Morgunblaðið - Sunnudagur - 10.11.2013, Blaðsíða 52

52 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 10.11. 2013
Á hverju ári er íslenskum rithöfundi boðið
að koma til starfa í Stykkishólmi og dvelja við
störf í íbúð Vatnasafnsins, sem hýsir verk
Roni Horn. Á meðan þiggur höfundurinn
laun í boði bresku stofnunarinnar Art Angel.
Um þessar myndir er Kristín Ómarsdóttir
rithöfundur í Vatnasafni og hún býður til
upplestrar valinkunnra skáldkvenna í safninu
á laugardagskvöld klukkan 20. Þá munu þær
Vigdís Grímsdóttir, Kristín Steinsdóttir, Olga
Guðrún Árnadóttir, Kristín Ómarsdóttir og
Ingibjörg Haraldsdóttir lesa úr nýútkomnum
og eldri verkum í þessu einstaka umhverfi
Vatnasafnsins, þar sem sér yfir höfnina og
gamla bæinn.
Aðgangur að upplestrinum er ókeypis.
UPPLESTUR Í VATNASAFNI
SKÁLDKONUR
Kristín Ómarsdóttir rithöfundur starfar í
Vatnasafni og býður til upplestrar.
Morgunblaðið/Ómar
Meðlimir Nordic Affect flytja verk eftir Bach,
Dornel, Vivaldi, Quantz, Blavet og Leclair.
Kammerhópurinn Nordic Affect heldur á
sunnudag klukkan 16 tónleika í Þjóðmenn-
ingarhúsinu, þar sem fram koma Halla Stein-
unn Stefánsdóttir fiðluleikari, Georgia
Browne þverflautuleikari, Sigurður Hall-
dórsson sellóleikari og Guðrún Ósk-
arsdóttir semballeikari.
Fræðslu og tónlist er fléttað saman innan
vetrartónleikaraðar hópsins og mun verða
sagt frá milli verka. Yfirskrift tónleikanna að
þessu sinni er „Sá besti“ en haldið verður til
18. aldar; tíma þar sem frönsk tónskáld féllu
fyrir konsertum og sónötum Ítalanna, Þjóð-
verjar drukku í sig hinar mögnuðu svítur
Frakklands og enn aðrir heilluðust af hinni
svokölluðu barbarísku fegurð austur-
evrópskrar þjóðlagatónlistar.
TÓNLEIKAR NORDIC AFFECT
TIL 18. ALDAR
Mótettukór Hallgríms-
kirkju flytur hið kunna
verk Vesper, eða Nátt-
söngva, eftir rússneska
tónskáldið Sergei Rachm-
aninoff í Hallgrímskirkju á
sunnudag klukkan 17.
Með kórnum koma fram
bassasöngvarinn Vladimir
Miller, Þorbjörn Rún-
arsson tenór og Auður
Guðjónsson altsöngkona. Stjórnandi er
Hörður Áskelsson.
Vesper er eitt kunnasta kórverk rússnesku
rétttrúnaðarkirkjunnar, samið fyrir fjögurra
til ellefu radda kór án undirleiks. Það er í
fimmtán köflum við texta sem tilheyra hinum
fornu tíðagjörðum aftansöng og náttsöng.
Mótettukórinn syngur verkið á frummálinu
sem er kirkjuslavneska.
Verkið gerir kröfur um dýpri bassaraddir
en almennt þekkjast á Vesturlöndum. Til að
leysa það hlutverk kemur rússneski bassa-
söngvarinn Vladimir Miller til landsins en
hann söng þetta sama verk með Mót-
ettukórnum fyrir fimm árum.
VESPER MEÐ MÓTETTUKÓRNUM
DJÚPIR BASSAR
Sergei
Rachmaninoff
Dómkórinn frumflytur Magnificat eftirHildigunni Rúnarsdóttur á tónleikumsínum í Dómkirkjunni í dag, laug-
ardag, kl. 17. Einnig verða flutt íslensk lög
eftir m.a. Önnu S. Þorvalds-
dóttur og Báru Grímsdóttur.
Kórstjóri á tónleikunum er
Kári Þormar dómorganisti.
