Morgunblaðið - 18.05.2013, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 18. MAÍ 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Enn á ný á aðráðast tilatlögu
gegn svartri at-
vinnustarfsemi á
Íslandi. Ríkis-
skattstjóri, Al-
þýðusamband Ís-
lands og Samtök
atvinnulífsins hyggjast í sum-
ar taka höndum saman. Farn-
ar verða eftirlitsferðir og
vinnustaðir heimsóttir ófor-
varandis.
Skúli Eggert Þórðarson rík-
isskattstjóri telur að undan-
skot frá skatti hafi færst í vöxt
og rekur meðal annars til þess
að meiri peningar séu í umferð
en áður. Ekki liggja fyrir tölur
um umfang svartrar atvinnu-
starfsemi hér á landi, en þegar
ráðist var í sambærilegt átak
fyrir tveimur árum var áætlað
að töpuð gjöld vegna svartrar
vinnu næmu rúmlega tíu millj-
örðum króna á ári.
Svört atvinnustarfsemi er
auðvitað ekkert einsdæmi hér
á landi. Alls staðar er hluti
hagkerfisins svartur, en um-
fangið er mismikið.
Hagfræðingurinn Friedrich
Schneider hefur reiknað út að
svört atvinnustarfsemi sé
mest á Grikklandi, Ítalíu,
Portúgal og Spáni. Á Íber-
íuskaganum og Ítalíu eru 20%
vergrar landsframleiðslu í
neðanjarðarhagkerfinu og á
Grikklandi er umfangið fjórð-
ungur landsframleiðslunnar.
Annað er upp á
teningnum norðar
í álfunni. Í Þýska-
landi nemur svört
atvinnustarfsemi
13% vergrar
landsframleiðslu
og í Hollandi og
Austurríki undir 10%.
Tækist hinum kreppu-
hrjáðu löndum í Suður-
Evrópu að draga þessa starf-
semi upp á yfirborðið myndi
það leysa margan bókhalds-
vandann.
Skattheimta hefur farið úr
böndunum í tíð fráfarandi rík-
isstjórnar og það kann að hafa
áhrif á siðferði skattgreið-
enda. Skattpíning er þó engin
afsökun fyrir skattsvikum.
Skattsvik skapa ójafnvægi í
allri samkeppni. Þeir sem geta
ekki hugsað sér að svíkja und-
an skatti eiga á hættu að verð-
leggja sig út af markaðnum
því að þeir geta augljóslega
ekki boðið jafnhagstætt verð
fyrir þjónustu sína og keppi-
nautar í neðanjarðarhagkerf-
inu.
Skattsvik skapa einnig
ójafnvægi í þjóðfélaginu. Stór
hluti þjóðarinnar getur ekki
látið meðborgarana sitja í
skattasúpunni og borga fyrir
sig heilbrigðisþjónustu, skóla-
göngu barna, vegi, gangstéttir
og ljósastaura. Flestir eiga
nóg með eigin reikninga, þótt
þeir þurfi ekki að borga reikn-
inga annarra líka.
Flestir eiga nóg með
eigin reikninga, þótt
þeir þurfi ekki að
borga reikninga
annarra líka}
Reikningar annarra
ForystumennEvrópusam-
bandsins vilja allt-
af ganga lengra í
samrunaátt. Þeir
taka skref, svo
líða nokkrir mán-
uðir eða ár og þá telja þeir
þörf á næsta skrefi. Þeir finna
aldrei fyrir þörfinni til að
stíga til baka.
Nýjasta dæmið um þessa
samrunaáráttu eru orð
Francois Hollande, forseta
Frakklands, á blaðamanna-
fundi í fyrradag. Hollande
sagðist verða, sem leiðtogi
eins stofnfélaga Evrópusam-
bandsins, að lyfta Evrópu upp
úr sleninu sem hún væri föst
í. „Ef Evrópa helst í því
ástandi sem hún er í nú gæti
það þýtt endalok þessa verk-
efnis,“ sagði hann.
En Hollande getur ekki
hugsað sér að „Evrópu-
verkefninu“ um æ meiri sam-
runa Evrópuríkja ljúki nokk-
urn tímann. Til að koma í veg
fyrir endalok þess vill hann að
komið verði á fót ríkisstjórn á
evrusvæðinu og að
það geti tekið um
tvö ár að koma
þeirri breytingu í
gegn.
Þetta er fjarri
því að vera fyrsta
hugmyndin af þessu tagi, en
Hollande orðaði hana skýrar
en flestir hafa gert. Hann vill
að þessi ríkisstjórn fari með
efnahagsmál evrusvæðisins,
hafi eigin fjárlög, rétt til að
taka lán og að skattar á svæð-
inu verði samræmdir.
