir
hugskotssjónum, leit til mín stolt-
ur og svolítið sposkur á svip.
Það er huggun að eiga bara
góðar minningar um Jón. Hann
gaf sér góðan tíma og útbjó gott
veganesti fyrir börnin mín. Þau
eiga fallega minningu um afa sinn
og náinn vin.
Einar Karl.
Hér verður ekki rakin ævi né
starfsferill Jóns O. Edwalds, að-
eins minnst þessa eftirminnilega
og skemmtilega samverkamanns
hjá Sjónvarpinu í fáeinum fátæk-
legum orðum.
Þegar íslenska sjónvarpið hóf
útsendingar haustið 1966 starfaði
Jón hjá Lyfjaverslun ríkisins en
hann var lyfjafræðingur að
mennt. Um það leyti voru þau
hjón að koma sér upp húsnæði og
ala upp barnahóp. Jóni veitti þá
ekki af aukatekjum og leitaði því
eftir verkefnum við þýðingar hjá
Sjónvarpinu á fyrstu árum þess.
Því var vel tekið enda var Jón
mikill íslenskumaður og vel að sér
í tungumálum, einkum Norður-
landamálunum þótt hann þýddi
líka feiknin öll úr ensku. Best lét
Jóni að þýða heimildamyndir;
náttúrufræði, læknisfræði, eðlis-
og efnafræði en leikna þætti og
bíómyndir fékkst hann einnig við.
Okkur hinum þótti gott að leita til
Jóns þegar eitthvað stóð í okkur í
fræðunum svona fyrir daga að-
gengilegra orðabóka og veraldar-
vefsins.
Við þýðingar hjá Sjónvarpinu
starfaði Jón síðan óslitið fram yfir
áttrætt, lengst af í hjáverkum. Við
það má bæta að Jón hætti störf-
um hjá Lyfjaverslun og starfaði
eftir það hjá ÁTVR. Þar vann
hann mörg þarfaverk, fann upp
Kláravín, sem lengi var vinsæll
drykkur, og blandaði rétt þann
þjóðlega drykk Svartadauða.
En helst minnumst við Jóns
fyrir það hvað hann var oft ein-
staklega skemmtilegur í viðræð-
um. Sjaldan snerust þær þó um
þetta venjulega dægurþras; oft
um þau verkefni sem Jón var að
glíma við þá stundina eða íslenskt
mál og málvöndun sem hann bar
mjög fyrir brjósti. Skemmtilegast
var þó þegar hann sagði frá atvik-
um úr ævi sinni, einkum á æsku-
árunum á Ísafirði þar sem ýmis
strákapör voru framin og margur
kynlegur kvistur var á þeim ár-
um. Minni hans á þessi ár var með
ólíkindum og sama var að segja
um menntaskólaárin á Akureyri
og námsárin við Hafnarháskóla.
Frásagnargáfan brást honum
aldrei enda gáfu margir sig á tal
við Jón þegar hann var á ferð.
Mér er eiður sær að það gat tekið
hann allt að hálftíma að rölta frá
þýðingastofu í austurenda út-
varpshússins nýja að útidyrum
vestanvert. Seinni árin átti Jón að
vísu óhægt um gang vegna lé-
legra mjaðmaliða en það sem tafði
var hve margir gáfu sig á tal við
þennan sagnaþul. Síðustu árin
vann Jón við að skrá æviminning-
ar sínar en því miður entist hon-
um ekki aldur til að ljúka því
verki. Ég ávítaði hann oft fyrir að
hafa ekki byrjað fyrr.
Og Jón var ekki bara vísinda-
maður og málamaður; hann var
þúsundþjalasmiður. Hann gerði
við bílana sína, hann sá um allt
viðhald heima, hann saumaði út
veggteppi og myndir og hann sag-
aði út leikföng úr krossviði handa
barnabörnunum af miklum hag-
leik.
Loks viljum við votta Ágústu,
eiginkonu Jóns, börnum þeirra og
öllum afkomendum innilega sam-
úð.
Við kveðjum nú þennan öðling
með söknuði og þakklæti fyrir
samveruna.
Með kveðju frá öllu samverka-
fólki við þýðingar og textun,
Ellert Sigurbjörnsson,
fv. yfirþýðandi.
Kynni okkar Jóns O. Edwald
hófust haustið 1964, þegar við
tókum ásamt fjölskyldum okkar
við íbúðum í fjölbýlishúsi að Háa-
leitisbraut 117, „tilbúnum undir
tréverk“. Þótt við heimilisfeðurn-
ir ynnum ásamt fleirum oft að
vinnudegi loknum við að mála,
leggja flísar og annað, var mörgu
ábótavant þegar við fluttumst í
nýju íbúðirnar, báðir fyrir jól. Við
Jón uppötvuðum brátt ýmis sam-
eiginleg áhugamál, enda unnum
við saman að ýmsu; báðir við þýð-
ingu á fræðsluefni í sjónvarpi og
síðar einnig við þýðingu og
vinnslu fróðleiksrita. Það leyndi
sér ekki að Jón var víðlesinn og
hafði gott vald á íslenskri tungu.
Örlögin höguðu því svo, að ég
fluttist frá Háaleitisbraut 117 fyr-
ir nokkrum áratugum. En þótt
daglegt samband legðist af héld-
ust góð kynni mín við Jón O. Ed-
wald og Ágústu konu hans.