Tónleikarnir eru loka-
viðburður á Tónlistardögum
Dómkirkjunnar þetta árið,
en Dómkórinn hefur um ríf-
lega 30 ára skeið staðið fyrir
tónlistardögum kirkjunnar
undir heitinu Soli Deo
Gloria, Guði einum dýrð. Af því tilefni hafa á
hverju ári verið frumflutt ný tónverk sem
samin eru sérstaklega fyrir kórinn eða org-
anistann. „Með þessu móti hefur drjúgur
skerfur bæst við íslenska kirkjutónlist fyrir
tilverknað kórsins,“ segir m.a. í tilkynningu.
Hildigunnur er úr þekktri tónlistar-
fjölskyldu í Garðabænum og hóf ung að læra
á fiðlu og syngja í Skólakór Garðabæjar. Hún
lauk námi frá Tónlistarskólanum í Reykjavík
árið 1989 með tónsmíðar sem aðalgrein. Því
námi hélt hún áfram hjá prófessor Günter
Friedrichs í Hamborg og Svend Hvidtfelt
Nielsen í Kaupmannahöfn. Hún hefur samið
margskonar tónlist, barnaóperu, dansa fyrir
hljómsveit, konserta, að ógleymdum söng-
lögum og kórverkum. Meðal þeirra síðast-
nefndu má nefna Messu í minningu Guð-
brands Þorlákssonar fyrir kór, hljómsveit og
einsöngvara.
LOKAVIÐBURÐUR Á TÓNLISTARDÖGUM DÓMKIRKJUNNAR
Guði einum dýrð
Dómkórinn stendur árlega fyrir tónlistardögum kirkjunnar undir heitinu Soli Deo Gloria.
Morgunblaðið/Ómar
MAGNIFICAT NEFNIST NÝTT VERK
EFTIR HILDIGUNNI RÚNARS-
DÓTTUR SEM FRUMFLUTT VERÐUR
Í DÓMKIRKJUNNI Í DAG.
Hildigunnur
Rúnarsdóttir
Menning
É
g teiknaði og teiknaði og datt allt í
einu inn í þetta myndefni. Það
skýrði á vissan hátt fyrir mér
hvað það er að vera kona; vissu-
lega eru margar teikninganna
berorðar á sinn hátt, án þess að það væri eitt-
hvað sem ég var að leita að. En þarna kom
einhver kraftur sem ég fór að treysta á.“
Kristín Gunnlaugsdóttir myndlistarkona er að
tala af þunga og ástríðu um myndheiminn í
nýjum verkum sínum, sem hanga allt í kring-
um okkur í stærsta sal Listasafns Íslands.
Þau stærstu eru mjög stór, rúmlega fjögurra
metra há, og myndefnið sem Kristín datt nið-
ur á fyrir nokkrum árum og vakti mikla at-
hygli eru sköp. Konur og sköp; píkur.
Sýningin Sköpunarverk, með nýjum mynd-
verkum Kristínar, var opnuð í tveimur sölum
Listasafns Íslands á föstudagskvöld. Í öðrum
eru flennistór útsaumsverk á grófan striga
mest áberandi en í hinum eru málverk á tré,
sem unnin eru með tækni og nálgun sem hef-
ur vakið umtalsverða athygli á Kristínu gegn-
um árin, og aflað henni fjölda aðdáenda. Þetta
er nálgun íkonamálarans, þar sem blaðgull er
notað, en ekki til að sýna helga menn og gyðj-
ur í upphafinni kyrrð og tærleika, heldur enn
fleiri útleggingar af sköpum; í formi þrýstinna
vara eða rósa, jafnvel grænmetis, og svo eru
þarna konur á leið úr innkaupaleiðangri með
þunga Bónuspoka – einskonar gangandi píkur.
„Ég er orðin svolítið þreytt á því að sumir
sem sjá þessi verk sjá bara píkur,“ segir
Kristín þegar við göngum um sýninguna. En
er það nokkuð sérkennilegt, þegar það er ein-
mitt myndefnið?
Kristín brosir. „Nei, ég skil það vel, en óska
þess að fólk horfi líka dýpra.“
Og verður ekki að segja að hún sé bersögul
í þessum verkum, afhjúpandi?
„Algjörlega,“ segir hún.
Í tilkynningu um sýninguna segir að það
óvænta við þessi nýju verk Kristínar sé hið
djarfa, erótíska yfirbragð sem sett er fram
með miðaldalegum hætti og kirkjulegri tækni,
sprottinni af veflist og gylltri undirstöðu, í ætt
við trúarlist gotneska stílsins. Teiknikunnátta
hennar og fínleg meðferð efnisins er í hróp-
legri mótsögn við umbúðalausa, jafnvel
hneykslanlega framsetningu verkanna. Hún
segist með þessari úrvinnslu sinni á gömlum
hefðum vera að gera upp við ákveðna hluti í
hefðinni, og losa um bælinguna þar. „Það má
nota helgimyndagerð til að búa til helgimynd-
ir nútímans.“
– Sumir hljóta að líta á það sem guðlast.