Með slíkri breytingu væru
þjóðríkin á evrusvæðinu lítið
annað en héruð eða sveit-
arfélög og ríkisstjórnir þeirra
væru þar með orðnar ein-
hvers konar héraðs- eða
sveitarstjórnir.
Í þessu sambandi er mik-
ilvægt fyrir Íslendinga að
hafa í huga að í boði þeirrar
ríkisstjórnar sem enn situr
hefur Ísland sótt um aðild að
evrusvæðinu. Hugmyndir
Hollande eru því gott dæmi
um hve brýnt er að afturkalla
þá umsókn tafarlaust.
Francois Hollande
vill gera ríkisstjórnir
aðildarríkjanna að
sveitarstjórnum}
Ríkisstjórn evrusvæðisins
V
arla líður sú vika að einhver for-
ystumaðurinn innan Evrópusam-
bandsins stígi ekki fram og lýsi
því yfir að nú þurfi að auka enn
frekar samruna ríkja sambands-
ins en þegar er orðinn. Oftar en ekki fylgir
með að lokamarkmiðið í þeim efnum eigi að
vera eitt ríki. Það sjónarmið er þó ekki nýtt af
nálinni og hafa forystumen innan Evrópusam-
bandsins annað slagið viðrað það á undan-
förnum áratugum. En það hefur hins vegar
færzt stórlega í aukana í seinni tíð og ekki sízt
undanfarna mánuði og ár.
Nú síðast kallaði François Hollande,
Frakklandsforseti, eftir því á blaðamanna-
fundi í gær að innan tveggja ára yrði Evrópu-
sambandið að því sem kallað er upp á eng-
ilsaxnesku „political union“ en það hugtak þýðir í þessu
sambandi ríki sem samsett er af nokkrum minni ríkjum.
Með öðrum orðum sambandsríki. Einungis nokkrir dag-
ar eru síðan José Manuel Barroso, forseti framkvæmda-
stjórnar Evrópusambandsins, sagði í stefnuræðu sinni í
Evrópuþinginu að þessu markmiði yrði náð innan fárra
ára. Fleiri forystumenn sambandsins hafa talað á þess-
um sömu nótum undanfarið og þar á meðal Angela Mer-
kel, kanzlari Þýzkalands.
Þessi sjónarmið eiga sér víða hljómgrunn innan Evr-
ópusambandsins og meðal annars í stærsta þingflokki
miðju- og hægrimanna á Evrópuþinginu, European
People’s Party (EPP), sem hefur beinlínis það markmið
að til verði evrópskt sambandsríki. Það sama
er til að mynda að segja um regnhlífar-
samtökin European Movement International
sem starfað hafa í áratugi en markmið þeirra
er einkum að vinna að því að til verði sam-
einað evrópskt sambandsríki eða „united,
federal Europe“. Þau samtök hafa starfsemi í
flestum Evrópuríkjum og meðal annars hér á
landi en samtök stuðningsmanna inngöngu
Íslands í Evrópusambandið, Já Ísland, eru
hluti af þessum samtökum.
En hvort það tekst á endanum að ná því
áratugagamla markmiði forystumanna innan
Evrópusambandsins að breyta sambandinu
endanlega í eitt ríki með einum eða öðrum
formerkjum er eftir að koma í ljós þó raun-
veruleikinn sé raunar sá að það er þegar
komið langleiðina í þá áttina. Þannig er það til að mynda
viðurkennd staðreynd innan stjórnmálafræðinnar að
Evrópusambandið sé að stóru leyti þegar orðið að sam-
bandsríki, eða federalískt á lélegri íslenzku, og hafi færzt
sífellt lengra í þá áttina á undanförnum árum. Jafnvel
má færa fyrir því rök að á ákveðna mælikvarða sé sam-
bandið þegar orðið að „de facto“ einu ríki þó það sé ekki
formlega viðurkennt sem slíkt.
Þessi þróun innan Evrópusambandsins hlýtur að vera
eitt af því sem skiptir hvað mestu máli þegar lagt er á
það mat hvort Ísland eigi heima innan sambandsins eða
ekki. Sú umræða snýst í grunninn fyrst og síðast um það
hverjir eigi að fara með stjórn landsins. hjorturj@mbl.is
Hjörtur J.
Guðmundsson
Pistill
„United, federal Europe“
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
Ferðaþjónusta skilar
meiri gjaldeyri en ál
FRÉTTASKÝRING
Gunnar Dofri Ólafsson
gunnardofri@mbl.is
Ferðaþjónusta skilaði næst-mestum gjaldeyristekjumtil þjóðarbúsins á síðastaári samkvæmt tölum frá
Hagstofu Íslands, samtals 238 millj-
örðum króna, 23,5% af heildargjald-
eyristekjum. Á sama tíma skilaði ál-
iðnaður 225 milljörðum.