Ég kveð góðan vin með söknuði
og votta fjölskyldu hans einlæga
samúð.
Örnólfur Thorlacius.
Hann var litríkur, frjór og
skemmtilegur þýðendahópurinn
sem ég kynntist þegar ég tók við
starfi yfirþýðanda á Sjónvarpinu í
byrjun febrúar 1978. Einn stór-
virkasti þýðandi í þessum um eða
yfir 20 manna hópi var Jón O. Ed-
wald.
Flestir stunduðu þýðingarnar í
hjáverkum um kvöld, helgar eða
nætur, meðfram aðalstarfi sínu.
Jón var þar á meðal því hann
gegndi starfi aðstoðarforstjóra
Lyfjaverslunar ríkisins og bland-
aði auk þess íslenska áfengið sem
ÁTVR seldi.
Þessi störf voru annasöm en
engu að síður komst Jón á hverj-
um mánuði yfir að þýða svo sem
einn framhaldsflokk og 1-2 kvik-
myndir ásamt fræðsluefni af ýms-
um toga. Hann var ákaflega fljót-
ur að þýða. Þegar myndir bárust
af einhverjum orsökum seint til
landsins og örfáir dagar voru til
útsendingar leitaði ég iðulega til
Jóns. Hann náði á einni nóttu að
þýða kvikmynd, þar sem mikið
var talað, og skila vélrituðu og
hreinu handriti að morgni næsta
dags, áður en hann hélt til vinnu
sinnar. Hann fékk ekki af sér að
skila uppkasti, útkrotuðu og leið-
réttu þótt það væri leyfilegt í
tímaþröng. Handritunum skilaði
hann aldrei öðruvísi en óaðfinn-
anlegum. Á þessum árum urðu
þýðendur að koma í Sjónvarps-
húsið og keyra skjátextana með
myndunum einu sinni eða tvisvar
til að sannreyna að textarnir féllu
rétt og vel að talinu. Og meðan út-
sending myndar stóð yfir sat þýð-
andinn í Sjónvarpshúsinu og
studdi á takka til að birta textana
á skjám áhorfenda. Þannig út-
heimtu leiknar myndir og þættir
talsvert vafstur og bindingu út-
sendingarkvöldið. En þrátt fyrir
stórt heimili og allt sitt annríki
fann Jón sér tíma til að sauma út
riddarateppi með fyrirmynd í
teppinu á Þjóðminjasafni. Ég held
að hann hafi verið í essinu sínu
þegar öll spjót stóðu á honum og
ekki sá út úr augum.
Jón var með lyfjafræðipróf frá
Kaupmannahöfn, fjölfróður og vel
heima á flestum sviðum, ekki síst í
raunvísindum. Sú sérþekking
hans nýttist vel. Hann hafði
einkar gott lag á því að þýða
fræðsluefni, hvort sem það var
um dýr og plöntur, vísindi eða
tækni, á lipra íslensku, hreina og
skýra, og var þulur með mörgum
myndum. Ég minnist þátta sem
hétu Spekingar spjalla og voru frá
sænska sjónvarpinu. Í þessum
þáttum spjölluðu stjórnendur við
nýkrýnda Nóbelsverðlaunahafa á
mörgum sviðum og þar var skilj-
anlega víða komið við og stundum
kafað djúpt. Jón var sjálfkjörinn
til að þýða þessa þætti, ég held
hann hafi þýtt þá alla eftir seg-
ulbandsupptökum því handrit
fylgdu sjaldan eða aldrei með
þáttunum. Auk sjónvarpsþýðing-
anna liggja margar bókarþýðing-
ar eftir Jón.
Jón var kvikur á fæti, skjótur í
hugsun, stálminnugur, hress í
tali, glettinn og góður sögumaður.
Hann kunni ótal sögur af fólki og
fyrirbærum frá bernskuárunum á
Ísafirði, frá skólaárunum og af
samferðafólki sínu og ég minnist
þess ekki að hann hafi sagt sömu
sögu oftar en einu sinni, það var af
svo miklu að taka. Sögurnar voru
gamansamar og græskulausar,
hann hnjóðaði ekki í aðra.
Aldrei bar skugga á samstarf
okkar Jóns, sem stóð í tæp tíu ár.
Það er hlýtt og bjart yfir minning-
unni um hann.
Pálmi Jóhannesson.
Jón Ormar Edwald
✝
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma
og langamma,
KRISTJANA SIGRÍÐUR ÁRNADÓTTIR,
Breiðamörk 15,
Hveragerði,
sem lést á Heilbrigðisstofnun Suðurlands
föstudaginn 19. apríl, verður jarðsungin frá
Hveragerðiskirkju laugardaginn 27. apríl kl. 14.00.
Arnheiður I. Svavarsdóttir, Einar Sigurðsson,
Anna María Svavarsdóttir, Wolfgang Roling,
Hannes Arnar Svavarsson, Guðbjörg Þóra Davíðsdóttir,
Árni Svavarsson, Svandís Birkisdóttir,
Guðrún Hrönn Svavarsdóttir,
Svava Sigríður Svavarsdóttir, Erlendur Arnar Gunnarsson,
barnabörn og barnabarnabörn.