„Örugglega,“ svarar hún og ypptir öxlum.
„Og ég skil það vel, það er líka fín lína milli
þess að vera að niðurlægja eitthvað eða opna
á ákveðið frelsi. Ég vil ekki niðurlægja neitt
heldur að fólk upplifi frelsi og léttleika.“
„Þetta hafa verið átök“
Kristínu leiðist þegar fólk hefur viðfangsefni
verkanna, sköp kvenna, í flimtingum.
„Fátt hefur verið jafn misnotað gegnum
aldirnar, þó að ekki væri nema bara sem hug-
tak, en þetta viðkvæma litla líffæri kvenna. Ef
þetta á að vera á brandarastiginu þá komumst
við aldrei lengra.“
– Þú nálgast myndefnið á fjölbreytilegan
hátt: hér eru píkur sem þrýstnar varir, tennt-
ar píkur og konur við sjálfsfróun.
„Allt er leyfilegt. Nema misnotkun og nið-
urlæging. Mig langar að segja já við svo
mörgu. Að fólk losi um bælinguna og skoði
með sjálfum sér hvar bælingin liggur. Ég vil
að konur upplifi styrk sinn. Og ég er ekki að
gera þetta til að ógna karlmönnum; vonandi
upplifa þeir enga ógn með þessu,“ segir hún
og brosir, bendir síðan á stórt strigaverk sem
nánast lokar innganginum í stóra salinn.
„Þetta verk sýnir einskonar formóður. Hér
vinn ég með styrkinn og tignina í því að eld-
ast, og vera með skapabarma lafandi niður á
gólf. Það þarf engar lýtalækningar, til að
þykjast vera alltaf ung. Ég vildi sýna þennan
veruleika þannig að fólk tæki eftir.“
– Það er sláandi munur á efniviðnum í
verkunum, annarsvegar hrár striginn og hins-
vegar blaðgullið og fínlegheitin. Er ekkert mál
að stökkva þar á milli?
„Merkilega lítið. Myndmálið sér um sig.
Tæknin lýtur hvaða myndmáli sem er.“
– Andinn í eldri verkum þínum er svo ólík-
ur þessu. Það hlýtur að hafa komið til af mik-
illi þörf að kúvenda svona.
„Heimur eldri verkanna var fullkannaður.
Ég stend algjörlega með eldri verkum mínum,
það gaf mér mikið að vinna þau, en í því felst
alltaf ákveðin hætta þegar áherslan er orðin
mikið á nostur og yfirlegu, þegar þetta
„spontanitet“ hverfur. Ég var farin að sakna
þess. Sú tilfinning að vinnan tæki svo mikinn
tíma og mikið erfiði var farin að taka frá
gleðinni.
Svo kom kreppan og landið fór á hausinn.
Ég varð fyrir miklum áhrifum af því, fannst
það vera tækifæri til að fletta ofan af hlut-
unum og að við ættum að standa betri og
bjartari eftir þó að það væri erfitt meðan á
því stæði. Mér eins og mörgum öðrum fannst
þurfa að flysja utan af lauknum og leita að
kjarnanum.“
Þá fór Kristín að teikna og teikna og þetta
myndefni spratt fram.
„Þetta hafa verið átök,“ segir hún og horfir
hugsi á verkin. „Maður gerir ekki svona að
gamni sínu því þar er margt sem þarf að
fórna; maður fórnar afkomunni og sleppir því
sem var öruggt. En listamaður verður sífellt
að vera vakandi fyrir því að segja satt og
þora að taka áhættuna.“
SÝNING Á NÝJUM MYNDVERKUM KRISTÍNAR GUNNLAUGSDÓTTUR Í LISTASAFNI ÍSLANDS
Listamaður verður að þora
að taka áhættuna
„ALLT ER LEYFILEGT. NEMA MISNOTKUN OG NIÐURLÆGING,“ SEGIR KRISTÍN GUNNLAUGSDÓTTIR UM MYND-
EFNI VERKANNA Á SÝNINGU SINNI Í LISTASAFNI ÍSLANDS. VERKIN SÝNA ÖLL SKÖP KVENNA.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is