Samkvæmt upplýsingum frá
Ernu Hauksdóttur, framkvæmda-
stjóra Samtaka ferðaþjónustunnar,
fjölgaði erlendum ferðamönnum um
19% milli áranna 2011 og 2012 og
voru þeir 673.000 á síðasta ári, auk
95.000 sem komu með skemmti-
ferðaskipum. „Það eru ekkert mjög
mörg ár síðan menn töldu ferðaþjón-
ustuna varla til atvinnugreina,“ sagði
Erna. „Það er ágætt fyrir stjórnvöld,
aðila innan greinarinna og almenning
allan að sjá hversu miklu ferðaþjón-
ustan skilaði.“
34% fjölgun ferðamanna á
fyrstu fjórum mánuðum ársins
Erna sagði ekki óraunhæft að
reikna með álíka fjölgun í ár og varð í
fyrra, sérstaklega þar sem ferða-
mönnum fjölgaði um 34% á fyrsta
fjórðungi ársins. Þó er um mun færri
farþega að ræða á vetrarmánuðum en
yfir sumarímann, en þessar tölur
gefa ákveðnar vísbendingar um
hvernig þróunin verður í ár.
„Maður verður undrandi á því
hvernig þessir fyrstu mánuðir ársins
hafa verið, sem og veturinn allur. Það
eru fjöldamargar ástæður fyrir þess-
ari góðu þróun,“ sagði Erna.
„Gríðarleg markaðsherferð, „Ís-
land allt árið“, virðist hafa skilað
miklum árangri, auk þess sem gosið í
Eyjafjallajökli vakti mikla athygli á
landinu. Loks má ekki gleyma því að
aukið sætaframboð flugfélaga sem
fljúga til landsins hefur mjög mikið
að segja,“ sagði Erna.
„Okkar stærstu verkefni eru að
dreifa ferðamannaálaginu betur yfir
árið, og verndun og uppbygging fleiri
áfangastaða fyrir ferðamenn,“ sagði
Erna.
Með uppbyggingu fleiri áfanga-
staða segist hún eiga við uppbygg-
ingu hringinn í kringum landið. Þann-
ig dreifist álagið betur. „Í þessu
samhengi er rétt að nefna að það eru
allir innan ferðaþjónustunnar að
vinna að því að standa betur vörð um
náttúruperlurnar okkar, svo sem eins
og með upptöku einhvers konar nátt-
úrupassa. Á hinn bóginn skilja ferða-
menn eftir sig hér gríðarlegar skatt-
tekjur, það þarf ekki annað en að líta
til þeirra 7.000 bílaleigubíla og allra
þeirra eldsneytisskatta sem ökumenn
þeirra greiða. En það hefði átt fyrir
löngu að standa betur vörð um þessa
staði sem mestur ágangur er á.“
Árstíðarsveiflur skýra tapið
Ferðamenn sem koma yfir vetr-
artímann eyða að jafnaði meiri pen-
ingum á Íslandi. Þeir stoppa yfirleitt í
styttri tíma og þurfa að gista á hót-
elum eða í sambærilegu gistirými,
þar sem örðugt er að tjalda hér á
landi yfir vetrartímann.
Þrátt fyrir mikla veltu og gjald-
eyristekjur af ferðaþjónustu hefur
lengi loðað við greinina að fyrirtæki
innan hennar skili ekki hagnaði.
„Það er alveg rétt og mjög mis-
jafnt hvernig fyrirtækin standa. Við
höfum oft bent á það að arðsemin er
ekki nægjanleg og stór hluti skýring-
arinnar er mikil árstíðarsveifla. Fyr-
irtæki hafa kannski mjög miklar
tekjur yfir sumartímann, sem er svo
eytt í að hafa opið yfir veturinn. Þetta
dregur arðsemina alveg gríðarlega
niður og þess vegna setjum við, í sam-
starfi við stjórnvöld, svona mikla pen-
inga í verkefnið „Ísland allt árið“ til
að reyna að draga úr þessu mikla
ójafnvægi.“
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Ferðamennska Gjaldeyristekjur af ferðaþjónustu eru meiri en af áliðn-
aði. Vetrarferðamennska hefur verið í mjög örum vexti undanfarin misseri
673.000
erlendir ferðamenn komu til
landsins á árinu 2012
565.000
erlendir ferðamenn komu til
landsins á árinu 2011
238
milljarðar fengust
í gjaldeyristekjur af
ferðaþjónustu árið 2012
196
milljarðar fengust
í gjaldeyristekjur af
ferðaþjónustu árið 2011
‹ FERÐAMENN ›
»